Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thuận Tông Hoàng Đế [BK8, 32a32b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 本朝列聖，惟事釋教，未有從逰真仙。[32a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … bản triều liệt thánh, duy sự Thích giáo, vị hữu tòng du chân tiên.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 陛下尊居九五，劳于萬幾。[32a*1*15]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Bệ hạ tôn cư cửu ngũ, lao vu vạn cơ.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 莫若禪位東宫，以葆冲和。」[32a*2*7]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Mạc nhược thiền vị Đông cung, dĩ bảo xung hòa”.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 帝從其言。[32a*2*17]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Đế tòng kì ngôn.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 於是奏錄舉道入仙籍。[32a*3*3]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Ư thị tấu lục cử đạo nhập tiên tịch.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 季犛創葆清宫于大吏山之西南，請帝居之。[32a*3*12]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Quý Ly sáng Bảo Thanh cung vu Đại Lại sơn chi Tây Nam, thỉnh Đế cư chi.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 帝乃禪位于皇太子。[32a*4*11]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Đế nãi thiền vị vu Hoàng thái tử.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 内禪詔畧曰：「朕早慕玄風，非心黃屋，否[32a*5*1] 德忝位，實難充堪。[32a*5*16]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Nội thiền chiếu lược viết: “Trẫm tảo mộ huyền phong, phi tâm hoàng ốc, phủ đức thiểm vị, thực nan sung kham.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 况，心疾時作，宗祧時政以皆妨。[32a*6*5]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Huống, tâm tật thời tác, tông diêu thời chính dĩ giai phương.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 誓言在初，天地鬼神之已聽。[32a*6*17]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Thệ ngôn tại sơ, thiên địa quỷ thần chi dĩ thính.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 今當禅位，以來丕基。[32a*7*10]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Kim đương thiền vị, dĩ lai phỉ cơ.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 皇太子𭴣可即帝位。[32a*7*18]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Hoàng thái tử An khả tức Đế vị.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 輔政太師黎季犛以國祖攝政。[32a*8*8]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Phụ chính Thái sư Lê Quý Ly dĩ Quốc tổ nhiếp chính.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 朕自為太上元君皇帝，養素葆清宫，以諧夙 [32a*9*2] 願。」[32b*1*1]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Trẫm tự vi Thái Thượng Nguyên Quân Hoàng Đế, dưỡng tố Bảo Thanh cung, dĩ hài túc nguyện”.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 皇太子𭴣即位於葆清宫，改元建新元年，大赦。[32b*1*2]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Hoàng Thái tử An tức vị ư Bảo Thanh cung, cải nguyên Kiến Tân nguyên niên, đại xá.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 尊欽聖皇后為皇太后。[32b*2*2]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Tôn Khâm Thánh Hoàng hậu vi Hoàng thái hậu.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 時，太子生甫三歲，受禪不能拜。[32b*2*11]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Thời, Thái tử sinh phủ tam tuế, thụ thiền bất năng bái.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 季犛令太后拜于前，太子從之。[32b*3*5]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Quý Ly lệnh Thái hậu bái vu tiền, Thái tử tòng chi.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 季犛自稱欽德興烈大王。[32b*3*17]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Quý Ly tự xưng Khâm Đức Hưng Liệt Đại vương.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 榜文曰：「中書尙書省奉攝政該教皇帝聖旨云云。」[32b*4*9]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Bảng văn viết: “Trung thư thượng thư sảnh phụng nhiếp chính cai giáo hoàng đế thánh chỉ vân vân”.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 是日登新都，御殿󰆑成，賜五品以上宴，許士女觀逰於城之南門，日以繼夜。[32b*5*10]

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Thị nhật đăng tân đô, ngự điện khánh thành, tứ ngũ phẩm dĩ thượng yến, hứa sĩ nữ quan du ư thành chi Nam môn, nhật dĩ kế dạ.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 〇令有田者供報田𤱈。[32b*7*4]

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 〇 Lệnh hữu điền giả cúng báo điền mẫu.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 行遣何德鄰𡧸與家人言曰：「設此法以奪民田耳。」[32b*7*12]

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Hành khiển Hà Đức Lân mật dữ gia nhân ngôn viết: “Thiết thử pháp dĩ đoạt dân điền nhĩ”.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 季犛聞之，降為户部尙書。[32b*8*13]

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Quý Ly văn chi, giáng vi Hộ bộ thượng thư.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 又令民標題姓名於田上。[32b*9*5]

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Hựu lệnh dân tiêu đề tính danh ư điền thượng.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 路府州縣 …… [32b*9*15]

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Lộ phủ châu huyện …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 … [32a] Liệt thánh triều ta chỉ thờ đạo Phật, chưa có ai đi theo chân tiên. Bệ hạ được tôn ở ngôi cửu ngũ¹, nhưng muôn việc khó nhọc, chi bằng truyền ngôi cho Đông cung² để giữ khí hư hòa”.

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 Vua nghe lời, rồi Khánh làm lễ tâu ghi vào sổ phụng đạo vào cõi tiên. Quý Ly làm cung Bảo Thanh ở phía tây nam núi Đại Lại, mời vua tới ở đó. Vua bèn nhường ngôi cho hoàng thái tử. Tờ chiếu nhường ngôi đại lược nói:

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 “Trẫm sớm mộ huyền phong³, không có bụng muốn ngự xe hoàng ốc⁴. Đức kém lạm giữ ngôi cao, thực khó lòng kham nổi. Huống chi tâm bệnh thường hay phát ra, việc tông miếu và chính sự do đấy đều bị trở ngại. Lời thề nguyền trước, trời đất quỷ thần đều đã nghe. Nay phải nhường ngôi để giữ mãi cơ đồ to lớn, Hoàng thái tử An hãy lên nối ngôi Hoàng đế. Phụ chính thái sư Lê Quý Ly lấy danh nghĩa Quốc tổ⁵ giữ quyền nhiếp chính. Trẫm tự làm Thái Thượng Nguyên Quân Hoàng Đế, tu dưỡng ở cung Bảo Thanh để thỏa ý nguyền từ trước”.

¶ 57 Leave a comment on paragraph 57 0 [32b] Hoàng thái tử An lên ngôi ở cung Bảo Thanh, đổi niên hiệu là Kiến Tân năm thứ 1. Đại xá. Tôn Khâm Thánh hoàng hậu là Hoàng thái hậu.

¶ 58 Leave a comment on paragraph 58 0 Khi ấy thái tử mới lên 3 tuổi, nhận truyền ngôi không biết lạy. Quý Ly sai thái hậu lạy trước cho thái tử lạy theo.

¶ 59 Leave a comment on paragraph 59 0 Quý Ly tự xưng là Khâm Đức Hưng Liệt Đại Vương. Bản văn thì đề là Trung thư thượng thư sảnh phụng nhiếp chính cai giáo hoàng đế thánh chỉ, v.v…

¶ 60 Leave a comment on paragraph 60 0 Ngày hôm ấy, lên ngự điện ở kinh đô mới. Lễ mừng xong, ban yến cho các quan từ ngũ phẩm trở lên, cho phép con trai, con gái dạo xem ở cửa nam thành cả ngày lẫn đêm.

¶ 61 Leave a comment on paragraph 61 0 Ra lệnh cho những người có ruộng phải khai báo số mẫu ruộng.

¶ 62 Leave a comment on paragraph 62 0 Hành khiển Hà Đức Lân nói kín với người nhà rằng: “Đặt ra phép này chỉ để cướp ruộng của dân thôi”. Quý Ly nghe được, giáng Lân làm Hộ bộ thượng thư.

¶ 63 Leave a comment on paragraph 63 0 Lại ra lệnh cho dân phải nêu rõ họ tên cắm ở trên ruộng. Quan lộ, phủ châu, huyện …

¶ 64 Leave a comment on paragraph 64 0 ^⇡ 1 Hào Cửu ngũ của quẻ Kiền trong Kinh Dịch nói: “Long phi tại thiên, lợi kiến đại nhân” được coi là điềm xuất hiện vua giỏi, nên “ngôi cửu ngũ” là chỉ ngôi vua.

¶ 65 Leave a comment on paragraph 65 0 ^⇡ 2 Tức thái tử.

¶ 66 Leave a comment on paragraph 66 0 ^⇡ 3 Huyền phong: là phong cách thanh tao, ở đây chỉ đạo giáo.

¶ 67 Leave a comment on paragraph 67 0 ^⇡ 4 Hoàng ốc: loại xe vua ngự, ngoài bọc lụa sắc vàng. Nên hoàng ốc cũng dùng để chỉ ngôi vua.

¶ 68 Leave a comment on paragraph 68 0 ^⇡ 5 Quốc tổ: tức là tổ phụ (ông) của vua. Vợ Thuận Tông là con gái trưởng Quý Ly. Quý Ly là ông ngoại của Thiếu đế An.