Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thiếu Đế (Phụ: Hồ Quý Ly, Hồ Hán Thương) [BK8, 44a44b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

Tách câu và Phiên âm

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0 …… 餘哀。」或曰解縉所作，以此得禍。[44a*1*1]

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… dư ai”. Hoặc viết Giải Tấn sở tác, dĩ thử đắc họa.

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 ○漢蒼造小釘船以擊占城，預分思義以南至暹羅界，板達郎、黑白及沙離牙等地為州縣，加范元瑰千牛、奉宸二衛大將軍頓龍捷軍，行水軍都將胡問副之。[44a*1*14]

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 ○ Hán Thương tạo tiểu đinh thuyền dĩ kích Chiêm Thành, dự phân Tư Nghĩa dĩ nam chí Xiêm La giới, Bản Đạt Lang, Hắc Bạch cập Sa Li Nha đẳng địa vi châu huyện, gia Phạm Nguyên Khôi Thiên Ngưu, Phụng Thần nhị vệ Đại tướng quân đốn Long Tiệp quân, Hành thủy quân đô tướng Hồ Vấn phó chi.

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 杜满領天綱、章聖、拱宸軍，行步軍都將杜元拓副之，水步合二十万並受元瑰節制，臨陣怯敵者斬，妻子田產没官。[44a*5*2]

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 Đỗ Mãn lĩnh Thiên Cương, Chương Thánh, Củng Thần quân, Hành bộ quân đô tướng Đỗ Nguyên Thác phó chi, thủy bộ hợp nhị thập vạn tịnh thụ Nguyên Khôi Tiết chế, lâm trận khiếp địch giả trảm, thê tử điền sản một quan.

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 諸軍入占境，大修戰具，圍閣槃城，欲陷之，以師行閱九月，絕粮，不克而還。[44a*7*8]

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 Chư quân nhập Chiêm cảnh, đại tu chiến cụ, vi Các Bàn thành, dục hãm chi, dĩ sư hành duyệt cửu nguyệt, tuyệt lương, bất khắc nhi hoàn.

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 杜元拓以違都將令，免死徒兵。[44a*9*1]

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 Đỗ Nguyên Thác dĩ vi Đô tướng lệnh, miễn tử đồ binh.

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 ○占城求救於 [44a*9*15] 明，明人駕海船九艘來救，諸軍還，遇諸海外，明人謂元瑰曰：「可速班師，不可久留。」元瑰自占城回，季犛責以不能盡戮明人之故。[44b*1*1]

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 ○ Chiêm Thành cầu cứu ư Minh, Minh nhân giá hải thuyền cửu tao lai cứu, chư quân hoàn, ngộ chư hải ngoại, Minh nhân vị Nguyên Côi viết: “Khả tốc ban sư, bất khả cửu lưu”. Nguyên Khôi tự Chiêm Thành hồi, Quý Ly trách dĩ bất năng tận lục Minh nhân chi cố.

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 潘孚先曰：元瑰本無將才，獨善於工作，以外戚之恩，特加侯秩，而是役以成其功，與漢武帝遣貳師李廣利伐大宛，何以異哉。[44b*4*1]

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 Phan Phu Tiên viết: Nguyên Khôi bản vô tướng tài, độc thiện ư công tác, dĩ ngoại thích chi ân, đặc gia hầu trật, nhi thị dịch dĩ thành kì công, dữ Hán Vũ Đế khiển Nhị Sư Lý Quảng Lợi phạt Đại Uyển, hà dĩ dị tai.

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 荚山人方士阮大能以火鍼療人病，漢蒼除為廣濟署丞，置廣濟官屬自此始。大能偽巧有力，能發強弩，授以廣濟令兼將兵戈營，調將崇威 …… [44b*7*1]

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 Giáp Sơn nhân phương sĩ Nguyễn Đại Năng dĩ hỏa châm liệu nhân bệnh, Hán Thương trừ vi Quảng tế thự thừa, trí Quảng tế quan thuộc tự thử thủy. Đại Năng ngụy xảo hữu lực, năng phát cường nỗ, thụ dĩ Quảng tế lệnh kiêm tướng Binh Qua doanh, điều tướng Sùng Uy ……

Dịch Quốc Ngữ

… [44a] dư ai.

(Trên bến cờ vàng động,

Chân trời chiếu tía về¹.

Năm Kiến Văn đã mất,

Vận Hồng Vũ lại ra.

Triều quan bị chém giết,

Cung nga thẩy bụi tro.

Ai hay ngàn năm nữa,

Sử sách có thương ru!)

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 Có người bảo là Giải Tấn làm bài thơ đó cho nên bị tai họa².

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Hán Thương đóng thuyền đinh nhỏ để đánh Chiêm Thành, dự định phân chia các đất Bản Đạt lang, Hắc Bạch và Sa Li Nha³ từ Tư Nghĩa trở về nam đến biên giới Xiêm La làm châu huyện.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 Gia phong Phạm Nguyên Khôi làm đại tướng quân hai vệ Thiên Ngưu và Phụng Thần, chỉ huy quân Long Tiệp, hành thủy quân đô tướng; Hồ Vấn làm phó. Đỗ Mã chỉ huy các quân Thiên Cương, Chương Thánh và Củng Thần, hành bộ quân đô tướng; Đỗ Nguyên Thác làm phó. Quân thủy bộ cộng 20 vạn người đều theo tiết chế của Nguyên Khôi. Ai ra trận mà sợ giặc thì bị chém, vợ con, điền sản bị tịch thu sung công. Các quân vào đất Chiêm, làm nhiều chiến cụ; vây thành Chà Bản sắp lấy được, nhưng vì quân đi đã 9 tháng, hết lương ăn, không thắng phải rút về. Đỗ Nguyên Thác vì trái lệnh của đô tướng, tha tội chết, bị đồ làm binh.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Chiêm Thành cầu cứu [44b] nhà Minh. Người Minh đi 9 chiếc thuyền vượt biển sang cứu. Các quân ta trở về gặp quân Minh ở ngoài biển. Người Minh bảo Nguyên Khôi rằng phải mau rút quân về, không được ở lại lâu. Nguyên Khôi từ Chiêm Thành trở về bị Quý Ly quở trách vì không giết hết được quân Minh.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 Phan Phu Tiên nói: Nguyên Khôi vốn không có tài làm tướng, chỉ giỏi về những việc khéo léo, vì có ơn riêng là họ ngoại, được đặc cách gia phong tước hầu, thế mà trận này thành công được, so với việc Hán Vũ Đế sai Nhị Sư Lý Quảng Lợi đi đánh Đại Uyển thì có khác gì.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Phương sĩ Nguyễn Đại Năng người Giáp Sơn dùng lửa cứu, kim châm để chữa bệnh cho người, Hán Thương bổ làm chức Quảng tế tự thừa. Đặt quan thuộc Quảng tế⁴ bắt đầu từ đó.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 Đại Năng xảo trá, có sức khoẻ, có thể bắn được nỏ cứng. Sau làm Quảng tế lệnh kiêm chỉ huy dinh Binh qua, rồi được điều đi chỉ huy quân Sùng Uy.

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 ^⇡ 1 Khi Yên Vương Lệ mang quân đi đánh về kinh đô, Kiến Văn sai đem chiếu thư xá tội cho Lệ, bảo rút quân trở về phiên trấn. Lệ không nhận tờ chiếu.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 ^⇡ 2 Giải Tấn bị nhà Minh bắt giam rồi giết chết. Việc này chép vào năm Trùng Quang Đế thứ 3 (1441) (Xem BK9).

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 ^⇡ 3 Bản Đại lang: là đất Panduranga của Cham-pa, nay là vùng Phan Rang ở Thuận Hải. Hắc Bạch và Sa Li Nha, chưa rõ chỉ vùng nào.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 ^⇡ 4 Quảng tế: cơ quan coi việc y tế bấy giờ.