Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Khảo tổng luận [20a20b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 大誥》無非仁義忠信之言；《藍山實録》無非脩齊治平之道。[20a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … đại cáo vô phi nhân nghĩa trung tín chi ngôn; Lam Sơn thực lục vô phi tu tề trị bình chi đạo.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 宜乎定大越之乾坤；奠皇圖之社稷；𡸈趙、丁、李、陳所䏻及㢤。[20a*2*5]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Nghi hồ định Đại Việt chi càn khôn; điện Hoàng đồ chi xã tắc; khởi Triệu, Đinh, Lý, Trần sở năng cập tai.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 然後知帝王大業也，鋼常正道也。[20a*3*10]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Nhiên hậu tri đế vương đại nghiệp dã, cương thường chính đạo dã.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 鋼常立而帝王之大業以成；仁󰒂明而天下之大噐以定。[20a*4*5]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Cương thường lập nhi đế vương chi đại nghiệp dĩ thành; nhân nghĩa minh nhi thiên hạ chi đại khí dĩ định.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 湯武推仁󰒂之心，爽仁󰒂之師。[20a*5*9]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Thang Vũ suy nhân nghĩa chi tâm, sảng nhân nghĩa chi sư.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 其得天下以正，守天下以仁，故䏻臻有道之長。[20a*6*3]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Kì đắc thiên hạ dĩ chính, thủ thiên hạ dĩ nhân, cố năng trăn hữu đạo chi trường.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 欽惟：太祖髙皇帝，取天下於狂明㓂亂之餘，其得天下也甚正，其守天下也以仁，尤必維持之以󰒂，固[20a*7*3] 結之以仁，照臨之以智，範圍之以信；其脩齊治平之道，則𭁈唐󰔄、三代而比，隆于以衍億載綿洪之業。[20b*1*1]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Khâm duy: Thái Tổ Cao Hoàng Đế, thủ thiên hạ ư cuồng Minh khấu loạn chi dư, kì đắc thiên hạ dã thậm chính, kì thủ thiên hạ dã dĩ nhân, vưu tất duy trì chi dĩ nghĩa, cố kết chi dĩ nhân, chiếu lâm chi dĩ trí, phạm vi chi dĩ tín; kì tu tề trị bình chi đạo, tắc dữ Đường Ngu, Tam Đại nhi tỉ, long vu dĩ diễn ức tải miên hồng chi nghiệp.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 其積累固非一日矣。[20b*3*4]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Kì tích lũy cố phi nhất nhật hĩ.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 方今，皇上陛下，恢太祖髙皇帝之洪圖，備太祖髙皇帝之良法，特命臣𢮪《𧻗鑑通考》總論，盖以扶天地綱常之道，明帝王治亂之原，𭁈夫述太祖髙皇帝創業之艱難，使天下後世誦念而不忘焉。[20b*3*12]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Phương kim, Hoàng thượng bệ hạ, khôi Thái Tổ Cao Hoàng Đế chi hồng đồ, bị Thái Tổ Cao Hoàng Đế chi lương pháp, đặc mệnh thần soạn Việt Giám thông khảo tổng luận, cái dĩ phù thiên địa cương thường chi đạo, minh đế vương trị loạn chi nguyên, dữ phù thuật Thái Tổ Cao Hoàng Đế sáng nghiệp chi gian nan, sử thiên hạ hậu thế tụng niệm nhi bất vong yên.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 伏願，…… [20b*9*3]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Phục nguyện, …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 … [20a] đại cáo không câu nào không là lời nhân nghĩa, trung tín; Lam Sơn thực lục không chỗ nào không là đạo tu tề trị bình. Bình định được trời đất của Đại Việt, đặt vững được xã tắc của Hoàng triều, các đời Triệu, Đinh, Lý, Trần làm sao sánh kịp. Thế mới biết đế vương là nghiệp lớn, cương thường là đạo chính. Cương thường lập thì nghiệp lớn của đế vương mới thành, nhân nghĩa tỏ thì ngôi báu của thiên hạ mới định. Vua Thang, vua Vũ, suy lòng nhân nghĩa, rạng danh quân nhân nghĩa. Lấy được thiên hạ do chính nghĩa, giữ được thiên hạ do đức nhân, cho nên đạt đến sự hữu đạo lâu dài. Kính nghĩ: Thái Tổ Cao Hoàng Đế, lấy thiên hạ ở giặc Minh cường bạo, ấy là được thiên hạ rất chính đáng, giữ thiên hạ dùng nhân, ắt là càng phải duy trì thiên hạ bằng nghĩa, lấy nhân để cố [20b] kết, lấy trí để xét soi, lấy tín để khuôn phép; đạo tu tề trị bình có thể sánh cao với Đường Ngu, Tam Đại; để cho cơ nghiệp được lâu dài. Cơ nghiệp đến ức vạn năm cố nhiên không phải một ngày mà có thể tích luỹ được.

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Ngày nay, Hoàng thượng bệ hạ khôi phục cơ đồ to lớn của Thái Tổ Cao Hoàng Đế, nối phép hay của Thái Tổ Cao Hoàng Đế, đặc sai thần làm bài tổng luận cho sách Việt giám thông khảo là có ý nâng cao đạo cương thường của trời đất, làm rõ gốc trị loạn của đế vương, cùng là thuật lại việc sáng nghiệp khó nhọc của Thái Tổ Cao Hoàng Đế, để thiên hạ đời sau xem đọc mà không quên. Cúi xin …