Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Nhân Tông Hoàng Đế [BK5, 59a59b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 此。[59a*1*1] 聖人遠圖非臣等所及也。」[59a*1*2]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … thử. Thánh nhân viễn đồ phi thần đẳng sở cập dã”.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 史臣吳士連曰：當時朝臣諫親征之事，未為甚失。及聞仁宗之言，而󰱩稱曰「聖人遠圖」，則近䛕矣。[59a*2*1]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Đương thời triều thần gián thân chinh chi sự, vị vi thậm thất. Cập văn Nhân Tông chi ngôn, nhi cự xưng viết “Thánh nhân viễn đồ”, tắc cận dua hĩ.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 三月，加佐天大王德曄入内檢校太尉。[59a*5*2]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Tam nguyệt, gia Tá Thiên Đại vương Đức Việp Nhập nội kiểm hiệu thái úy.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 〇夏，四月，蘇歷江逆流。[59a*5*18]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 〇 Hạ, tứ nguyệt, Tô Lịch giang nghịch lưu.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 （其江有大雨，水則退漲而逆流）。[59a*6*7]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 (Kì giang hữu đại vũ, thủy tắc thoái trướng nhi nghịch lưu).

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 〇五月，二十五日，上皇崩于仁壽宫。[59a*6*20]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 〇 Ngũ nguyệt, nhị thập ngũ nhật, Thượng hoàng băng vu Nhân Thọ cung.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 以下品奉御范五老𬋩右衛聖翊軍〇。[59a*7*9]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Dĩ Hạ phẩm phụng ngự Phạm Ngũ Lão quản Hữu vệ Thánh Dực quân.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 〇秋，八月，使吳廷介訃（音付，吿也）于元九。[59a*8*5]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 〇 Thu, bát nguyệt, sử Ngô Đình Giới phó (âm phó, cáo dã) vu Nguyên .

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 九月，聖宗䘮纔逾三月，御史大夫杜國計奏：「凣居䘮無 [59a*8*20] 傷人。[59b*1*1]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Cửu nguyệt, Thánh Tông tang tài du tam nguyệt, Ngự sử đại phu Đỗ Quốc Kế tấu: “Phàm cư tang vô thương nhân.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 今天子皆用肩輿傷人，[59b*1*3] 請騎馬。」[59b*1*12]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Kim thiên tử giai dụng khiên dư thương nhân, thỉnh kị mã”.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 帝從之，但用素鞍。[59b*1*15]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Đế tòng chi, đản dụng tố yên.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 史臣吳士連曰：觀國計之言，非惟學淺，𧥾亦卑陋矣。[59b*3*1]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Quan Quốc Kế chi ngôn, phi duy học thiển, thức diệc ti lậu hĩ.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 夫乘馬非䘮制中所宜用，而必請乘馬，傷人乃毀瘠滅性之謂，而曰傷人。[59b*4*3]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Phu thừa mã phi tang chế trung sở nghi dụng, nhi tất thỉnh thừa mã, thương nhân nãi hủy tích diệt tính chi vị, nhi viết thương nhân.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 他之學問如是，見𧥾如是，繩愆紏謬，當如何哉！仁宗當䘮，不辨其非，而曲從之，亦非也。[59b*5*13]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Tha chi học vấn như thị, kiến thức như thị, thằng khiên đẩu mậu, đương như hà tai! Nhân Tông đương tang, bất biện kì phi, nhi khúc tòng chi, diệc phi dã.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 大饑。[59b*8*2]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Đại cơ.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 米三升直錢一鏹，民多賣田土及賣男女為人奴婢，[59b*8*4] 每人直錢一鏹。

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Mễ tam thăng trực tiền nhất cưỡng, dân đa mại điền thổ cập mại nam nữ vi nhân nô tì, mỗi nhân trực tiền nhất cưỡng.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 詔𭛁官粟賑給貧民 [59b*9*5] 及 …… [59b*9*19]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Chiếu phát quan túc chẩn cấp bần dân cập …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 … [59a] thế nữa. Thánh nhân lo xa, bọn thần không thể nghĩ đến được”.

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Bây giờ, triều thần can việc thân chinh chưa phải là sai lắm, đến khi nghe lời Nhân Tông mà vội tán tụng là “thánh nhân lo xa” thì gần như là nịnh hót rồi.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 Tháng 3, gia phong Tá Thiên Đại Vương Đức Việp làm Nhập nội Kiểm hiệu thái úy.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Mùa hạ, tháng 4, sông Tô Lịch chảy ngược (sông này hễ có mưa to thì nước rút, tràn và chảy ngược).

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Tháng 5, ngày 25, Thượng hoàng băng ở cung Nhân Thọ.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Lấy Hạ phẩm phụng ngự Phạm Ngũ Lão chỉ huy Hữu vệ Thánh dực quân.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Mùa thu, tháng 8, sai Ngô Đình Giới sang cáo phó với nước Nguyên.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Tháng 9, để tang Thánh Tông mới hơn 3 tháng, Ngự sử đại phu Đỗ Quốc Kế tâu rằng:

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 “Phàm để tang không nên [59b] làm thương tổn người sống. Nay thiên tử đều dùng kiệu khiêng, thế là người sống bị tổn thương, xin hãy cưỡi ngựa”. Vua nghe theo, chỉ dùng yên trắng.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Xem lời tâu của Quốc Kế, chẳng những học vấn nông cạn mà kiến thức cũng thấp hèn. Cưỡi ngựa không phải là điều nên làm trong tang chế mà cứ xin cưỡi ngựa; làm thương tổn người [sống] có nghĩa là hủy thân thể, diệt sinh mạng, mà lại bảo [đi kiệu] là thương tổn người [sống]! Học vấn của hắn như thế, kiến thức của hắn như thế thì việc sửa lầm, nắn lỗi sẽ ra sao? Nhân Tông đang có tang, không nhận ra điều sai trái đó mà lại lầm lẫn làm theo thì cũng không phải.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Đói to, 3 thăng gạo giá 1 quan tiền, dân nhiều người bán ruộng đất, và bán con trai con gái làm nô tỳ cho người, mỗi người giá 1 quan tiền.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Xuống chiếu phát thóc công chẩn cấp dân nghèo và …