Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tông Hoàng Đế [BK5, 24a24b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 見之矣。[24a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … kiến chi hĩ.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 遣使通好于宋。[24a*2*2]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Khiến sứ thông hảo vu Tống.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 〇遣黎輔陳、周博覽如元。[24a*2*9]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 〇 Khiến Lê Phụ Trần, Chu Bác Lãm như Nguyên.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 時，元使來索歲幣，增其職貢，紛紜不定。[24a*2*18]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Thời, Nguyên sứ lai sách tuế tệ, tăng kì chức cống, phân vân bất định.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 帝命輔陳徃，以博覽副之。[24a*3*14]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Đế mệnh Phụ Trần vãng, dĩ Bác Lãm phó chi.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 卒定三年一貢為常例。[24a*4*5]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Tốt định tam niên nhất cống vi thường lệ.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 〇二月二十四日，帝傳位于皇太子晃，遜居北宫。[24a*4*15]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 〇 Nhị nguyệt nhị thập tứ nhật, đế truyền vị vu Hoàng thái tử Hoảng, tốn cư Bắc Cung.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 太子即皇帝位，改元紹隆元年。[24a*5*14]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Thái tử tức Hoàng đế vị, cải nguyên Thiệu Long nguyên niên.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 大赦。[24a*6*7]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Đại xá.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 稱仁皇，尊上皇曰顯堯聖壽太上皇帝。[24a*6*9]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Xưng Nhân Hoàng, tôn Thượng hoàng viết Hiển Nghiêu Thánh Thọ Thái Thượng Hoàng Đế.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 史臣吳士連曰：自夏禹傳子之後，父崩子繼，兄殁弟乘，未為常法。[24a*8*1]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Tự Hạ Vũ truyền tử chi hậu, phụ băng tử kế, huynh một đệ thừa, vị vi thường pháp.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 陳氏家法乃異於是。子既長，[24a*9*8] 即使承正位，而父退居聖慈宫，以上皇稱，同聽政，其實但傳大噐，以定後事，僃倉卒爾。事皆取决於上皇。[24b*1*1]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Trần thị gia pháp nãi dị ư thị. Tử ký trưởng, tức sử thừa chính vị, nhi phụ thoái cư Thánh Từ cung, dĩ Thượng hoàng xưng, đồng thính chính, kì thực đản truyền đại khí, dĩ định hậu sự, bị thương tốt nhĩ. Sự giai thủ quyết ư Thượng hoàng.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 嗣主無異於皇太子也。然則於道得乎？盖取乾退居西北，而震進出東方之意。[24b*3*5]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Tự chủ vô dị ư Hoàng thái tử dã. Nhiên tắc ư đạo đắc hồ? Cái thủ Càn thoái cư Tây Bắc, nhi Chấn tiến xuất Đông phương chi ý.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 然未至於耄期，倦勒不可也。[24b*4*17]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Nhiên vị chí ư mạo kì, quyện lặc bất khả dã.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 曷若繼承如三王，以正其始終之為愈。[24b*5*10]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Hạt nhược kế thừa như Tam vương, dĩ chính kì thủy chung chi vi dũ.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 孟子曰：「遵先王之法而過也，未之有也。」[24b*6*7]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Mạnh tử viết: “Tuân tiên vương chi pháp nhi quá dã, vị chi hữu dã”.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 群臣上尊號曰：憲天體道大明光孝皇帝。[24b*8*2]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Quần thần thượng tôn hiệu viết: Hiến Thiên Thể Đạo Đại Minh Quang Hiếu Hoàng Đế.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 〇秋，八月，暴風，報天㙮頂落。[24b*8*19]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 〇 Thu, bát nguyệt, bạo phong, Báo Thiên tháp đỉnh lạc.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 〇納安生王弟五女，韶，為 …… [24b*9*11]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 〇 Nạp An Sinh vương đệ ngũ nữ Thiều vi …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 … [24a] lần nữa.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Sai sứ sang thông hiếu với nhà Tống.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Sai Lê Phụ Trần, Chu Bác Lãm sang Nguyên.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Lúc này, sứ Nguyên sang đòi lễ vật hằng năm, đòi tăng thêm tiến cống, lung tung không định. Vua sai Lê Phụ Trần đi sứ, lấy Bác Lãm làm phó. Cuối cùng qui định 3 năm một lần tiến cống, coi là thường lệ.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Tháng 2, ngày 24, vua nhường ngôi cho Hoàng thái tử Hoảng, lui ở Bắc Cung.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Thái tử lên ngôi Hoàng đế, đổi niên hiệu là Thiệu Long năm thứ 1. Đại xá. Vua tự xưng là Nhân Hoàng, tôn thượng hoàng là Hiển Nghiêu Thánh Thọ Thái Thượng Hoàng Đế.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Từ khi Hạ Vũ truyền ngôi cho con thì cha chết con nối, anh chết em thay, đã thành phép thường mãi mãi.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Gia pháp họ Trần lại khác thế: con đã lớn [24b] thì cho nối ngôi chính, còn cha lui ở cung Thánh Từ, xưng là Thượng hoàng, cùng trông coi chính sự. Thực ra truyền ngôi chỉ để yên việc sau, phòng lúc vội vàng, chứ mọi việc đều do Thượng hoàng quyết định. Vua kế vị không khác gì hoàng thái tử cả. Như vậy thì có hợp đạo không?

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Có lẽ là lấy nghĩa quẻ Càn lui ở phương tây bắc và quẻ Chấn tiến ra phương đông¹. Nhưng chưa đến lúc già nua thì không được lười mỏi. Sao bằng cứ truyền nối như Tam Vương để đúng lẽ thủy chung là hơn cả. Mạnh Tử nói: “Theo phép của Tiên Vương mà lỗi lầm thì chưa bao giờ có thế”.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Các quan dâng tôn hiệu là Hiến Thiên Thể Đạo Đại Minh Quang Hiếu Hoàng đế.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Mùa thu, tháng 8, gió to, đỉnh tháp Báo Thiên rơi xuống.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Lấy con gái thứ năm của Yên Sinh Vương là Thiều làm …

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 ^⇡ 1 Trong Bát quái, quẻ Càn chỉ cha, quẻ Chấn chỉ con trưởng.