Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tông Hoàng Đế [BK5, 4a4b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 得預。[4a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … đắc dự.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 馮佐州李朝舊臣，非有出疆利國家、安百姓可專之事，而許專之，許者、聽者皆非也。[4a*1*3]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Phùng Tá Chu Lý triều cựu thần, phi hữu xuất cương lợi quốc gia, an bách tính khả chuyên chi sự, nhi hứa chuyên chi, hứa giả, thính giả giai phi dã.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 陳家人臣知此道者，唯國公興道大王乎。[4a*2*17]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Trần gia nhân thần tri thử đạo giả, duy Quốc công Hưng Đạo đại vương hồ.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 聖宗以其有大勳勞，許專與人爵，而未嘗與一人爵。[4a*3*15]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Thánh Tông dĩ kì hữu đại huân lao, hứa chuyên dữ nhân tước, nhi vị thường dữ nhất nhân tước.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 當胡虜入寇之時，握兵專制，取粟於富人以給軍食，然上與為假郎將，不敢以真郎將與之。[4a*4*17]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Đương Hồ lỗ nhập khấu chi thời, ốc binh chuyên chế, thủ túc ư phú nhân dĩ cấp quân thực, nhiên thượng dữ vi giả lang tướng, bất cảm dĩ chân lang tướng dữ chi.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 丁亥，三年（宋寳慶三年）。[4a*7*1]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Đinh Hợi, tam niên (Tống Bảo Khánh tam niên).

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 試三教子（謂儒、道、釋名承其業者。）[4a*7*10]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Thí tam giáo tử (vị Nho, Đạo, Thích danh thừa kì nghiệp giả).

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 〇詔凣文書狀契用押手半紙法。[4a*7*26]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 〇 Chiếu phàm văn thư trạng khế dụng áp thủ bán chỉ pháp.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 宣盟誓條，循李朝故事，始定行之。其儀每年四月四日，宰相百官鷄鳴 [4a*8*12] 時詣城門外，昧爽進朝。[4b*1*1]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Tuyên minh thệ điều, tuần Lý triều cố sự, thủy định hành chi. Kì nghi mỗi niên tứ nguyệt tứ nhật, Tể tướng bách quan kê minh thời nghệ thành môn ngoại, muội sảng tấn triều.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 帝御大明殿右廊門，百官戎服，再󰥭而退。[4b*1*10]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Đế ngự Đại Minh điện Hữu Lang môn, bách quan nhung phục, tái bái nhi thoái.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 各具隊仗騶從，出城西門，至銅皷山神祠會盟歃血。[4b*2*7]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Các cụ đội trượng sô tòng, xuất thành Tây môn, chí Đồng Cổ sơn thần từ hội minh sáp huyết.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 中書檢正，宣誓書云：「為臣盡忠，居官清白，有渝此盟，神明殛之。」[4b*3*8]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Trung Thư kiểm chính, tuyên thệ thư vân: “Vi thần tận trung, cư quan thanh bạch, hữu du thử minh, thần minh cức chi”.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 宣訖，宰相點閘（音鴨，閉門也）百官欠者，罰錢五鏹。[4b*4*13]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Tuyên hất, Tể tướng điểm hạp (âm áp, bế môn dã) bách quan khiếm giả, phạt tiền ngũ cường.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 是日，四方士女道傍觀聽如堵，以為盛事。[4b*5*13]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Thị nhật, tứ phương sĩ nữ đạo bàng quan thính như đổ, dĩ vi thịnh sự.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 戊子，四年（宋紹定元年）。[4b*7*1]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Mậu Tí, tứ niên (Tống Thiệu Định nguyên niên).

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 春，正月，拜欽天王日皎為郡王。[4b*7*10]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Xuân, chính nguyệt, bái Khâm Thiên vương Nhật Hiệu vi Quận vương .

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 〇二月，以簿頭格試吏員。[4b*8*2]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 〇 Nhị nguyệt, dĩ bạ đầu cách thí lại viên .

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 〇秋，八月，拜兄柳為太尉。[4b*8*12]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 〇 Thu, bát nguyệt, bái huynh Liễu vi Thái úy.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 閲定清化府帳籍故事。每年春首社官（今社長）…… [4b*9*3]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Duyệt định Thanh Hóa phủ trướng tịch cố sự. Mỗi niên xuân thủ xã quan (kim xã trưởng) …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 [4a] Phùng Tá Chu là bề tôi cũ triều Lý, không có việc cần phải chuyên quyền như ra ngoài cương giới, làm lợi cho quốc gia, vỗ yên trăm họ, mà lại cho phép chuyên quyền thì cả người cho phép và người được phép đều sai cả.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Bề tôi nhà Trần mà biết đạo ấy, phải chăng chỉ có Quốc công Hưng Đạo Đại Vương. Thánh Tông vì thấy ông có công lao to lớn, cho phép được tự tiện phong tước cho người, nhưng chưa bao giờ ông phong cho một ai cả. Giữa lúc giặc Hồ vào cướp, cầm quân chuyên chế, lấy thóc của người giàu để cấp lương quân, nhưng cũng chỉ cho người đó làm giả Lang tướng mà không dám cho làm Lang tướng thực.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Đinh Hợi, [Kiến Trung] năm thứ 3 [1227], (Tống Bảo Khánh năm thứ 3).

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Thi tam giáo tử (nghĩa là những nối nghiệp Nho giáo, Đạo giáo, Thích giáo).

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Xuống chiếu rằng tất cả các đơn từ văn khế đều dùng phép in ngón tay vào nửa tờ giấy.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Tuyên bố các điều khoản lễ minh thệ, theo như lệ cũ của triều Lý và bắt đẫu định việc thực hiện. Nghi thức lễ đó như sau:

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Hàng năm vào ngày mồng 4 tháng 4, tể tướng và trăm quan đến trực ngoài cửa thành từ lúc gà gáy, [4b] tờ mờ sáng thì tiến vào triều. Vua ngự ở cửa Hữu Lang điện Đại Minh trăm quan mặc nhung phục lạy hai lạy rồi lui ra. Ai nấy đều thành đội ngũ, nghi trượng theo hầu ra cửa Tây thành, đến đền thờ thần núi Đồng Cổ¹, họp nhau lại uống máu ăn thề. Quan Trung thư kiểm chính tuyên đọc lời thề rằng:

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 “Làm tôi tận trung, làm quan trong sạch, ai trái thề này, thần minh giết chết”.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Đọc xong, tể tướng sai đóng cửa điểm danh, người vắng mặt phải phạt 5 quan tiền. Ngày hôm ấy, trai gái bốn phương đứng chật ních bên đường để xem như ngày hội lớn.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Mậu Tý, [Kiến Trung] năm thứ 4 [1228], (Tống Thiệu Định năm thứ 1).

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Mùa xuân, tháng giêng, phong Khâm Thiên Vương Nhật Hiệu làm Quận vương.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Tháng 2, thi lại viên bằng thể thức công văn (bạ đầu cách).

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Mùa thu, tháng 8, phong anh là Liễu làm Thái úy.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Xác định số đinh tỉnh Thanh Hóa.

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 Lệ cũ, hằng năm vào đầu mùa xuân, xã quan (nay là xã trưởng) …

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 ^⇡ 1 Núi Đồng Cổ: vốn ở Thanh Hóa, tục gọi là núi Khả Phong. Đời Lý, các vua cho rằng thần núi Đồng Cổ đã có công giúp Thái Tông đánh thắng Chiêm Thành, sau lại thác mộng báo cho biết âm mưu làm phản của ba vương Vũ Đức, Đông Chinh, Dực Thánh, nên đã dựng đền thờ trong đại nội, bên hữu chùa Thánh Thọ. Hằng năm các quan phải đến thề ở đền để tỏ lòng trung thành với nhà vua. Nhà Trần cũng theo lệ ấy. (Xem Việt điện u linh, xem thêm BK2).