Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Anh Tông Hoàng Đế [BK6, 7a7b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 家復帝位，百官還朝如故。[7a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … gia phục Đế vị, bách quan hoàn triều như cố.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 帝還自天長，拜汝諧為御史中賛。[7a*1*11]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Đế hoàn tự Thiên Trường, bái Nhữ Hài vi Ngự sử trung tán.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 時，有忌汝諧年少用事，為詩誚之曰：「風憲論談傳古語，口存乳臭段中賛。」[7a*2*5]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Thời, hữu kị Nhữ Hài niên thiếu dụng sự, vi thi tiếu chi viết: “Phong hiến luận đàm truyền cổ ngữ, Khẩu tồn nhũ xú Đoàn Trung tán”.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 汝諧為帝近臣，帝言動悉知之。[7a*3*14]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Nhữ Hài vi Đế cận thần, Đế ngôn động tất tri chi.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 及受是職，觀史臣所載實錄頗有謬誤，乃為改正，仍焚舊藁。[7a*4*7]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Cập thụ thị chức, quan sử thần sở tái thực lục pha hữu mậu ngộ, nãi vi cải chính, những phàn cựu cảo .

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 帝拜謁山陵。[7a*5*12]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Đế bái yết sơn lăng.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 六月，徧祭山川神祗。[7a*5*18]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Lục nguyệt, biến tế sơn xuyên thần chi.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 秋，七月，修安子御藥庵。[7a*6*8]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Thu, thất nguyệt, tu Yên Tử Ngự Dược am.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 八月，上皇自天長府復出家，入安子山苦行。[7a*6*18]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Bát nguyệt, Thượng hoàng tự Thiên Trường phủ phục xuất gia, nhập Yên Tử sơn khổ hạnh.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 上皇嘗御重光宫，帝來朝，國公國峻從。上皇曰：「我家本下流人（始祖顯󰆑人），世尚䧺勇，每刺龍梭於髀間。[7a*7*16]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Thượng hoàng thường ngự Trùng Quang cung, Đế lai triều, Quốc công Quốc Tuấn tòng. Thượng hoàng viết: “Ngã gia bản hạ lưu nhân (thủy tổ Hiển Khánh nhân), thế thượng hùng dũng, mỗi thích long toa ư bễ gian.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 世業武，固 [7a*9*19] 宜文髀，示不忘本。」[7b*1*1]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Thế nghiệp vũ, cố nghi văn bễ, thị bất vong bản”.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 時，文刺工以後命宫門外，[7b*1*8] 帝伺上皇他顧即回重華宫。[7b*1*18]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Thời, văn thích công dĩ hậu mệnh cung môn ngoại, Đế tứ Thượng hoàng tha cố tức hồi Trùng Hoa cung.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 良久，上皇問：「官家何在？」左右對曰：「已回重華宫矣。」[7b*2*10]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Lương cửu, Thượng hoàng vấn: “Quan gia hà tại?” Tả hữu đối viết: “Dĩ hồi Trùng Hoa cung hĩ”.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 上皇曰：「官家已遁耶？則文刺惠武國瑱。」[7b*3*10]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Thượng hoàng viết: “Quan gia dĩ độn gia? Tắc văn thích Huệ Vũ Quốc Chẩn”.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 國父髀間有龍梭之刺，是後嗣皇無文髀由英宗始。[7b*4*6]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Quốc phụ bễ gian hữu long toa chi thích, thị hậu tự hoàng vô văn bễ do Anh Tông thủy.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 又國初軍士皆渾刺龍文於腹背及兩髀，謂之「采龍」。[7b*5*7]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Hựu quốc sơ quân sĩ giai hỗn thích long văn ư phục bối cập lưỡng bễ, vị chi “thái long”.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 盖宋商客見我越民刺龍文於身，謂海蛟畏龍文，遭風舟沉交不敢犯，故目曰「采龍」也。[7b*6*8]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Cái Tống thương khách kiến ngã Việt dân thích long văn ư thân, vị hải giao úy long văn, tao phong chu trầm giao bất cảm phạm, cố mục viết “thái long” dã .

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 帝好微行，[7b*8*4] 每夜乘肩輿，與侍衛十數人遍歷畿内，鷄鳴乃還宫。[7b*8*8]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Đế hảo vi hành, mỗi dạ thừa khiên dư, dữ thị vệ thập số nhân biến lịch kì nội, kê minh nãi hoàn cung.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 嘗夜出至軍坊，無頼軰拋磚 …… [7b*9*9]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Thường dạ xuất chí quân phường, vô lại bối phao chuyên …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 … [7a] gia lại vẫn làm vua; các quan về triều như cũ.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Vua từ Thiên Trường trở về [Kinh], phong Nhữ Hài làm Ngự sử trung tán. Bấy giờ có người ghen Nhữ Hài tuổi trẻ làm quan to, làm thơ chế giễu rằng:

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Phong hiến luận đàm truyền cổ ngữ,

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Khẩu tồn nhữ xú Đoàn trung tán.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 (Ôn câu chữ cổ: Đài ngự sử,

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Miệng sữa còn hôi: Trung tán Đoàn).

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Nhữ Hài là cận thần của vua. Vua nói năng hành động gì đều được biết cả. Đến khi nhận chức này, xem thực lục của sử thần chép, có chổ lầm lẫn, bèn sửa lại cho đúng, rồi đốt bỏ bản thảo cũ đi.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Vua bái yết sơn lăng.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Tháng 6, tế khắp các thần kỳ núi sông.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Mùa thu, tháng 7, xây am Ngự Dược trên núi Yên Tử.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Tháng 8, Thượng hoàng từ phủ Thiên Trường lại xuất gia vào núi Yên Tử tu khổ hạnh.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Thượng hoàng có lần ngự cung Trùng Quang, vua đến chầu, quốc công Quốc Tuấn đi theo. Thượng hoàng nói:

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 “Nhà ta vốn là người hạ lưu (thủy tổ người Hiền Khánh), đời đời chuộng dũng cảm, thường xăm hình rồng vào đùi. Nếp [7b] xăm rồng vào đùi để tỏ là không quên gốc”.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Bấy giờ thợ xăm đã đợi mệnh ở ngoài cửa cung. Vua rình lúc Thượng hoàng quay nhìn chỗ khác, về ngay cung Trùng Hoa. Một lúc lâu, Thượng hoàng hỏi Quan gia đâu rồi, các quan tả hữu thưa là đã về cung Trùng Hoa. Thượng hoàng bảo: “Quan gia đã trốn rồi chăng? thì xăm cho Huệ Vũ Quốc Chẩn vậy”.

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 Quốc phụ có xăm hình rồng ở đùi, mà về sau nối ngôi không xăm ở đùi nữa là bắt đầu từ Anh Tông.

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 Lại hồi quốc sơ, quân sĩ đều xăm hình rồng ở bụng, ở lưng và hai bắp đùi, gọi là “thái long” (rồng hoa). Vì khách buôn người Tống thấy dân Việt ta xăm hình rồng, lỡ gặp gió bão thuyền đắm, thuồng luồng không dám phạm tới, cho nên gọi là “thái long”.

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 Vua thích vi hành, cứ đêm đến, lại lên kiệu, cùng với hơn chục thị vệ đi khắp trong kinh kỳ, gà gáy mới trở về cung. Có đêm, ra đến quân phường, bị bọn vô lại ném gạch …