Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Khảo tổng luận [13a13b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 惠宗以酒色自娛。[13a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … Huệ Tông dĩ tửu sắc tự ngu.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 帝王脩齊治平之道，果如是乎？在朝之臣則有李道成之托孤，蘇憲誠之輔政，彷彿乎伊尹，周公之忠爱，固可嘉矣。[13a*1*8]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Đế vương tu tề trị bình chi đạo, quả như thị hồ? Tại triều chi thần tắc hữu Lý Đạo Thành chi thác cô, Tô Hiến Thành chi phụ chính, phảng phất hồ Y Doãn, Chu Công chi trung ái, cố khả gia hĩ.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 至於陶甘沐、陶碩輔、梁任文、陶處中、李道紀、廖嘉貞、金英傑、曹良翰、楊景通、魏仲弘、刘禹儞、李公平、黄義賢、李敬脩之諸彦，不䏻正其君以成俗，宜其治之不古若也。[13a*3*16]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Chí ư Đào Cam Mộc, Đào Thạc Phụ, Lương Nhậm Văn, Đào Xử Trung, Lý Đạo Kỉ, Liêu Gia Trinh, Kim Anh Kiệt, Tào Lương Hàn, Dương Cảnh Thông, Ngụy Trọng Hoằng, Lưu Vũ Nễ, Lý Công Bình, Hoàng Nghĩa Hiền, Lý Kính Tu chi chư ngạn, bất năng chính kì quân dĩ thành tục, nghi kì trị chi bất cổ nhược dã.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 他如杜英武之驕滛，譚以𫎇之暴横，何足道㢤。[13a*7*7]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Tha như Đỗ Anh Vũ chi kiêu dâm, Đàm Dĩ Mông chi bạo hoành, hà túc đạo tai.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 陳太宗應天命之㱕，受昭皇之樿，有仁厚之德，有簡重之容，討叛保民，設科取 [13a*8*7] 士。[13b*1*1]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Trần Thái Tông ứng thiên mệnh chi quy, thụ Chiêu Hoàng chi thiện, hữu nhân hậu chi đức, hữu giản trọng chi dung, thảo phản bảo dân, thiết khoa thủ sĩ.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 宰相則擇宗室賢䏻，朝典則定禮󰀩刑律，陳家制度由此而興。[13b*1*2]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Tể tướng tắc trạch tông thất hiền năng, triều điển tắc định lễ nghi hình luật, Trần gia chế độ do thử nhi hưng.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 然閨門慙德，踵於唐太之昏風。[13b*2*8]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Nhiên khuê môn tàm đức, chủng ư Đường Thái chi hôn phong.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 聖宗有仁恕之心，有孝悌之德，仁親睦族，尊賢重道，侍經筵則擇其賢良，輔東宫則󰱇其德行，陳家基業由此而固。[13b*3*2]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Thánh Tông hữu nhân thứ chi tâm, hữu hiếu đễ chi đức, nhân thân mục tộc, tôn hiền trọng đạo, thị Kinh diên tắc trạch kì hiền lương, phụ Đông cung tắc tuyển kì đức hạnh, Trần gia cơ nghiệp do thử nhi cố.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 然釋教󰱏心，流於梁武之弊習。[13b*5*10]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Nhiên Thích giáo đam tâm, lưu ư Lương Vũ chi tệ tập.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 仁宗得聖賢之精，有金僊之相，體質渾全，慈仁和易。[13b*6*4]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Nhân Tông đắc Thánh hiền chi tinh, hữu kim tiên chi tướng, thể chất hồn toàn, từ nhân hoà dị.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 下詔賑貧而民心益固；󰱇将禦戎而元㓂以平；重興事業，昭映千古，足爲陳家之賢君。[13b*7*6]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Hạ chiếu chẩn bần nhi dân tâm ích cố; tuyển tướng ngự nhung nhi Nguyên khấu dĩ bình; trùng hưng sự nghiệp, chiêu ánh thiên cổ, túc vi Trần gia chi hiền quân.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 然遊心釋典而築天健之庵，給養僧尼而 …… [13b*9*3]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Nhiên du tâm Thích điển nhi trúc Thiên Kiện chi am, cấp dưỡng tăng ni nhi …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 … [13a] Huệ Tông lấy tửu sắc làm vui. Đạo tu tề trị bình của đế vương có như thế chăng? Bề tôi trong triều thì có Lý Đạo Thành được ký thác vua côi, Tô Hiến Thành được giữ chức phụ chính, cũng phảng phất như trung ái của Y Doãn, Chu Công, cố nhiên đáng khen. Còn những bậc như Đào Cam Mộc, Đào Thạc Phụ, Lương Nhậm Văn, Đào Xử Trung, Lý Đạo Kỷ, Liêu Gia Trinh, Kim Anh Kiệt, Tào Lương Hàn, Dương Cảnh Thông, Ngụy Trọng Hoằng, Lưu Vũ Nễ, Lý Công Bình, Hoàng Nghĩa Hiền, Lý Kính Tu, không biết can vua để nêu tục tốt, cho nên chính trị không được bằng đời cổ là phải. Đến như Đỗ Anh Vũ kiêu dâm, Đàm Dĩ Mông ngang ngược, có thể làm gì.

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Trần Thái Tông ứng mệnh trời trao cho, nhận Chiêu Hoàng nhường ngôi, có đức nhân hậu, có tính giản dị chắc chắn, đánh giặc yên dân, mở khoa thi lấy [13b] người giỏi. Tể tướng thì chọn người tôn thất hiền năng, triều điển thì định ra lễ nghi hình luật, chế độ nhà Trần do đấy hưng thịnh. Song chốn buồng the kém đức, theo thói dâm bôn của Đường Thái Tông¹. Thánh Tông có lòng nhân thứ, có đức hiếu đễ, yêu người thân, hoà trong họ, tôn người hiền, trọng đạo đức, hầu kinh diên thì chọn người hiền lương, giúp thái tử kén người đức hạnh, cơ nghiệp nhà Trần, do đấy vững bền. Song đạo Phật đắm lòng, cùng một tệ tập như Lương Vũ Đế².

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 Nhân Tông được tinh anh của thánh hiền, có tướng mạo của thần tiên, thể chất hồn hậu hoàn toàn, nhân từ hòa nhã giản dị. Xuống chiếu chẩn cấp người nghèo mà lòng dân cố kết; chọn tướng chống cự nhung địch mà giặc Nguyên dẹp yên; sự nghiệp trùng hưng rực rỡ thiên cổ, đủ làm một bậc vua hiền của nhà Trần. Song vui lòng kinh Phật mà dựng am Thiên Kiện, cấp nuôi tăng ni mà …

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 ^⇡ 1 So việc Đường Thái Tông lấy vợ của Nguyên Cát (là em ruột) với việc Trần Thái Tông lấy vợ Trần Liễu (là anh ruột).

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 ^⇡ 2 Lương Vũ Đế (ở ngôi 502 – 550), vua sáng nghiệp nhà Lương ở Trung Quốc, rất sùng tín Phật giáo.