Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Kỷ Hồng Bàng thị [2a2b]

Tách câu và Phiên âm

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0 諱崇䌫，涇陽王之子也。[2a*1*1]

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 Húy Sùng Lãm, Kinh Dương Vương chi tử dã.

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 1 君娶帝來女曰嫗姬，生百男（俗 傳 生 百 卵），是爲百粤之祖。[2a*2*1]

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 1 Quân thú Đế Lai nữ viết Âu Cơ, sinh bách nam (tục truyền sinh bách noãn), thị vi Bách Việt chi tổ.

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 1 一日，謂姬曰：「我是龍種，爾是僊種，水火相尅，合併實難」。[2a*3*2]

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 1 Nhất nhật, vị Cơ viết: “Ngã thị long chủng, nhĩ thị tiên chủng, thủy hỏa tương khắc, hợp tính thực nan”.

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 1 乃與之相别，分五十子從母歸山，五十子從父居南（居南作歸南海），封其長爲䧺王，嗣君位。[2a*4*4]

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 1 Nãi dữ chi tương biệt, phân ngũ thập tử tòng mẫu quy sơn, ngũ thập tử tòng phụ cư nam (cư Nam tác quy Nam Hải), phong kì trưởng vi Hùng Vương, tự quân vị.

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 1 史臣吴士連曰：「天地開肈之時，有以氣化者，盤古氏是也。[2a*6*1]

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: “Thiên địa khai triệu chi thời, hữu dĩ khí hoá giả, Bàn Cổ thị thị dã.

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 有氣化然後有形化，莫非陰陽二氣也」。[2a*7*5]

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 Hữu khí hoá nhiên hậu hữu hình hóa, mạc phi âm dương nhị khí dã”.

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 《易》曰：「天地絪緼，萬物化醇，男女媾精，萬物化生」。[2a*8*2]

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 Dịch viết: “Thiên địa nhân uẩn, vạn vật hóa thuần, nam nữ cấu tinh, vạn vật hóa sinh”.

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 故有夫婦然後有父子，有父子然後有君臣。2a*9*2]

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 Cố hữu phu phụ nhiên hậu hữu phụ tử, hữu phụ tử nhiên hậu hữu quân thần.

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 然而聖賢之生，必異乎，常乃天所命。[2b*1*1]

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 Nhiên nhi thánh hiền chi sinh, tất dị hồ, thường nãi thiên sở mệnh.

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 吞玄鳥卵而生商，履巨人跡而興周，皆紀其實然也。[2b*1*15]

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 Thốn huyền điểu noãn nhi sinh Thương, lí cự nhân tích nhi hưng Chu, giai kỷ kì thực nhiên dã.

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 神農氏之後帝明得鶩僊女而生涇陽王，是爲百粤始祖。[2b*2*17]

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 Thần Nông thị chi hậu Đế Minh đắc Vụ Tiên nữ nhi sinh Kinh Dương Vương, thị vi Bách Việt thủy tổ.

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 王娶神龍女生貉龍君，君娶帝來女而生育有百男之祥。[2b*4*3]

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 Vương thú Thần Long nữ sinh Lạc Long Quân, Quân thú Đế Lai nữ nhi sinh dục hữu bách nam chi tường.

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 此其所以能肇我越之基也歟？考之通鑑外紀帝來，帝宜之子；㨿此所載涇陽王帝宜之弟，乃相爲婚姻，蓋世尙鴻荒，禮樂未著而然者歟 ？[2b*5*7]

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 Thử kì sở dĩ năng triệu ngã Việt chi cơ dã dư? Khảo chi Thông giám ngoại kỷ: Đế Lai, Đế Nghi chi tử; cứ thử sở tải Kinh Dương Vương Đế Nghi chi đệ, nãi tương vi hôn nhân, cái thế thượng hồng hoang, lễ nhạc vị trứ nhi nhiên giả dư?

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 䧺王 [2b*9*1]

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 HÙNG VƯƠNG

Dịch Quốc Ngữ

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 [2a] Tên húy là Sùng Lãm, con của Kinh Dương Vương.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 Vua lấy con gái của Đế Lai là Âu Cơ, sinh ra trăm con trai (tục truyền sinh trăm trứng), là tổ của Bách Việt. Một hôm, vua bảo Âu Cơ rằng: “Ta là giống rồng, nàng là giống tiên, thủy hỏa khắc nhau, chung hợp thật khó”. Bèn từ biệt nhau, chia 50 con theo mẹ về núi, 50 con theo cha về ở miền Nam (có bản chép là về Nam Hải), phong cho con trưởng làm Hùng Vương, nối ngôi vua.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Khi trời đất mới mở mang, có thứ do khí hoá ra, đó là Bàn Cổ thị. Có khí hoá ra rồi sau có hình hoá, không thứ gì ngoài hai khí âm dương cả. Kinh Dịch nói: “Trời đất nung ủ, vạn vật thuần hoá, đực cái hợp tinh, vạn vật hoá sinh”¹. Cho nên có vợ chồng rồi sau mới có cha con, có cha con rồi sau mới có vua tôi.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 [2b] Nhưng thánh hiền sinh ra, tất có khác thường, đó là do mệnh trời. Nuốt trứng chim huyền điểu mà sinh ra nhà Thương², giẫm vết chân người khổng lồ mà dấy nhà Chu³, đều là ghi sự thực như thế. Con cháu Thần Nông thị là Đế Minh lấy con gái Vụ Tiên mà sinh Kinh Dương Vương, tức là thủy tổ của Bách Việt. Vương lấy con gái Thần Long sinh ra Lạc Long Quân, Lạc Long Quân lấy con gái Đế Lai mà có phúc lành sinh trăm con trai. Đó chẳng phải là cái đã gây nên cơ nghiệp của nước Việt ta hay sao? Xét sách Thông giám ngoại kỷ⁴ nói: Đế Lai là con Đế Nghi; cứ theo sự ghi chép ấy thì Kinh Dương Vương là em ruột Đế Nghi, thế mà kết hôn với nhau, có lẽ vì đời ấy còn hoang sơ, lễ nhạc chưa đặt mà như thế chăng?

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 HÙNG VƯƠNG

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 ^⇡ 1 Kinh Dịch, Hệ từ.

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 ^⇡ 2 Truyền thuyết Trung Quốc nói bà Giản Địch (vợ thứ Đế Cốc) nuốt trứng chim huyền điểu, có mang, sinh ra ông Tiết, tổ của nhà Ân – Thương.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 ^⇡ 3 Bà Khương Nguyên giẫm vết chân người khổng lồ, sinh ra ông Khi, tức Hậu Tắc, tổ nhà Chu.

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 ^⇡ 4 Thông giám ngoại kỷ: tức phần Ngoại kỷ của sách Tư trị thông giám (294 quyển) do Tư Mã Quang đời Tống soạn.