Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Minh Tông Hoàng Đế [BK6, 32a32b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 之曰：「飄飄若神僊中人。」[32a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … chi viết: “Phiêu phiêu nhược thần tiên trung nhân”.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 及回國,具道帝神采清秀。[32a*1*10]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Cập hồi quốc, cụ đạo Đế thần thái thanh tú.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 後使至者有問之曰：「我聞世子神采清秀，飄飄若神僊中人有諸。」[32a*2*1]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Hậu sứ chí giả hữu vấn chi viết: “Ngã văn Thế tử thần thái thanh tú, phiêu phiêu nhược thần tiên trung nhân hữu chư”.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 我使復之曰：「固如是言，然亦一國之風標也。」[32a*3*7]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Ngã sứ phục chi viết: “Cố như thị ngôn, nhiên diệc nhất quốc chi phong tiêu dã”.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 遣阮忠彦、范邁如元報聘。[32a*4*5]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Khiến Nguyễn Trung Ngạn, Phạm Mại như Nguyên báo sính.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 明宗皇帝

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 MINH TÔNG HOÀNG ĐẾ

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 （諱奣，英宗弟四子，嫡母順聖保慈皇太后陳氏，興讓大王國顙之女也。親生母昭憲皇太后陳氏，保義大王平仲之女也。在位十五年，遜位二十八年，壽五十八歲，崩于葆元宫，塟穆陵。[32a*5*1]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 (Húy Mạnh, Anh Tông đệ tứ tử, đích mẫu Thuận Thánh Bảo Từ Hoàng thái hậu Trần thị, Hưng Nhượng Đại vương Quốc Tảng chi nữ dã. Thân sinh mẫu Chiêu Hiến Hoàng thái hậu Trần thị, Bảo Nghĩa Đại vương Bình Trọng chi nữ dã. Tại vị thập ngũ niên, tốn vị nhị thập bát niên, thọ ngũ thập bát tuế, băng vu Bảo Nguyên cung, táng Mục Lăng.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 帝文明飾治，敷賁前功，忠厚存心，貽謀燕翼，内宁外撫，紀綱󰍶張。惜其不辨克終之奸，𦤶國瑱之死，而為聰明之累也。）[32a*7*14]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Đế văn minh sức trị, phu bôn tiền công, trung hậu tồn tâm, di mưu yến dực, nội ninh ngoại phủ, kỷ cương tất trương. Tích kì bất biện Khắc Chung chi gian, trí Quốc Chẩn chi tử, nhi vi thông minh chi lụy dã).

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 乙卯，大慶二年（元延祐二年）。夏，四月，七日，兢舟。[32a*9*1]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Ất Mão, Đại Khánh nhị niên (Nguyên Diên Hựu nhị niên). Hạ, tứ nguyệt, thất nhật, cạnh chu .

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 五月 [32a*9*21] 詔凣父子夫妻及家奴，不得相吿許。[32b*1*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Ngũ nguyệt, chiếu phàm phụ tử phu thê cập gia nô, bất đắc tương cáo hứa.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 史臣吳士連曰：帝素厚親族，而於属尊且貴者，尢加尊敬。凣臣下有與同名者，必改之，如度改師孟，以與尚父同名也；[32b*2*1]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Đế tố hậu thân tộc, nhi ư thuộc tôn thả quý giả, vưu gia tôn kính. Phàm thần hạ hữu dữ đồng danh giả, tất cải chi, như Độ cải Sư Mạnh, dĩ dữ Thượng phụ đồng danh dã;

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 嵩改叔髙，以與興寕（安寕王長子也）同名也。又伯叔姑舅之名，每言必避，有口諱小帖授諸皇子帝姬焉。[32b*4*10]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Tung cải Thúc Cao, dĩ dữ Hưng Ninh (An Ninh vương trưởng tử dã) đồng danh dã. Hựu bá thúc cô cữu chi danh, mỗi ngôn tất tị, hữu khẩu húy tiểu thiếp thụ chư hoàng tử đế cơ yên.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 惟其有是心，故事是政也。[32b*6*11]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Duy kì hữu thị tâm, cố sự thị chính dã.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 六月，旱。[32b*8*2]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Lục nguyệt, hạn.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 時，陳克終為行遣，󰱑官上疏言：「宰輔之職，爕理陰陽為先，今克終位居首相，不能參賛天 …… [32b*8*5]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Thời, Trần Khắc Chung vi Hành khiển, Đài quan thượng sớ ngôn: “Tể phụ chi chức, nhiếp lí âm dương vi tiên, kim Khắc Chung vị cư thủ tướng, bất năng tham tán thiên …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 … [32a] vua là “thanh thoát như thần tiên”. Đến khi về nước, [sứ giả] thường nói đến vẻ người thanh tú của vua.

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Sau này, sứ ta sang [Nguyên], có người hỏi rằng: “Tôi nghe nói thế tử vẻ người thanh tú nhẹ nhõm như thần tiên có đúng không?”.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 Sứ ta trả lời: “Đúng như thế, song cũng là tiêu biểu cho phong thái cả nước”.

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Sau Nguyễn Trung Ngạn và Phạm Mại sang Nguyên đáp lễ.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 MINH TÔNG HOÀNG ĐẾ

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Tên húy là Mạnh, con thứ tư của Anh Tông, mẹ đích là Thuận Thánh Bảo Từ hoàng thái hậu Trần thị, con gái của Hưng Nhượng Đại Vương Quốc Tảng, mẹ sinh là Chiêu Hiến hoàng thái hậu Trần thị, con gái của Bảo Nghĩa Vương Bình Trọng. Ở ngôi 15 năm, nhường ngôi 28 năm, thọ 58 tuổi, băng ở cung Bảo Nguyên, táng ở Mục Lăng. Vua đem văn minh sửa sang đạo trị nước, làm rạng rỡ công nghiệp của người xưa, giữ lòng trung hậu, lo nghĩ sâu xa, trong yên ngoài phục, kỷ cương đủ bày. Tiếc rằng không nhận biết mưu gian của Khắc Chung, để đến nỗi Quốc Chẩn phải chết, đo là chỗ kém thông minh vậy.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 Ất Mão, [Đại Khánh] năm thứ 2 [1315], (Nguyên Diên Hựu năm thứ 2). Mùa hạ, tháng 4, ngày mồng 7, đua thuyền.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Tháng 5, [32b] xuống chiếu cấm cha con, vợ chồng và gia nô không được tố cáo lẫn nhau.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Vua vốn nhân hậu với họ hàng, nhất là đối với bậc bề trên mà hiển quý lại càng tôn kính. Kẻ thần hạ hễ ai cùng tên (với họ hàng nhà vua) đều phải đổi cả, như Độ đổi thành Sư Mạnh vì là cùng tên với thượng phụ¹, Tung đổi thành Thúc Cao vì là cùng tên với Hưng Ninh Vương² (con trưởng của An Ninh vương)³. Lại các tên của chú bác, cô cậu, khi nói đến vẫn kiêng cả. [Vua] có quyển sổ nhỏ biên những chữ húy không được nói đến, trao cho các hoàng tử và cung phi. Chỉ vì ngài có tấm lòng ấy, nên đã có chính tích ấy.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Tháng 6, hạn hán.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Bấy giờ Trần Khắc Chung làm Hành khiển. Quan ngự sử dâng sớ nói:

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 “Chức vụ tể tướng, trước hết phải điều hòa âm dương. Nay Khắc Chung ở ngôi tể tướng, không biết phối hợp đất trời …

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 ^⇡ 1 Tức Trần Thủ Độ.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 ^⇡ 2 Hưng Ninh Vương, tức Trần Tung, có tên hiệu Phật giáo là Tuệ Trung thượng sĩ.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 ^⇡ 3 Đúng ra là An Sinh Vương, tức Trần Liễu. Ở đây Toàn thư nhầm chữ Sinh thành chữ Ninh.