Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Khảo tổng luận [2a2b]

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0 Bản chụp nguyên văn chữ Hán

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 不貫通。[2a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … bất quán thông.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 日啟經筵講求治理。[2a*1*4]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Nhật khải Kinh diên giảng cầu trị lí.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 乃命兵部尙書國子監司業兼史舘都總裁臣武瓊，𪮙《越鑑通考》，述自洪庞氏至十二使君，列為《外紀》；自丁先皇至國朝太祖髙皇帝大定之初年，着為《本紀》，凡二十六卷。[2a*1*12]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Nãi mệnh Binh bộ thượng thư Quốc tử giám tư nghiệp kiêm Sử quán đô tổng tài thần Vũ Quỳnh, soạn Việt giám thông khảo, thuật tự Hồng Bàng thị chí Thập nhị sứ quân, liệt vi Ngoại kỷ; tự Đinh Tiên Hoàng chí quốc triều Thái Tổ Cao Hoàng Đế đại định chi sơ niên, trước vi Bản kỷ, phàm nhị thập lục quyển.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 大而三綱五常之道，以至事物細微之理，莫不該載。[2a*7*1]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Đại nhi tam cương ngũ thường chi đạo, dĩ chí sự vật tế vi chi lí, mạc bất cai tải.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 又命秘書監黄樞等，寫為列本，以垂永久。[2a*8*3]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Hựu mệnh Bí thư giám Hoàng Khu đẳng, tả vi liệt bản, dĩ thuỳ vĩnh cửu.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 於是 [2a*9*1] 皇上陛下，以宸心淵廣，而包括乎乾坤；以天智光明，而洞燭乎日月；欲撮其大要，使一覧之間而天地綱常之道益著，常王治平之道益明，如大綱既舉，而󰕛目畢張；如明鏡既懸，而萬象皆照，其有關於世教者大矣。[2b*1*1]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Ư thị Hoàng thượng bệ hạ, dĩ thần tâm uyên quảng, nhi bao quát hồ càn khôn; dĩ thiên trí quang minh, nhi động chúc hồ nhật nguyệt; dục toát kì đại yếu, sử nhất lãm chi gian nhi thiên địa cương thường chi đạo ích trứ, thường vương trị bình chi đạo ích minh, như đại cương kí cử, nhi chúng mục tất trương; như minh kính kí huyền, nhi vạn tượng giai chiếu, kì hữu quan ư thế giáo giả đại hĩ.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 乃命臣黎嵩為之總論。[2b*5*10]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Nãi mệnh thần Lê Tung vị chi tổng luận.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 顧臣學識迂踈，見聞淺薄，奚足以商確古今，𭛁揮至理。[2b*6*1]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Cố thần học thức vu sơ, kiến văn thiển bạc, hề túc dĩ thương xác cổ kim, phát huy chí lí.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 然既叨奉明詔，敢不對揚聖天子之休命乎。臣謹拜手󰏲首而献論曰：臣聞 …… [2b*7*4]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Nhiên kí thao phụng minh chiếu, cảm bất đối dương thánh thiên tử chi hưu mệnh hồ. Thần cẩn bái thủ khể thủ nhi hiến luận viết: Thần văn …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 … [2a] không thông suốt. Hàng ngày mở Kinh diên tìm trị đạo. Bèn sai Binh bộ thượng thư Quốc tử giám tư nghiệp kiêm Sử quán đô tổng tài là Vũ Quỳnh soạn bộ Việt giám thông khảo, chép từ Hồng Bàng thị đến Mười hai sứ quân, tách làm Ngoại kỷ, từ Đinh Tiên Hoàng đến năm đầu Thái Tổ Cao Hoàng Đế của quốc triều đại định [thiên hạ] chép làm Bản kỷ, cả thảy 26 quyển. Lớn như đạo tam cương ngũ thường, cho đến các lẽ tế vi của sự vật, không điều gì không ghi chép. Lại sai Bí thư giám là bọn Hoàng Khu chép thành bản riêng để truyền lại lâu dài. Bây giờ [2b] Hoàng thượng bệ hạ, lấy lòng sâu rộng mà bao trùm trời đất, lấy trí sáng suốt mà soi rõ như mặt trời mặt trăng, muốn tóm tắt đại yếu để khi xem đến là đạo cương thường của trời đất càng tỏ rõ, đạo trị bình của đế vương càng sáng ngời, như giềng lưới đã cất thì các mắt lưới đều căng ra, như gương sáng đã treo lên thì muôn hình tượng đều chiếu thấy, có quan hệ đến sự giáo hoá ở đời thật là to lớn. Bèn sai thần là Lê Tung làm bài tổng luận.

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Nghĩ thần học thức sơ sài, kiến văn nông mỏng, sao đủ để bàn xét việc xưa nay, mà phát huy hết nghĩa lý. Song đã lạm vâng minh chiếu, dám đâu không đáp lại để tuyên dương mệnh tốt của thánh thiên tử. Thần kính cẩn chắp tay rập đầu xin dâng bài tổng luận như sau:

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 Thần nghe …