Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Hiến Tông Hoàng Đế [BK7, 1a1b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 大越史記本紀全書卷之七 [1a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 Đại Việt sử ký bản kỷ toàn thư quyển chi thất

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 〇陳紀 [1a*2*2]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 〇 TRẦN KỶ

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 憲宗皇帝 [1a*3*1]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 HIẾN TÔNG HOÀNG ĐẾ

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 （諱旺，明宗次子，嫡母憲慈宣聖皇太后，親生母明慈皇太妃黎氏也。）[1a*3*5]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 (Húy Vượng, Minh Tông thứ tử, đích mẫu Hiến Từ Tuyên Thánh Hoàng Thái Hậu, thân sinh mẫu Minh Từ Hoàng Thái Phi Lê thị dã).

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 在位十三年，壽二十三，崩塟昌安陵。[1a*4*1]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Tại vị thập tam niên, thọ nhị thập tam, băng táng Xương An lăng.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 〇帝天資英睿，運撫升平，然享年不永，未見其所行，[1a*4*16] 惜哉！[1a*5*3]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 〇 Đế thiên tư anh duệ, vận phủ thăng bình, nhiên hưởng niên bất vĩnh, vị kiến kì sở hành, tích tai!

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 庚午，開祐二年（元至順元年）。夏，五月，以誕日為會天節。[1a*6*1]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Canh Ngọ, Khai Hựu nhị niên (Nguyên Chí Thuận nguyên niên). Hạ, ngũ nguyệt, dĩ đản nhật vi Hội Thiên tiết.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 〇秋，七月，順聖保慈皇太后崩于安生木杲庵。[1a*7*2]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 〇 Thu, thất nguyệt, Thuận Thánh Bảo Từ Hoàng Thái Hậu băng vu Yên Sinh Mộc Cảo am.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 太后性仁慈，凣英宗子，雖庶出皆愛護，撫育如己子。[1a*7*19]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Thái hậu tính nhân từ, phàm Anh Tông tử, tuy thứ xuất giai ái hộ, phủ dục như kỷ tử.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 惠真公主英宗所鍾愛，太后亦加愛之，[1a*9*1] 天真太后 [1a*9*16] 出也。[1b*1*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Huệ Chân Công chúa Anh Tông sở chung ái, Thái hậu diệc gia ái chi, Thiên Chân Thái hậu xuất dã.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 或賜𧶘，則先與惠真，而後及天真。[1b*1*3]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Hoặc tứ lãi, tắc tiên dữ Huệ Chân, nhi hậu cập Thiên Chân.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 英宗崩後，善視惠真，盖有加焉。[1b*1*16]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Anh Tông băng hậu, thiện thị Huệ Chân, cái hữu gia yên.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 至於遇列嬪亦甚厚，如宫中㚴㜮王氏，惠真所出也，有寵懷娠，[1b*2*9] 太后以雙香堂（太后正寝）為坐蓐所。[1b*3*14]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Chí ư ngộ liệt tần diệc thậm hậu, như cung trung bố lãm Vương thị, Huệ Chân sở xuất dã, hữu sủng hoài thần, Thái hậu dĩ Song Hương đường (Thái hậu chính tẩm) vi tọa nhục sở.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 王氏後産而亡。[1b*4*9]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Vương thị hậu sản nhi vong.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 宫人私言上皇曰：「太后殺王氏。」[1b*4*15]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Cung nhân tư ngôn Thượng hoàng viết: “Thái hậu sát Vương thị”.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 上皇素知太后慈仁，因大怒，笞之，太后亦不以關懷。[1b*5*6]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Thượng hoàng tố tri Thái hậu từ nhân, nhân đại nộ, si chi, Thái hậu diệc bất dĩ quan hoài.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 寶惠國母（即保慈寀后母）常請元徽（即威惠女，保慈姪女）入宫為妃。[1b*6*7]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Bảo Huệ Quốc mẫu (tức Bảo Từ Thái hậu mẫu) thường thỉnh Nguyên Huy (tức Uy Huệ nữ, Bảo Từ điệt nữ) nhập cung vi phi.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 上皇以啓太后，太后曰：「不可，元徽為妃，將使淑姿稱奴耶。」[1b*7*9]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Thượng hoàng dĩ khải Thái hậu, Thái hậu viết: “Bất khả, Nguyên Huy vi phi, tương sử Thục Tư xưng nô da”.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 其不以私恩濫予如此。[1b*8*10]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Kì bất dĩ tư ân lạm dư như thử.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 時稱母德之冠焉。[1b*8*19]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Thời xưng mẫu đức chi quán yên.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 自奉英宗梓官歸安生，一齋一粥，…… [1b*9*7]

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Tự phụng Anh Tông tử quan quy Yên Sinh, nhất trai nhất chúc, …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 [1a] ĐẠI VIỆT SỬ KÝ BẢN KỶ TOÀN THƯ QUYỂN THỨ VII

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 KỶ NHÀ TRẦN

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 HIẾN TÔNG HOÀNG ĐẾ

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Tên húy là Vượng, con thứ của Minh Tông, mẹ đích là Hiến Từ Tuyên Thánh Hoàng thái hậu, mẹ sinh là Minh Từ Hoàng thái phi Lê thị. Ở ngôi 13 năm, thọ 23 tuổi, băng táng ở lăng Xương An. Vua tư trời tinh anh, sáng suốt, vận nước thái bình, nhưng hưởng thọ không dài, chưa thấy làm được gì, đáng tiếc thay!

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Canh Ngọ, Khai Hựu năm thứ 2 [1330], (Nguyên Chí Thuận năm thứ 1).

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Mùa hạ, tháng 5, lấy ngày sinh làm tiết Hội Thiên.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Mùa thu, tháng 7, Thuận Thánh Bảo Từ hoàng thái hậu¹ băng tại am Mộc Cảo, Yên Sinh.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Thái hậu tính nhân từ. Các con của Anh Tông, dù là con vợ thứ sinh ra, bà đều yêu dấu, chăm nuôi như con mình.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Công chúa Huệ Chân được Anh Tông yêu quý, thái hậu cũng rất yêu nàng. Thiên Chân là con đẻ của [1b] Thái hậu, nhưng khi có ban thức gì, thì cho Huệ Chân trước, rồi sau mới đến Thiên Chân. Sau khi Anh Tông băng, Thái hậu càng chăm sóc Huệ Chân hơn trước.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Đến như đối xử với các cung tần ưu hậu, như nữ quan trong cung là Vương thị, mẹ đẻ của Huệ Chân, được yêu quí mà có thai, Thái hậu đã lấy Song Hương đường (phòng ngủ của thái hậu) cho làm nơi sinh đẻ. Vương thị sau khi đẻ xong thì mất. Cung nhân ngầm tâu với Thượng hoàng là Thái hậu giết Vương thị. Thượng hoàng vẫn biết Thái hậu là người nhân từ, liền nổi giận lấy roi đánh người cung nhân ấy. Thái hậu cũng chẳng để bụng chuyện đó.

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 Bảo Huệ quốc mẫu (tức là mẹ của Bảo Từ thái hậu) có lần xin cho Nguyên Huy (túc là con gái của Uy Huệ, cháu gái của Bảo Từ) vào làm cung phi. Thượng hoàng đem chuyện đó hỏi thái hậu. Thái hậu trả lời: “Không được, nếu Nguyên Huy được làm phi thì sẽ khiến Thục Tư phải xưng là nô chăng?”.

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 Bà không đem ơn riêng mà cho bừa là như vậy đó. Người đương thời ca ngợi bà là bậc đứng đầu mẫu đức. Từ khi rước linh cữu Anh Tông về Yên Sinh, mọi điều khổ hạnh, bữa cháo, bữa chay, …

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 ^⇡ 1 Thuận Thánh Bảo Từ: là vợ của Anh Tông, mẹ đích của Minh Tông.