Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Nghệ Tông Hoàng Đế (Phụ: Hôn Đức Công Dương Nhật Lễ) [BK7, 36a36b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 乎，何有况其下者乎。[36a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … hồ, hà hữu huống kì hạ giả hồ.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 時儒臣黎括，亦欲明聖道，闢異端，而卒不能行。[36a*2*2]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Thời nho thần Lê Quát, diệc dục minh thánh đạo, tịch dị đoan, nhi tốt bất năng hành.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 嘗作北江沛村紹福寺碑，記云：「佛氏之禍福動人，何其得人之深且固矣。[36a*3*1]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Thường tác Bắc Giang Bái thôn Thiệu Phúc tự bi, ký vân: “Phật thị chi họa phúc động nhân, hà kì đắc nhân chi thâm thả cố hĩ.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 上自王公，以至庶人，凣施於佛事，雖竭所有，顧無靳嗇。[36a*4*10]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Thượng tự vương công, dĩ chí thứ nhân, phàm thí ư Phật sự, tuy kiệt sở hữu, cố vô cận sắc.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 苟今日託付於寺塔，則欣欣然如持左卷，以取明日之報。[36a*5*12]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Câu kim nhật thác phó ư tự tháp, tắc hân hân nhiên như trì tả quyển, dĩ thủ minh nhật chi báo.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 故，自内京城及外，州府窮村僻巷，不令而从，不盟而信，有人家處，必有佛寺，廢而復興，󰱧而復修，鍾皷樓󰱑，與民居殆半，其興甚易，而尊崇甚大也。[36a*6*15]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Cố, tự nội kinh thành cập ngoại, châu phủ cùng thôn tịch hạng, bất lệnh nhi tòng, bất minh nhi tín, hữu nhân gia xứ, tất hữu phật tự, phế nhi phục hưng, hoại nhi phục tu, chung cổ lâu đài, dữ dân cư đãi bán, kì hưng thậm dị, nhi tôn sùng thậm đại dã.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 余少讀書志，於 [36a*9*14] 古今粗，亦明聖人之道，以化斯民，而卒未能信於一鄕。[36b*1*1]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Dư thiếu độc thư chí, ư cổ kim thô, diệc minh thánh nhân chi đạo, dĩ hóa tư dân, nhi tốt vị năng tín ư nhất hương.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 常遊覧山川，足跡半天下，求所謂學宫文廟，未嘗一見。[36b*2*3]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Thường du lãm sơn xuyên, túc tích bán thiên hạ, cầu sở vị Học cung Văn miếu, vị thường nhất kiến.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 此吾所以深有愧於佛氏之徒遠矣，輙暴吾以書。」[36b*3*5]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Thử ngô sở dĩ thâm hữu quý ư Phật thị chi đồ viễn hĩ, triếp bạo ngô dĩ thư”.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 〇十二月，以誕日為建天節。[36b*4*6]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 〇 Thập nhị nguyệt, dĩ đản nhật vi Kiến Thiên tiết.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 辛亥，二年（明洪武四年）。春，正月，追尊親生母英姿元妃為明慈皇太妃。[36b*5*1]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Tân Hợi, nhị niên (Minh Hồng Vũ tứ niên). Xuân, chính nguyệt, truy tôn thân sinh mẫu Anh Tư Nguyên phi vi Minh Từ Hoàng Thái Phi.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 〇二月，晏群臣於天安殿，賞賜有差。[36b*6*8]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 〇 Nhị nguyệt, yến quần thần ư Thiên An điện, thưởng tứ hữu sai.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 〇封天寕公主為諒國太長公主，更名國馨，拜宗室師賢為恭正王，元旦為司徒，元淵為撫軍将軍。[36b*7*3]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 〇 Phong Thiên Ninh Công chúa vi Lạng quốc Thái trưởng công chúa, cánh danh Quốc Hinh, bái tông thất Sư Hiền vi Cung Chính vương, Nguyên Đán vi Tư đồ, Nguyên Uyên vi Phủ quân tướng quân.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 〇除沙洲截脚之法，革財産檢點之令。[36b*9*3]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 〇 Trừ sa châu tiệt cước chi pháp, cách tài sản kiểm điểm chi lệnh.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 先是，王 …… [36b*9*17]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Tiên thị, vương …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 … [36a] có gì đáng kể, huống hồ những kẻ còn kém hai ông này!

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Bấy giờ nho thần Lê Quát cũng muốn làm sáng đạo thánh hiền, gạt bỏ dị đoan, nhưng rút cuộc vẫn không thực hiện được. Ông từng làm bài văn bia chùa Thiệu Phúc, thôn Bái ở Bắc Giang như sau:

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 “Thuyết họa phúc của nhà Phật tác động tới con người, sao mà được người ta tin theo sâu sắc và bền vững như thế? Trên từ vương công, dưới đến dân thường, hễ bố thí vào việc nhà Phật, thì dẫu dến hết tiền của cũng không sẻn tiếc. Nếu ngày nay gởi gắm vào tháp chùa thì mừng rỡ như nắm được khoán ước để lấy quả báo ngày sau. Cho nên trong từ kinh thành, ngoài đến châu phủ, cho tới thôn cùng ngõ hẻm, không mệnh lệnh mà người ta vẫn theo, không thề thốt mà người ta vẫn tin. Chỗ nào có người ở, tất có chùa Phật, bỏ rồi lại xây, hỏng rồi lại sửa, chuông trống lâu đài chiếm đến nửa phần so với với dân cư, Đạo Phật hưng thịnh rất dễ mà được rất mực tôn sùng.

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Ta thuở trẻ đọc sách, để tâm khảo xét [36b] xưa nay, cũng hiểu sơ sơ đạo của thánh nhân để giáo hóa dân chúng mà rốt cuộc vẫn chưa được một hương tin theo. Ta thường dạo xem sông núi, vết chân trên khắp nửa thiên hạ, đi tìm những “Học cung”, “Văn miếu” mà chưa hề thấy một ngôi nào! Đó là điều khiến ta vô cùng hổ thẹn với bọn tín đồ nhà Phật. Bèn viết ra đây để tỏ lòng ta”.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 Tháng 12, lấy ngày sinh làm tiết Kiến Thiên.

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Tân Hợi, [Thiệu Khánh] năm thứ 2 [1371], (Minh HồngVũ năm thứ 4).

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 Mùa xuân, tháng giêng, truy tôn mẹ sinh là nguyên phi Anh Tư làm Minh Từ hoàng thái phi.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Tháng 2, đãi yến các quan ở điện Thiên An, ban thưởng theo thứ bậc khác nhau.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Phong công chúa Thiên Ninh là Lạng Quốc thái trưởng công chúa, đổi tên là Quốc Hinh.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Phong người tôn thất là Sư Hiền làm Cung Chính vương, Nguyên Đán làm tư đồ, Nguyên Uyên làm phủ quân tướng quân.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Bỏ phép cắt chân bãi bồi. Xóa lệnh kiểm kê tài sản.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Trước đây, các nhà vương …