Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Anh Tông Hoàng Đế [BK6, 30a30b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 又改效順王。[30a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … hựu cải Hiệu Thuận vương .

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 加尊先帝、先后徽號及加封名處各神。[30a*1*7]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Gia tôn tiên đế, tiên hậu huy hiệu cập gia phong danh xứ các thần.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 立芹海門神祠。[30a*2*3]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Lập Cần Hải môn thần từ.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 先是，帝親征，至芹海門（前曰乾，避諱改為芹）駐營，夜夢神女泣曰：「妾趙宋妃子，為賊所逼，困於風濤至此。[30a*2*9]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Tiên thị, Đế thân chinh, chí Cần Hải môn (tiền viết Càn, tị húy cải vi Cần) trú doanh, dạ mộng thần nữ khấp viết: “Thiếp Triệu Tống phi tử, vi tặc sở bức, khốn ư phong đào chí thử.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 上帝勑為海神久矣。[30a*4*7]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Thượng đế sắc vi hải thần cửu hĩ.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 今陛下師行，願翼賛立功。」[30a*4*15]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Kim Bệ hạ sư hành, nguyện dực tán lập công”.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 帝覺，召故老問事實，祭然後𭛁，海為無波，直至闍槃，克獲而歸。[30a*5*6]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Đế giác, triệu cố lão vấn sự thực, tế nhiên hậu phát, hải vi vô ba, trực chí Đồ Bàn, khắc hoạch nhi quy.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 至是，命有司立祠時祭焉。[30a*6*11]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Chí thị, mệnh Hữu ti lập từ thời tế yên.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 追尊昭王為元祖皇帝，恭王為寕祖皇帝，意王為穆祖皇帝。[30a*7*3]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Truy tôn Chiêu Vương vi Nguyên Tổ Hoàng Đế, Cung Vương vi Ninh Tổ Hoàng Đế, Ý Vương vi Mục Tổ Hoàng Đế.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 史臣吳士連曰：周武受命，追王二祖，宋祖御圖，[30a*9*1] 追帝四世。[30b*1*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Chu Vũ thụ mệnh, truy Vương nhị tổ, Tống tổ ngự đồ, truy Đế tứ thế.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 帝四世盖以祖宗積功累仁，以至有天下，則尊號響廟，在所當㥯。[30b*1*5]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Cái dĩ tổ tông tích công lụy nhân, dĩ chí hữu thiên hạ, tắc tôn hiệu hưởng miếu, tại sở đương cấp.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 陳氏有天下，身履帝位，而追封三祖以王，爵既非人心所安。[30b*2*9]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Trần thị hữu thiên hạ, thân lí đế vị, nhi truy phong tam tổ dĩ Vương, tước ký phi nhân tâm sở an.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 至是始追尊帝號，又失之緩矣。[30b*3*14]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Chí thị thủy truy tôn đế hiệu, hựu thất chi hoãn hĩ.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 癸丑，二十一年（元皇慶二年）。春，正月，尊寧祖夫人為寧慈皇后，穆祖夫人為穆慈皇后。[30b*5*1]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Quý Sửu, nhị thập nhất niên (Nguyên Hoàng Khánh nhị niên). Xuân, chính nguyệt, tôn Ninh Tổ phu nhân vi Ninh Từ Hoàng Hậu, Mục Tổ phu nhân vi Mục Từ Hoàng Hậu.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 二月，效順王制至至嘉林行宫死，火塟之。[30b*6*14]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Nhị nguyệt, Hiệu Thuận vương Chế Chí chí Gia Lâm hành cung tử, hỏa táng chi .

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 三月，彗星見西方。[30b*7*12]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Tam nguyệt, tuệ tinh kiến tây phương.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 興讓王國顙卒。[30b*7*19]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Hưng Nhượng vương Quốc Tảng tốt .

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 复六月，二十日，雷震三司院災，手分梁郎死，令本司出錢醮謝。[30b*8*7]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Hạ lục nguyệt, nhị thập nhật, lôi chấn tam ti viện tai, thủ phân Lương Lang tử, lệnh bản ti xuất tiền tiếu tạ.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 舊禮，雷震宫殿堂廡，…… [30b*9*12]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Cựu lễ, lôi chấn cung điện đường vũ, …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 … [30a] lại đổi làm Hiệu Thuận Vương.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Tôn thêm huy hiệu cho các tiên đế, tiên hậu và gia phong danh thần các xứ.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Lập đền thờ thần ở cửa biển Cần Hải¹.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Trước đây, vua đi đánh Chiêm Thành, đến cửa biển Cần Hải (trước là Càn, tránh tên húy đổi là Cần), đóng quân lại, đêm nằm mơ thấy một thần nữ khóc lóc nói với vua: “Thiếp là cung phi nhà Triệu Tống, bị giặc bức bách, gặp phải sóng gió, trôi giạt đến đây. Thượng đế phong thiếp làm thần biển đã lâu. Nay bệ hạ mang quân đi, thiếp xin giúp đỡ lập công”. Tỉnh dậy, vua cho gọi các bô lão tới hỏi sự thực, cho tế, rồi lên đường. Biển vì thế không nổi sóng. [Quân nhà vua] tiến thẳng đến thành Đồ Bàn², bắt được [chúa Chiêm] đem về. Đến nay, sai hữu ty lập đền, bốn mùa cúng tế.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Truy tôn Chiêu Vương làm Nguyên Tổ Hoàng Đế, Cung Vương làm Ninh Tổ Hoàng Đế, Ý Vương làm Mục Tổ Hoàng Đế³.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 [30b] Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Vũ Vương nhà Chu lên ngôi, truy tôn hai tổ làm vương; Thái Tổ nhà Tống được nước, truy tôn bốn đời làm đế. Bởi vì tổ tông tích lũy công đức, nhân nghĩa nên mới có được thiên hạ, thì việc truy tôn huy hiệu cho các miếu thờ là việc cần phải làm gấp. Nhà Trần có thiên hạ, đã lên ngôi đế mà tước vương truy phong cho ba đời đã là việc không thỏa lòng người, đến nay mới truy tôn đế hiệu thì lại có lỗi là để chậm chạp.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Quý Sửu, [Hưng Long] năm thứ 2 [1313], (Nguyên Hoàng Khánh năm thứ 2).

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Mùa xuân, tháng giêng, [truy] tôn Ninh Tổ phu nhân làm Ninh Từ hoàng hậu, Mục Tổ phu nhân làm Mục Từ hoàng hậu.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Tháng 2, Hiệu Thuận Vương Chế Chí đến hành cung Gia Lâm, chết, đem hỏa táng.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Tháng 3, sao Chổi mọc ở phương tây.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Hưng Nhượng Vương Quốc Tảng mất.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Mùa hạ, tháng 6, ngày 20, sét đánh Tam ty viện, thủ phân Lương Lang chết. Truyền cho bản ty bỏ tiền ra làm chay lễ tạ.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Theo lệ⁴ cũ, sét đánh cung điện, đường vũ, …

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 ^⇡ 1 Cửa biển Cần Hải: tức Cửa Cờn, nay thuộc huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An.

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 ^⇡ 2 Đồ Bàn: là kinh đô của Chiêm Thành, nay thuộc tỉnh Bình Định.

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 ^⇡ 3 Chiêu Vương tức là Trần Lý, Cung Vương là Trần Hấp, Ý Vương là Trần Kinh.

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 ^⇡ 4 Nguyên văn là chữ “lễ”, chúng tôi cho rằng Toàn thư in lầm.