Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Nghệ Tông Hoàng Đế (Phụ: Hôn Đức Công Dương Nhật Lễ) [BK7, 38a38b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 四章賜之。[38a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … tứ chương tứ chi.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 󰀋皇太子正配黎氏為皇太子妃。[38a*1*5]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Sách Hoàng Thái tử chính phối Lê thị vi Hoàng thái tử phi.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 〇五月，以外戚黎季犛為樞𡧸院大使。[38a*1*19]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 〇 Ngũ nguyệt, dĩ ngoại thích Lê Quý Ly vi Khu mật viện đại sử.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 季犛之姑，姊妹二人，明宗皆納為宫人，一生 [38a*2*14] 帝，是為明慈；一生睿宗，是為惇慈。[38a*3*12]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Quý Ly chi cô, tỉ muội nhị nhân, Minh Tông giai nạp vi cung nhân, nhất sinh Đế, thị vi Minh Từ; nhất sinh Duệ Tông, thị vi Đôn Từ.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 故，帝𥘉政，尤信任焉。[38a*4*6]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Cố, Đế sơ chính, vưu tín nhiệm yên.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 又以新寡妹徽寕公主嫁之 [38a*4*14]（徽寕前宗室仁榮，仁榮日禮所殺）妻。[38a*5*6]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Hựu dĩ tân quả muội Huy Ninh Công chúa giá chi (Huy Ninh tiền tông thất Nhân Vinh, Nhân Vinh Nhật lễ sở sát) thê.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 史臣吳士連曰：仁榮死國讎，徽寕居夫喪，甫閲六月，而帝以嫁季犛，是人偷之󰱧。自帝始，而娶者與為妻者非有人心也。[38a*6*1]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Nhân Vinh tử quốc cừu, Huy Ninh cư phu tang, phủ duyệt lục nguyệt, nhi Đế dĩ giá Quý Ly, thị nhân thâu chi hoại. Tự Đế thủy, nhi thú giả dữ vi thê giả phi hữu nhân tâm dã.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 斁夫婦之偷，乱三綱之道，若之何而不生亂哉！[38a*8*11]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Dịch phu phụ chi thâu, loạn tam cương chi đạo, nhược chi hà nhi bất sinh loạn tai!

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 詔管造宫室，務從樸素，但以宗室散官供役，不擾於民。[38b*1*2]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Chiếu quản tạo cung thất, vụ tòng phác tố, đản dĩ tông thất tản quan cúng dịch, bất nhiễu ư dân.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 〇秋，八月，遣黎季犛徃乂安綏輯人民，撫安邊境。[38b*2*5]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 〇 Thu, bát nguyệt, khiến Lê Quý Ly vãng Nghệ An tuy tập nhân dân, phủ an biên cảnh.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 〇九月，加封黎季犛忠宣國上侯。[38b*3*5]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 〇 Cửu nguyệt, gia phong Lê Quý Ly Trung Tuyên Quốc thượng hầu.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 〇冬，十月，以修史潘義為禮部郎中。[38b*3*18]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 〇 Đông, thập nguyệt, dĩ Tu sử Phan Nghĩa vi Lễ bộ lang trung.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 定《國朝通制》及諸禮儀。令有爵命者供報，定為帳籍。[38b*4*12]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Định Quốc triều thông chế cập chư lễ nghi. Lệnh hữu tước mệnh giả cúng báo, định vi trướng tịch.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 民偽滋甚，以無為有者多矣。[38b*5*13]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Dân ngụy tư thậm, dĩ vô vi hữu giả đa hĩ.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 〇十二月，追封皇太子親生母充媛黎氏為光憲宸妃。[38b*6*6]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 〇 Thập nhị nguyệt, truy phong Hoàng thái tử thân sinh mẫu Sung Viên Lê thị vi Quang Hiến Thần Phi.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 壬子，三年（明洪武五年）。春，正月，考文武官功績。[38b*8*1]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Nhâm Tí, tam niên (Minh Hồng Vũ ngũ niên). Xuân, chính nguyệt, khảo văn võ quan công tích.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 〇夏，四月，以杜子平為行遣參謀軍事。[38b*8*21]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 〇 Hạ, tứ nguyệt, dĩ Đỗ Tử Bình vi Hành khiển tham mưu quân sự.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 〇五月以，阮然兼 …… [38b*9*14]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 〇 Ngũ nguyệt, dĩ Nguyễn Nhiên kiêm …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 … [38a] chương Hoằng huấn ban cho. Phong vợ cả hoàng thái tử là Lê thị làm hoàng thái tử phi.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Tháng 5, lấy người họ ngoại là Lê Quý Ly làm khu mật viện đại sứ.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Hai chị em bà cô của Quý Ly, Minh Tông đều lấy làm cung nhân. Một bà sinh ra vua, đó là bà Minh Từ. Một bà sinh ra Duệ Tông, đó là bà Đôn Từ. Cho nên vua khi mới lên ngôi rất tín nhiệm Quý Ly. Lại đem em gái mới góa chồng là công chúa Huy Ninh gả cho ông ta (Huy Ninh trước là vợ của tôn thất Nhân Vinh, Nhân Vinh bị Nhật Lễ giết hại).

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Nhân Vinh chết vì thù nước, Huy Ninh để tang chồng mới được 6 tháng mà vua đã đem gả cho Quý Ly. Thế là làm hỏng nhân luân bắt đầu từ vua, mà kẻ làm chồng, người làm vợ cũng không có nhân tâm. Phá bỏ lẽ chồng vợ, đảo loạn đạo tam cương, thì làm sao mà chẳng sinh loạn?

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 [38b] Xuống chiếu rằng xây dựng cung thất cốt sao cho giản dị, môc mạc, chỉ lấy các tản quan tôn thất phục dịch, không phiền nhiễu đến dân.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Mùa thu, tháng 8, sai Lê Quý Ly đi Nghệ An để chiêu tập dân chúng, vỗ yên nơi biên giới.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Tháng 9, gia phong Lê Quý Ly làm Trung Tuyên quốc thượng hầu.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Mùa đông, tháng 10, lấy tu sử Phan Nghĩa làm Lễ bộ lang trung, soạn định Quốc triều thông chế và các lễ nghi.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Ra lệnh cho những người có chức tước phải khai báo để làm thành sổ sách. Nhưng dân gian giả dối quá lắm, lấy không làm có rất nhiều.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Tháng 12, truy phong mẹ sinh hoàng thái tử là Sung Viên¹ Lê thị làm Quang Hiến thần phi.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Nhâm Tý, [Thiệu Khánh] năm thứ 3 [1372], (Minh Hồng Vũ năm thứ 5).

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Mùa xuân, tháng giêng, xét công lao của các quan văn võ.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Mùa hạ, tháng 4, lấy Đỗ Tử Bình làm hành khiển, tham mưu quân sự.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Tháng 5, lấy Nguyễn Nhiên kiêm …

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 ^⇡ 1 Sung Viên: một bậc cung tần.