Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Kỷ nhà Triệu [8a8b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 朝封帝爲開天体道聖武神哲皇帝）。[8a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … triều phong đế vi Khai Thiên Thể Đạo Thánh Vũ Thần Triết Hoàng Đế).

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 黎文休曰：遼東微箕子不䏻成衣冠之俗，吳會非泰伯不䏻躋王覇之強。[8a*2*1]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Lê Văn Hưu viết: Liêu Đông vi Cơ Tử bất năng thành y quan chi tục, Ngô Cối phi Thái Bá bất năng tê vương bá chi cường.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 大舜，東夷人也，爲五帝之英主。[8a*3*11]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Đại Thuấn, Đông Di nhân dã, vi Ngũ Đế chi anh chủ.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 文王，西夷人也，爲三代之賢君。[8a*4*5]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Văn Vương, Tây Di nhân dã, vi Tam Đại chi hiền quân.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 則知善爲國者，不限地之廣狹，人之華夷，惟德是視也。[8a*4*17]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Tắc tri thiện vi quốc giả, bất hạn địa chi quảng hiệp, nhân chi Hoa Di, duy đức thị thị dã.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 趙武帝䏻開拓我越，而自帝其國，𭁈漢抗衡，書稱「老夫」，爲我越倡始帝王之基業，其功可謂大矣。[8a*6*2]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Triệu Vũ Đế năng khai thác ngã Việt, nhi tự đế kì quốc, dữ Hán kháng hoành, thư xưng “lão phu”, vi ngã Việt xướng thủy Đế vương chi cơ nghiệp, kì công khả vị đại hĩ.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 後之帝越者䏻法趙武，固守封圻，設立軍國，交鄰有道，守位以仁，則長保境土，北人不得 [8a*8*3] 復恣雎也。[8b*1*1]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Hậu chi đế Việt giả năng pháp Triệu Vũ, cố thủ phong kì, thiết lập quân quốc, giao lân hữu đạo, thủ vị dĩ nhân, tắc trường bảo cảnh thổ, bắc nhân bất đắc phục thứ thư dã.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 （恣雎反目貌）。[8b*1*5]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 (Thứ hư thiết mục mạo).

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 史臣吳士連曰：傳曰：「有大德，必得其位，必得其名，必得其壽。」[8b*2*1]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Truyện viết: “Hữu đại đức, tất đắc kì vị, tất đắc kì danh, tất đắc kì thọ”.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 帝何修而得此哉？亦曰德而也矣。[8b*3*6]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Đế hà tu nhi đắc thử tai? Diệc viết đức nhi dã hĩ.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 觀其答陸賈語，[8b*4*1]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Quan kì đáp Lục Giả ngữ,

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 則英武之威，𡸈讓漢髙。[8b*4*7]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 tắc anh vũ chi uy, khởi nhượng Hán Cao.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 及聞文帝爲帝親塚置守邑，歳時奉祀，及厚賜其昆弟，則又屈於漢。於是宗廟饗之，子孫保之，非以德耶？《易》曰：「謙尊而光，卑而不可踰。」[8b*4*16]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Cập văn Văn Đế vi Đế thân trủng trí thủ ấp, tuế thời phụng tự, cập hậu tứ kì côn đệ, tắc hựu khuất ư Hán. Ư thị tông miếu hưởng chi, tử tôn bảo chi, phi dĩ đức da? Dịch viết: “Khiêm tôn nhi quang, ti nhi bất khả du”.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 帝其以之。[8b*7*13]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Đế kì dĩ chi.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 文王 [8b*8*1]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 VĂN VƯƠNG

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 在位十二年，壽五十二歳。[8b*8*3]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Tại vị thập nhị niên, thọ ngũ thập nhị tuế.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 （王感鄰以義，却敵邊，亦願治之君也）。[8b*9*1]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 (Vương cảm lân dĩ nghĩa, khước địch biên, diệc nguyện trị chi quân dã).

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 安 …… [8b*9*15]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 an..

Dịch Quốc Ngữ

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 … [8a] phong là Khai Thiên Thể Đạo Thánh Vũ Thần Triết Hoàng Đế).

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Lê Văn Hưu nói: Đất Liêu Đông không có Cơ Tử thì không thành phong tục mặc áo đội mũ [như Trung Hoa], đất Ngô Cối không có Thái Bá thì không thể lên cái mạnh của bá vương. Đại Thuấn là người Đông Di nhưng là bậc vua giỏi trong Ngũ đế. Văn Vương là người Tây Di mà là bậc vua hiền trong Tam đại. Thế mới biết người giỏi trị nước không cứ đất rộng hay hẹp, người Hoa hay Di, chỉ xem ở đức mà thôi. Triệu Vũ Đế khai thác đất Việt ta mà tự làm đế trong nước, đối ngang với nhà Hán, gửi thư xưng là “lão phu”, mở đầu cơ nghiệp đế vương cho nước Việt ta, công ấy có thể nói là to lắm vậy. Người làm vua nước Việt sau này nếu biết bắt chước Vũ Đế mà giữ vững bờ cõi, thiết lập việc quân quốc, giao thiệp với láng giềng phải đạo, giữ ngôi bằng nhân, thì gìn giữ bờ cõi được lâu dài, người phương Bắc không thể [8b] lại ngấp nghé được.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Truyện [Trung dung] có câu: “Người có đức lớn thì ắt có ngôi, ắt có danh, ắt được sống lâu”. [Vũ] Đế làm gì mà được như thế? Cũng chỉ vì có đức mà thôi. Xem câu trả lời Lục Giả thì oai anh vũ kém gì Hán Cao. Đến khi nghe tin Văn Đế đặt thủ ấp trông coi phần mộ tổ tiên, tuế thời cúng tế, lại ban thưởng ưu hậu cho anh em, thì bấy giờ vua lại khuất phục nhà Hán, do đó tông miếu được cúng tế, con cháu được bảo tồn, thế chẳng phải là nhờ đức ư? Kinh Dịch nói: “Biêt khiêm nhường thì ngôi tôn mà đức sáng, ngôi thấp mà không ai dám vượt qua”. Vua chính hợp câu ấy.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 VĂN VƯƠNG

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Ở ngôi 12 năm, thọ 52 tuổi.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 (Vua lấy nghĩa để cảm nước láng giềng, đánh lui địch, yên biên cảnh, cũng gọi là bậc vua có ý muốn thịnh trị vậy).