Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thiếu Đế (Phụ: Hồ Quý Ly, Hồ Hán Thương) [BK8, 39a39b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 … 羅皚卒，子巴的吏立。[39a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … La Ngai tốt, tử Ba Đích Lại lập.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 辛巳（漢蒼紹成元年，明建文三年）。春，二月，雷震城上店次。[39a*2*1]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Tân Tị (Hán Thương Thiệu Thành nguyên niên, Minh Kiến Văn tam niên). Xuân, nhị nguyệt, lôi chấn thành thượng điếm thứ.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 ○漢蒼改陳氏協紀曆，行順天曆。[39a*2*23]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 ○ Hán Thương cải Trần thị Hiệp kỉ lịch, hành Thuận Thiên lịch.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 ○三月，雷震東宮，死者凡三人。[39a*3*12]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 ○ Tam nguyệt, lôi chấn đông cung, tử giả phàm tam nhân.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 ○夏，四月，漢蒼攢造天下戶籍，許註胡氏族，演州，清化二派籍，人口二歲以上並以見在為實，不許流亡。而猶有著籍者榜示藩鎮。凡有京人旅寓，勒還原籍。[39a*4*6]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 ○ Hạ, tứ nguyệt, Hán Thương toàn tạo thiên hạ hộ tịch, hứa chú Hồ thị tộc, Diễn Châu, Thanh Hóa nhị phái tịch, nhân khẩu nhị tuế dĩ thượng tịnh dĩ kiến tại vi thực, bất hứa lưu vong. Nhi do hữu trước tịch giả bảng thị phiên trấn. Phàm hữu kinh nhân lữ ngụ, lặc hoàn nguyên tịch.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 先是，季犛嘗與群臣言曰：「安得百萬兵，以敵北寇？」同知樞密使黄晦卿進是策。[39a*7*12]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Tiên thị, Quý Ly thường dữ quần thần ngôn viết: “An đắc bách vạn binh, dĩ địch bắc khấu?”. Đồng tri xu mật sứ Hoàng Hối Khanh tiến thị sách.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 至是籍成，點十五歲以上，六十歲 [39a*9*6] 以下，得人數倍於前，故紹成二年，點兵尤多。[39b*1*1]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Chí thị tịch thành, điểm thập ngũ tuế dĩ thượng, lục thập tuế dĩ hạ, đắc nhân số bội ư tiền, cố Thiệu Thành nhị niên, điểm binh vưu đa.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 ○漢蒼立限名家奴法，照依品級有差，餘者上進，每人遠鈔五緡，應得者出呈三代嘱書，外國奴無例，皆有題額樣為記，官奴火珠樣，或取充殿前軍，公主楊棠樣，大王朱圈二，一品黑圈各一，二品以下黑圈二。[39b*2*1]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 ○ Hán Thương lập hạn danh gia nô pháp, chiếu y phẩm cấp hữu sai, dư giả thượng tiến, mỗi nhân viễn sao ngũ mân, ưng đắc giả xuất trình tam đại chúc thư, ngoại quốc nô vô lệ, giai hữu đề ngạch dạng vi kí, quan nô hỏa châu dạng, hoặc thủ sung điện tiền quân, công chủ dương đường dạng, đại vương chu quyển nhị, nhất phẩm hắc quyển các nhất, nhị phẩm dĩ hạ hắc quyển nhị.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 時，士大夫貪富貴，希胡氏意，上書勸誅陳氏子孫，及減損田奴，以抑其勢，如黄晦卿，阮希周，同拭之徒，其餘不可勝數。[39b*6*8]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Thời, sĩ đại phu tham phú quý, hi Hồ thị ý, thượng thư khuyến tru Trần thị tử tôn, cập giảm tổn điền nô, dĩ ức kì thế, như Hoàng Hối Khanh, Nguyễn Hi Chu, Đồng Thức chi đồ, kì dư bất khả thắng số.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 ○胡松之擊占城也，聽丁大中之言，步軍行山脚，舆 …… [39b*8*17]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 ○ Hồ Tùng chi kích Chiêm Thành dã, thính Đinh Đại Trung chi ngôn, bộ quân hành sơn cước, dư …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 … [39a] La Ngai chết, con là Ba Đích Lại lên ngôi.

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Tân Tỵ, [1410], (Hồ Hán Thương Thiệu Thành năm thứ 1, Minh Kiến Văn năm thứ 3).

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 Mùa xuân, tháng 2, sét đánh điếm canh trên thành.

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Hán Thương đổi lịch Hiệp kỷ của nhà Trần, dùng lịch Thuận Thiên.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 Tháng 3, sét đánh vào Đông cung, chết mất 3 người.

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Mùa hạ, tháng 4, Hán Thương sai làm sổ hộ tịch trong cả nước, cho ghi họ Hồ có hai phái ở Diễn Châu và Thanh Hóa. Biên hết vào sổ những nhân khẩu từ 2 tuổi trở lên và lấy số hiện tại làm thực số, không cho phép người lưu vong mà vẫn biên tên trong sổ. Yết thị cho các phiên trấn hễ có người kinh nào trú ngụ thì đuổi về nguyên quán. Trước đây Quý Ly có lần nói với các quan: “Làm thế nào có được 100 vạn quân để chống giặc Bắc?”. Đồng tri khu mật sứ Hoàng Hối Khanh dâng kế sách này.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 Đến đây, sổ làm xong, tính số người từ 15 tuổi trở lên, 60 tuổi [39b] trở xuống được gấp bội so với trước. Cho nên năm Thiệu Thành thứ 2 [1402] điểm binh càng nhiều.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Hán Thương lập phép hạn chế gia nô, chiếu theo phẩm cấp được có số lượng khác nhau, còn thừa phải dâng lên, mỗi tên được trả 5 quan tiền. Người nào đáng được có gia nô phải xuất trình chúc thư 3 đời. Nô người nước ngoài thì không theo lệ này.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 Các nô đều thích vào trán để đánh dấu: Quan nô thì thích hình viên ngọc hỏa châu, có khi lấy bổ sung vào quân điện tiền; của công chúa thì thích hình cây dương, cây đường; của đại vương thì thích 2 khuyên đỏ, của quan nhất phẩm thì thích 1 khuyên đen; của quan nhị phẩm trở xuống thích 2 khuyên đen.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Bấy giờ bọn sĩ đại phu tham phú quý, mong được lòng của họ Hồ, dâng thư khuyên giết hại con cháu nhà Trần, giảm bớt số ruộng và nô để nén bớt thế lực của họ, như bọn Hoàng Hối Khanh, Nguyễn Hy Chu, Đồng Thức, còn lại thì nhiều vô kể.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 Hồ Tùng đi đánh Chiêm Thành, nghe lời Đình Đại Trung, cho quân bộ đi đường núi, …