Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Kỷ Tiền Lý [NK4, 16a16b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 乙丑，二年（梁大同十一年）。[16a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 Ất Sửu, nhị niên (Lương Đại Đồng thập nhất niên).

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 夏，六月，梁以楊㬓（純招反，又七妙反），爲交州刺史，陳霸先爲司馬，將兵來侵，命定州刺史蕭勃會㬓於江西。[16a*1*11]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Hạ, lục nguyệt, Lương dĩ Dương Thiêu (thuần chiêu phiên, hựu thất diệu phiên) vi Giao Châu Thứ sử, Trần Bá Tiên vi Tư mã, tương binh lai xâm, mệnh Định Châu Thứ sử Tiêu Bột hội Thiêu ư Giang Tây.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 勃知士卒憚遠役，因詭説留㬓。[16a*3*8]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Bột tri sĩ tốt đạn viễn dịch, nhân ngụy thuyết lưu Thiêu.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 㬓集諸將問計。[16a*4*1]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Thiêu tập chư tướng vấn kế.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 覇先曰：「交州叛换，罪由宗室，遂使溷亂數州，逋誅累歲。[16a*4*7]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Bá Tiên viết: “Giao Châu phản hoán, tội do tông thất, toại sử hỗn loạn sổ châu, bô tru lũy tuế.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 定州欲偷安目前，不顧𡐡計。[16a*5*9]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Định châu dục thâu an mục tiền, bất cố đại kế.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 節下奉辞伐罪，當死生以之，𡸈可逗瀏不進，長寇沮眾乎？」[16a*6*1]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Tiết hạ phụng từ phạt tội, đương tử sinh dĩ chi, khởi khả đậu lưu bất tiến, trường khấu tự chúng hồ?”.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 遂勒眾先發，𭛁以覇先爲前鋒。[16a*7*4]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Toại lặc chúng tiên phát, phát dĩ Bá Tiên vi tiền phong.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 至州，帝率眾三萬拒之，敗於朱鳶，又敗於蘇歷江口，帝奔嘉寧城。[16a*7*16]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Chí châu, Đế suất chúng tam vạn cự chi, bại ư Chu Diên, hựu bại ư Tô Lịch giang khẩu, Đế bôn Gia Ninh thành.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 梁兵追圍之。[16a*9*3]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Lương binh truy vi chi.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 丙寅三年，（梁中大同元年）。[16b*1*1]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Bính Dần tam niên, (Lương Trung Đại Đồng nguyên niên).

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 春，正月，覇先等克嘉寧城。[16b*1*11]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Xuân, chính nguyệt, Bá Tiên đẳng khắc Gia Ninh thành.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 帝入新昌獠中。[16b*1*21]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Đế nhập Tân Xương Lạo trung.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 梁兵遂屯嘉寧江口。[16b*2*5]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Lương binh toại đồn Gia Ninh giang khẩu.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 秋，八月，帝復率二萬，自獠中率屯典澈湖，大造舟艦，充塞湖中。[16b*2*13]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Thu, bát nguyệt, Đế phục suất nhị vạn, tự Lạo trung xuất đồn Điển Triệt hồ, đại tạo chu hạm, sung tắc hồ trung.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 梁兵憚之，頓湖口不敢進。[16b*3*18]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Lương binh đạn chi, đồn hồ khẩu bất cảm tiến.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 覇先謂諸將曰：「我師已老，將士疲勞，且孤軍無援，入人心腹，若一戰不利，𡸈望生全。[16b*4*9]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Bá Tiên vị chư tướng viết: “Ngã sư dĩ lão, tướng sĩ bì lao, thả cô quân vô viện, nhập nhân tâm phúc, nhược nhất chiến bất lợi, khởi vọng sinh toàn.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 今藉其屢敗，人情未固，夷獠烏合，易爲摧殄。正當共出百死，决力取之。無故停留，時事去矣。」[16b*6*3]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Kim tịch kì lũ bại, nhân tình vị cố, Di Lạo ô hợp, dị vi thôi điển. Chính đương cộng xuất bách tử, quyết lực thủ chi. Vô cố đình lưu, thời sự khứ hĩ”.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 諸將皆默然莫應。[16b*7*19]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Chư tướng giai mặc nhiên mạc ứng.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 是夜，江水暴漲七尺，注湖中。[16b*8*7]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Thị dạ, giang thủy bạo trướng thất xích, chú hồ trung.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 覇先勒所部兵，隨流水先進。[16b*8*18]

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Bá Tiên lặc sở bộ binh, tùy lưu thủy tiên tiến.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 梁眾皷譟而前。[16b*9*10]

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Lương chúng cổ táo nhi tiền.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 帝素不爲 …… [16b*9*16]

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Đế tố bất vi …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 [16a] Ất Sửu, [Thiên Đức] năm thứ 2 [545], (Lương Đại Đồng năm thứ 11).

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Mùa hạ, tháng 6, nhà Lương cho Dương Thiêu¹ làm Thứ sử Giao Châu, Trần Bá Tiên làm Tư mã, đem quân sang xâm, sai Thứ sử Định Châu là Tiêu Bột hội với bọn Thiêu ở Giang Tây². Bột biết các quân lính sợ đi đánh xa, nhân đó nói dối để giữ Thiêu ở lại. Thiêu họp các tướng để hỏi kế. Bá Tiên nói: “Giao Châu làm phản, tội do người tông thất³ để mấy châu hỗn loạn, trốn tội đã nhiều năm nay. [Thứ sử] Định Châu chỉ muốn trộm yên trước mắt, không nghĩ đến kế lớn. Tiết hạ⁴ vâng chiếu đi đánh kẻ có tội, phải nên liều sống chết, há nên dùng dằng không tiến để nuôi cho thế giặc thêm mạnh mà làm ngăn trở quân mình hay sao?”. Rồi Bá Tiên đem quân đi trước, Thiêu cho Bá Tiên làm tiên phong. Khi [quân của Bá Tiên] đến Giao Châu, vua đem 3 vạn quân ra chống cự, bị thua ở Chu Diên, lại thua ở cửa sông Tô Lịch, vua chạy về thành Gia Ninh⁵. Quân Lương đuổi theo vây đánh.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 [16b] Bính Dần, [Thiên Đức] năm thứ 3 [546], (Lương Đại Đồng năm thứ 1).

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Mùa xuân, tháng giêng, bọn Bá Tiên đánh lấy được thành Gia Ninh. Vua chạy vào đất người Lạo ở Tân Xương. Quân Lương đóng ở cửa sông Gia Ninh. Mùa thu, tháng 8, vua lại đem 2 vạn quân từ trong đất Lạo ra đóng ở hồ Điển Triệt⁶, đóng nhiều thuyền đậu chật cả mặt hồ. Quân Lương sợ, cứ đóng lại ở cửa hồ không dám tiến vào. Trần Bá Tiên bảo các tướng rằng: “Quân ta ở đây đã lâu, tướng sĩ mỏi mệt, vả lại thế cô không có tiếp viện. Tiến sâu vào trong lòng [nước] người, nếu một đánh mà không thắng, thì đừng mong sống sót. Nay nhân lúc bọ họ vừa thua luôn mấy trận, lòng người chưa vững, mà người Di Lạo ô hợp, dễ đánh giết, chính nên cùng ra tay liều chết, cố sức đánh lấy, không có cớ gì mà dừng lại thì lỡ mất thời cơ”. Các tướng đều im lặng, không ai hưởng ứng. Đêm hôm ấy nước sông lên mạnh, dâng cao 7 thước, tràn đổ vào hồ. Bá Tiên đem quân bản bộ theo dòng nước tiến trước vào. Quân Lương đánh trống reo hò mà tiến. Vua vốn không …

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 ^⇡ 1 Thiêu, thường vẫn đọc là Phiêu. Nhưng nguyên bản chua rõ hai âm đọc là Thiêu hoặc Thiệu (thuần chiêu phiên, thất diệu phiên).

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 ^⇡ 2 Đúng ra là Tây Giang (thuộc huyện Vĩnh Phúc, phủ Quế Lâm), theo Trần thư và Thông giám.

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 ^⇡ 3 Chỉ Tiêu Tư, cùng dòng tôn thất với Lương Vũ Đế Tiêu Diễn.

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 ^⇡ 4 Tiết hạ: người đứng dưới cờ tiết, ở đây là từ tôn gọi Dương Thiêu.

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 ^⇡ 5 Thành Gia Ninh: ở xã Gia Ninh, huyện Vĩnh Lạc, tỉnh Vĩnh Phú ngày nay.

¶ 57 Leave a comment on paragraph 57 0 ^⇡ 6 Hồ Điển Triệt: ở xã Tứ Yên, huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phú ngày nay. Hồ dài 1km, chỗ rộng nhất 400m, hẹp nhất 50m, sâu 5- 6m, xưa nay chưa bao giờ cạn.