Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tông Hoàng Đế [BK5, 16a16b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 𣇄耳之築自此始。[16a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 Đỉnh nhĩ chi trúc tự thử thủy .

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 〇夏，四月，造臨波橋於真教禪寺，跨玩蟾池，抵景靈宫、太清觀，極其奢麗六。[16a*1*9]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 〇 Hạ, tứ nguyệt, tạo Lâm Ba kiều ư Chân Giáo thiền tự, khóa Ngoạn Thiềm trì, để Cảnh Linh cung, Thái Thanh quan, cực kì xa lệ .

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 六月，順天皇后崩，追尊顯慈順天皇太后。[16a*2*18]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Lục nguyệt, Thuận Thiên hoàng hậu băng, truy tôn Hiển Từ Thuận Thiên Hoàng Thái Hậu .

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 〇遣風水者適觀天下山川有王氣之處，用方術厭勝之，如清化𮢶婆醴江、椎昭舶山之類，其塞溪港、開阡陌，不可殚紀。[16a*3*16]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 〇 Khiến phong thủy giả thích quan thiên hạ sơn xuyên hữu vương khí chi xứ, dụng phương thuật yếm thắng chi, như Thanh Hóa tạc Bà Lễ giang, trùy Chiêu Bách sơn chi loại, kì tái khê cảng, khai thiên mạch, bất khả đan kỷ.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 從陳守度之言也。[16a*6*4]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Tòng Trần Thủ Độ chi ngôn dã.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 史臣吳士連曰：自有此天地，已有此江山，而天氣之運，聖人之生，有其數焉。[16a*7*1]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Tự hữu thử thiên địa, dĩ hữu thử giang sơn, nhi thiên khí chi vận, thánh nhân chi sinh, hữu kì số yên.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 天氣自此而南，終於南則復北。[16a*8*12]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Thiên khí tự thử nhi nam, chung ư nam tắc phục bắc.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 聖人百年而生，盈其數而復始。[16a*9*6]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Thánh nhân bách niên nhi sinh, doanh kì số nhi phục thủy.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 時，[16a*9*18] 或遲速，踈數而不齊，大畧然也，何有於江山？借曰江山有厭勝之術，天氣之運，聖人之生，厭勝有何術乎？如秦始皇知東南有天子氣，數遊以厭之，漢髙猶興，終不䏻勝也。[16b*1*1]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Thời, hoặc trì tốc, thơ số nhi bất tề, đại lược nhiên dã, hà hữu ư giang sơn? Tá viết giang sơn hữu yếm thắng chi thuật, thiên khí chi vận, thánh nhân chi sinh, yếm thắng hữu hà thuật hồ? Như Tần Thủy Hoàng tri đông nam hữu thiên tử khí, số du dĩ yếm chi, Hán Cao do hưng, chung bất năng thắng dã.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 己酉，十八年（宋淳祐九年）。[16b*5*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Kỉ Dậu, thập bát niên (Tống Thuần Hựu cửu niên).

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 春，正月，重修延祐寺，詔仍舊貫。大赦。[16b*5*11]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Xuân, chính nguyệt, trùng tu Diên Hựu tự, chiếu những cựu quan. Đại xá.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 〇夏，四月，壬寅，朔，日食。[16b*6*5]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 〇 Hạ, tứ nguyệt, Nhâm Dần, sóc, nhật thực .

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 〇秋，七月，大雨雹。[16b*6*14]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 〇 Thu, thất nguyệt, đại vũ bão.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 庚戌，十九年（宋淳祐十年）。[16b*7*1]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Canh Tuất, thập cửu niên (Tống Thuần Hựu thập niên).

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 春，三月，地震。[16b*7*11]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Xuân, tam nguyệt, địa chấn.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 詔天下稱帝為「官家」，改都衛府為三司院曰奉宣、清肃、憲正等院。[16b*7*17]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Chiếu thiên hạ xưng đế vi “Quan gia”, cải Đô vệ phủ vi Tam Ti viện viết Phụng Tuyên, Thanh Túc, Hiến Chính đẳng viện.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 夏，五月，詔詞訟案成，與審刑院官共擬定罪。[16b*9*2]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Hạ, ngũ nguyệt, chiếu từ tụng án thành, dữ thẩm hình viện quan cộng nghĩ định tội .

Dịch Quốc Ngữ

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 [16a] Đắp đê quai vạc là bắt đầu từ đó.

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Mùa hạ, tháng 4, làm cầu Lâm Ba ở chùa Chân Giáo, qua hồ Ngoạn Thiềm, đến quán Thái Thanh cung Cảnh Linh, cực kỳ tráng lệ.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 Tháng 6, hoàng hậu Thuận Thiên băng, truy tôn là Hiển Tử Thuận Thiên hoàng thái hậu.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Sai các nhà phong thủy đi xem khắp núi sông cả nước, chỗ nào có vượng khí đế vương thì dùng phép thuật để trấn yểm, như các việc đào sông Bà Lễ¹, đục núi Chiêu Bạc² ở Thanh Hoá; còn lấp các khe kênh mở đường ngang dọc thì nhiều không kể xiết. Đó là làm theo lời Trần Thủ Độ.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Sứ thần Ngô Sĩ Liên nói: Từ khi có trời đất này, thì đã có núi sông này, mà khí trời chuyển vận, thánh nhân ra đời, đều có số cả. Khí trời từ bắc chuyển xuống nam, hết nam rối lại quay về bắc. Thánh nhân trăm năm mới sinh, đủ số lại trở lại từ đầu. Thời vận [16b] có lúc chậm lúc chóng, có khi thưa khi mau mà không đều, đại lược là thế, có can gì đến núi sông? Nếu bảo núi sông có thể lấy pháp thuật mà trấn áp, thì khí trời chuyển vận, thánh nhân ra đời có pháp thuật gì trấn áp được không? Ví như Tần Thủy Hoàng biết là phương đông nam có vượng khí thiên tử, đã mấy lần xuống phương ấy để trấn áp, mà rút cuộc Hán Cao vẫn nổi dậy, có trấn áp được đâu.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Kỷ Dậu, [Thiên Ứng Chính bình] năm thứ 18 [1249], (Tống Thuần Hựu năm thứ 9).

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Mùa xuân, tháng giêng, trùng tu chùa Diên Hựu, xuống chiếu vẫn làm ở nền cũ.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Đại xá.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Mùa hạ, tháng 4, ngày Nhâm Dần mồng 1, nhật thực.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Mùa thu, tháng 7, mưa đá lớn.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Canh Tuất, [Thiên Ứng Chính Bình] năm thứ 19 [1250], (Tống Thuần Hựu năm thứ 10).

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Mùa xuân, tháng 3 động đất.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Xuống chiếu cho thiên hạ gọi vua là quan gia³.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Đổi Đô vệ phủ làm Tam ty viện, gồm các viện Phụng Tuyên, Thanh Túc, Hiến Chính.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Mùa hạ, tháng 5, xuống chiếu các việc kiện tụng đã thành án, phải cùng quan thẩm hình viện xem xét định tội.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 ^⇡ 1 CMCB6 chép là sông Bà Mã. Nguyên văn: “Bà Lễ giang”, có lẽ là sông Bà Mã và sông Lễ gọi tắt. Bà Mã tu’c sông Mã ở Thanh Hóa, còn sông Lễ thì Cương mục chú là sông Mã, nhưng có lẽ là sông Chu.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 ^⇡ 2 Núi Chiêu Bạc: Bản dịch cũ chú có lẽ là núi Chiếu Bạch (hiện có sông Chiếu Bạch) ở huyện Hà Trung, tỉnh Thanh Hóa.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 ^⇡ 3 Nguyên văn là “quốc gia”, ngờ là bản in nhầm. Vì “quan gia” là tiếng để gọi vua đời Trần, thường hay gặp. Chưa có sách nào gọi vua là “quốc gia”. Chúng tôi sửa lại.