Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thiếu Đế (Phụ: Hồ Quý Ly, Hồ Hán Thương) [BK8, 46a46b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

Tách câu và Phiên âm

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0 …… 字分為四場，又有書算場為五場，軍人、俳優、犯罪並不得預補。[46a*1*1]

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… tự phân vi tứ trường, hựu hữu thư toán trường vi ngũ trường, quân nhân, bài ưu, phạm tội tịnh bất đắc dự bổ.

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 初，壬午，選壯丁，貧者為助役軍，又改陪衛軍，分為左右行，號以禽獸如鳳凰，麒麟之類。以宗室文武带管之。[46a*2*7]

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 Sơ, Nhâm Ngọ, tuyển tráng đinh, bần giả vi trợ dịch quân, hựu cải bồi vệ quân, phân vi tả hữu hành, hiệu dĩ cầm thú như phượng hoàng, kỳ lân chi loại. Dĩ tông thất văn vũ đới quản chi.

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 ○漢蒼開蓮港，自新平至順化界，泥沙噴起，用功不成。[46a*4*9]

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 ○ Hán Thương khai Liên Cảng, tự Tân Bình chí Thuận Hóa giới, nê sa phún khởi, dụng công bất thành.

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 ○化州腰海門决，漢蒼命以京軍填塞之。[46a*5*12]

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 ○ Hóa Châu Yêu hải môn quyết, Hán Thương mệnh dĩ kinh quân điền tắc chi.

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 ○漢蒼造鐵釘船，以防北寇，有「中艚」、「載粮」之號。載粮古樓船，特假載粮為名耳。上有棧道通行，以便戰闘，下则二人搖一棹。[46a*6*10]

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 ○ Hán Thương tạo thiết đinh thuyền, dĩ phòng Bắc khấu, hữu “trung tào”, “tải lương” chi hiệu. Tải lương cổ lâu thuyền, đặc giả tải lương vi danh nhĩ. Thượng hữu sạn đạo thông hành, dĩ tiện chiến đấu, hạ tắc nhị nhân dao nhất trác.

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 季犛殺舊將軍胡松。[46a*9*2]

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 Quý Ly sát cựu tướng quân Hồ Tùng.

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 先是，松既解職，請賣本 [46a*9*10] 家器械，不許，欲用之也。松又陰與故行遣梁元彪妻陳季女通。[49b*1*1]

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 Tiên thị, Tùng kí giải chức, thỉnh mại bản gia khí giới, bất hứa, dục dụng chi dã. Tùng hựu âm dữ cố Hành khiển Lương Nguyên Bưu thê Trần Quý nữ thông.

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 季犛怒曰：「如珪如璋，出自松門。」松與占降人制山拏謀反，陰結占城人，交通聲息。事覺，松及季女並處死。[49b*2*7]

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 Quý Ly nộ viết: “Như khuê như chương, xuất tự Tùng môn”. Tùng dữ Chiêm giáng nhân Chế Sơn Nã mưu phản, âm kết Chiêm Thành nhân, giao thông thanh tức. Sự giác, Tùng cập Quý nữ tịnh xử tử.

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 ○明遣行人李錡來，錡擅作威福，鞭笞伴送督辨等官，務令速去，不計日程。[49b*4*11]

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 ○ Minh khiển Hành nhân Lý Ky lai, Ky thiện tác oai phúc, tiên si bạn tống đốc biện đẳng quan, vụ lệnh tốc khứ, bất kế nhật trình.

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 前使者自東都至西京十二日，錡行八日，及到館，遍觀形勢。[49b*6*4]

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 Tiền sứ giả tự Đông Đô chí Tây Kinh thập nhị nhật, Ky hành bát nhật, cập đáo quán, biến quan hình thế.

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 錡回，季犛恐泄事情，遺范六材追殺之，至諒山，而錡已出關矣。錡劾奏胡氏稱帝，并作詩有凌慢語。[49b*7*9]

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 Ky hồi, Quý Ly khủng tiết sự tình, di Phạm Lục Tài truy sát chi, chí Lượng Sơn, nhi Ky dĩ xuất quan hĩ. Ky hặc tấu Hồ thị xưng đế, tịnh tác thi hữu lăng mạn ngữ.

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 ○漢蒼令官員不得 …… [49b*9*11]

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 ○ Hán Thương lệnh quan viên bất đắc ……

Dịch Quốc Ngữ

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 … [46a] nhưng chia làm 4 kỳ, lại có kỳ thi viết chữ và thi toán, thành ra 5 kỳ. Quan nhân, người làm trò, kẻ phạm tội đều không được dự bổ.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 Trước đây, năm Nhâm Ngọ [1402], chọn tráng đinh, người nghèo sung làm quân trợ dịch, sau lại đổi thành quân bồi vệ, chia làm hàng tả, hàng hữu, dùng tên cầm thú để đặt quân hiệu (như kiểu phượng hoàng, kỳ lân…), lấy quan văn, võ người tôn thất cai quản.

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Hán Thương khai Liên Cảng¹ từ Tân Bình đến địa giới Thuận Hóa, vì bùn cát đùn lên, không khai được.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 Cửa Eo² ở Hóa Châu bị vỡ. Hán Thương sai lấy quân lính ở kinh thành đi đắp lại.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Hán Thương đóng thuyền đinh sắt để phòng giặc phương Bắc, có hiệu là “Trung tàu tải lương”, “Cổ lâu thuyền tải lương”, chỉ mượn tiếng là chở lương thôi, nhưng bên trên có đường sàn đi lại để tiện việc chiến đấu, bên dưới thì hai người chèo một mái chèo.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 Quý Ly giết viên tướng quân cũ Hồ Tùng.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Trước đó, Tùng đã bị giải chức, xin bán [46b] các đồ khí giới của nhà mình, [Quý Ly] không cho, có ý muốn dùng lại. Sau Tùng lại lén thông dâm với vợ của cố Hành khiển Lương Nguyên Bưu là con gái của Trần Quý. Quý Ly tức giận nói:

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 “Bọn tài giỏi đều từ cửa nhà Tùng mà ra!”.

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Tùng cùng với người Chiêm đầu hàng là Chế Sơn Nô âm mưu làm phản, ngầm liên kết với người Chiêm Thành để trao đổi tin tức cho nhau. Việc bị tiết lộ, Tùng và con gái Quý đều bị xử tử.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 Nhà Minh sai hành nhân Lý Kỳ³ sang.

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Kỳ tự quyền làm oai làm phúc, đánh đập các quan bạn tống và đốc biện, bắt phải đi nhanh, không kể độ đường. Trước đây sứ giả từ Đông Đô đến Tây Kinh phải 12 ngày, Kỳ chỉ đi có 8 ngày, đến nhà công quán thì quan sát khắp mọi hình thể. Khi Kỳ trở về, Quý Ly sợ tiết lộ sự tình, sai Phạm Lục Tài đuổi giết đi. Nhưng đến Lạng Sơn, thì đã ra khỏi cửa ải rồi. Kỳ hặc tâu [với vua Minh] là họ Hồ xưng đế và làm thơ có những lời lăng mạ.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 Hán Thương ra lệnh cho các quan viên không được …

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 ^⇡ 1 Liên Cảng: sau thuộc xã Thủy Liên, huyện Lệ Thủy, nay thuộc Quảng Bình.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 ^⇡ 2 Cửa Eo: tức cửa Thuận An ở tỉnh Thừa Thiên – Huế.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 ^⇡ 3 Toàn thư chép là 錡, Minh sử (An Nam truyện) chép là 琦, vậy phải đọc là Kỳ.