Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tông Hoàng Đế [BK5, 7a7b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 失僧所在。[7a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … thất tăng sở tại.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 及得天下故有此命。[7a*1*5]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Cập đắc thiên hạ cố hữu thử mệnh.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 史臣吳士連曰：陳太宗此事，與李太祖之萬行事。[7a*2*1]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Trần Thái Tông thử sự, dữ Lý Thái Tổ chi Vạn Hạnh sự đồng.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 〇李陳崇佛之權與也。[7a*3*3]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 〇 Lý Trần sùng phật chi quyền dữ dã.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 夫有識者，凣事皆先見，奚足為異哉。[7a*3*11]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Phu hữu thức giả, phàm sự giai tiên kiến, hề túc vi dị tai.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 壬辰，八年（七月以後天應政平元年，宋紹定五年）。[7a*5*1]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Nhâm Thìn, bát niên (thất nguyệt dĩ hậu Thiên Ứng Chính Bình nguyên niên, Tống Thiệu Định ngũ niên).

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 春，正月，初定朝儀，封上皇子婆列為懷德王。[7a*5*22]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0  Xuân, chính nguyệt, sơ định triều nghi, phong Thượng hoàng tử Bà Liệt vi Hoài Đức vương.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 初，上皇微時，娶婆列村女（在西真縣），有娠而見踈。及生婆列，上皇不之認。[7a*6*11]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Sơ, Thượng hoàng vi thời, thú Bà Liệt thôn nữ (tại Tây Chân huyện), hữu thần nhi kiến sơ. Cập sinh Bà Liệt, Thượng hoàng bất chi nhận.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 年長魁梧，善武藝，願為交跌隊。[7a*7*20]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Niên trưởng khôi ngô, thiện vũ nghệ, nguyện vi giao điệt đội.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 一日，與隊人擊毬，其人交跌，扼婆列喉，氣幾絶。[7a*8*11]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Nhất nhật, dữ đội nhân kích cầu, kì nhân giao điệt, ách Bà Liệt hầu, khí cơ tuyệt.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 上皇厲聲曰：「是我子也。」[7a*9*10]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Thượng hoàng lệ thanh viết: “Thị ngã tử dã”.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 其 [7a*9*19] 人驚拜。[7b*1*1]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Kì nhân kinh bái.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 即日，認為子，故有是命。[7b*1*4]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Tức nhật, nhận vi tử, cố hữu thị mệnh .

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 〇二月，試太學生。[7b*1*14]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 〇 Nhị nguyệt, thí thái học sinh.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 中第一甲張亨、劉琰，第二甲鄧演、鄭缶，第三甲陳周普。[7b*2*1]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Trúng đệ nhất giáp Trương Hanh, Lưu Diễm, đệ nhị giáp Đặng Diễn, Trịnh Phẫu, đệ tam giáp Trần Chu Phổ.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 〇夏，六月，頒國諱，廟諱。[7b*3*4]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 〇 Hạ, lục nguyệt, phân quốc húy, miếu húy.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 元祖諱李，因改李朝為阮朝，且絶民之望李氏也。[7b*3*12]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Nguyên tổ húy Lý, nhân cải Lý triều vi Nguyễn triều, thả tuyệt dân chi vọng Lý thị dã .

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 〇秋，七月，二十二日，改元天應政平元年。[7b*4*13]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 〇 Thu, thất nguyệt, nhị thập nhị nhật, cải nguyên Thiên Ứng Chính Bình nguyên niên .

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 〇八月，暴風，民間疫癘，多有死者。[7b*5*10]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 〇 Bát nguyệt, bạo phong, dân gian dịch lệ, đa hữu tử giả .

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 〇陳守度盡殺李氏宗室。[7b*6*4]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 〇 Trần Thủ Độ tận sát Lý thị tông thất.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 時，守度專政日久，既弑惠宗，李家宗室怏怏失望。[7b*6*13]

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Thời, Thủ Độ chuyên chính nhật cửu, ký thích Huệ tông, Lý gia tông thất ưởng ưởng thất vọng.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 是年，冬，諸李因拜先后于華林太堂，守度潜作深坑，築屋居上，候至酒酣，𭛁機並生埋之。[7b*7*13]

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Thị niên, đông, chư Lý nhân bái tiên hậu vu Hoa Lâm Thái Đường, Thủ Độ tiềm tác thâm khanh, trúc ốc cư thượng, hậu chí tửu hàm, phát cơ tịnh sinh mai chi.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 （按：英宗時，猶有李家族將，且孚先不書此事，未必有也，故 …… [7b*9*9]

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 (Án: Anh Tông thời, do hữu Lý gia tộc tướng, thả Phù Tiên bất thư thử sự, vị tất hữu dã, cố …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 … [7a] thì không thấy nhà sư đâu nữa. Đến nay vua lấy được thiên hạ mới có lệnh này.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Việc này của Trần Thái Tông cũng giống như việc Vạn Hạnh với Lý Thái Tổ. Đó là mầm đầu tiên của sự sùng Phật ở đời Lý, đời Trần. Kể ra, người thức giả mọi việc đều biết trước, có gì lạ đâu.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Nhâm Thìn, [Kiến Trung] năm thứ 8 [1232], (từ tháng 7 về sau là Thiên Ứng Chính Bình năm thứ 1, Tống Thiệu Định năm thứ 5).

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Mùa xuân, tháng giêng, bắt đầu định triều nghi.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Phong con của thượng hoàng là Bà Liệt làm Hoài Đức Vương.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Xưa Thượng hoàng còn hàn vi, lấy người con gái thôn Bà Liệt (thuộc huyện Tây Chân¹). Người đó có mang thì bị (Thượng hoàng) ruồng bỏ. Đến khi Bà Liệt ra đời, Thượng hoàng không nhận con. Lớn lên Bà Liệt khôi ngô, giỏi võ nghệ, xin sung vào đội đánh vật. Một hôm, Bà Liệt đánh cầu với người trong đội, người kia vật ngã Bà Liệt, bóp cổ Liệt đến suýt tắt thở. Thượng hoàng thét lên: “Con ta đấy”. Người ấy [7b] sợ hãi lạy tạ.

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 Ngay hôm đó, Thượng hoàng nhận Bà Liệt làm con, cho nên có lệnh này.

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 Tháng 2, thi thái học sinh. Đỗ đệ nhất giáp là Trương Hanh, Lưu Diễm; đệ nhị giáp là Đặng Diễn, Trịnh Phẫu; đệ tam giáp là Trần Chu Phổ.

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 Mùa hạ, tháng 6, ban bố các chữ quốc húy và miếu húy.

¶ 57 Leave a comment on paragraph 57 0 Vì Nguyên tổ tên huý là Lý, mới đổi triều Lý làm triều Nguyễn, vả lại cũng để dứt bỏ lòng mong nhớ của dân chúng đối với nhà Lý.

¶ 58 Leave a comment on paragraph 58 0 Tháng 8, gió lớn, dân gian phát dịch lệ, nhiều người chết.

¶ 59 Leave a comment on paragraph 59 0 Trần Thủ Độ giết hết tôn thất nhà Lý.

¶ 60 Leave a comment on paragraph 60 0 Khi ấy, Thủ Độ chuyên chính lâu ngày, đã giết Huệ Tông, tôn thất nhà Lý đều bùi ngùi thất vọng.

¶ 61 Leave a comment on paragraph 61 0 Mùa đông năm ấy, nhân người họ Lý làm lễ tế các vua Lý ở Thái Đường, Hoa Lâm², Thủ Độ ngầm đào hố sâu, làm nhà lên trên, đợi khi mọi người uống rượu say, giật máy chôn sống hết.

¶ 62 Leave a comment on paragraph 62 0 (Xét: Thời Trần Anh Tông còn có người họ Lý làm tướng, hơn nữa [Phan] Phu Tiên không ghi lại, việc này chưa chắc đã có thực, hãy tạm …

¶ 63 Leave a comment on paragraph 63 0 ^⇡ 1 Sau là huyện Nam Chân, Nam Trực, tương với huyện Nam Ninh, tỉnh Hà Nam ngày nay.

¶ 64 Leave a comment on paragraph 64 0 ^⇡ 2 CMCB6 chú là thuộc huyện Đông Ngàn, nay là huyện Tiên Sơn, tỉnh Bắc Ninh.