Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Anh Tông Hoàng Đế [BK6, 22a22b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 秋，九月，十五日，戌時，月󰱮。[22a*1*2]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 Thu, cửu nguyệt, thập ngũ nhật, Tuất thời, nguyệt thực .

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 命天章學士阮士固講五經。[22a*1*13]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Mệnh Thiên chương học sĩ Nguyễn Sĩ Cố giảng Ngũ kinh.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 士固東方朔之流，善詼諧，䏻作國語詩賦。[22a*2*5]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Sĩ Cố Đông Phương Sóc chi lưu, thiện khôi hài, năng tác quốc ngữ thi phú.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 我國作詩賦多用國語自此始。[22a*3*2]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Ngã quốc tác thi phú đa dụng quốc ngữ tự thử thủy.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 行遣致仕阮肩吾來朝自號繚繞。[22a*3*15]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Hành khiển trí sĩ Nguyễn Khiên Ngô lai triều tự hiệu Liễu Nhiễu.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 肩吾性直諒，帝優重之不名，以激年老之固位者。[22a*4*9]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Khiên Ngô tính trực lượng, Đế ưu trọng chi bất danh, dĩ khích niên lão chi cố vị giả.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 以陳䧺韜為少保。[22a*5*10]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Dĩ Trần Hùng Thao vi Thiếu bảo.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 遣翰林學士黎宗元、中侍大夫裴木鐸如元報聘。[22a*5*18]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Khiến Hàn lâm học sĩ Lê Tông Nguyên, Trung thị đại phu Bùi Mộc Đạc như Nguyên báo sính.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 丁未，十五年（元大德十一年）。春，正月，改烏、里二州為順州、化州。[22a*7*1]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Đinh Mùi, thập ngũ niên (Nguyên Đại Đức thập nhất niên). Xuân, chính nguyệt, cải Ô, Lí nhị châu vi Thuận châu, Hóa châu.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 命行遣段汝諧徃定其民。[22a*8*3]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Mệnh Hành khiển Đoàn Nhữ Hài vãng định kì dân.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 先是，占城主制旻以其地為納徵物，羅始、作紅、㐌蓬等村人不服。帝[22a*8*13] 命汝諧徃宣德意，簡迪彼眾，授之以官，仍給田土，免租賦三年，以懷保之。[22b*1*1]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Tiên thị, Chiêm Thành chủ Chế Mân dĩ kì địa vi nạp trưng vật, La Thủy, Tác Hồng, Đà Bồng đẳng thôn nhân bất phục, Đế mệnh Nhữ Hài vãng tuyên đức ý, giản địch bỉ chúng, thụ chi dĩ quan, nhưng cấp điền thổ, miễn tô phú tam niên, dĩ hoài bảo chi.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 三月，十七日，巳時，日重暈如二虹相交之狀。[22b*2*11]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Tam nguyệt, thập thất nhật, Tị thời, nhật trùng vựng như nhị hồng tương giao chi trạng.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 夏，五月，占城主制旻卒。[22b*3*10]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Hạ, ngũ nguyệt, Chiêm Thành chủ Chế Mân tốt.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 秋，九月，大水，決󰱏󰱏堤。[22b*4*1]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Thu, cửu nguyệt, đại thủy, quyết Đam Đam đê.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 占城世子制多耶遣使臣保祿󰏲進白象。[22b*4*11]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Chiêm Thành thế tử Chế Đa Da khiến sứ thần Bảo Lộc Kê tiến bạch tượng.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 冬，十月，命入内行遣尚書左僕射陳克終、安撫鄧文如占城迎玄珍公主及世子多耶㱕。[22b*5*9]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Đông, thập nguyệt, mệnh Nhập nội hành khiển thượng thư tả bộc xạ Trần Khắc Chung, An phủ Đặng Văn như Chiêm Thành nghênh Huyền Trân công chúa cập Thế tử Đa Da quy.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 占城俗國王卒，主后入火壇以殉。帝知之，恐公主遇害，遣克終等託以吊䘮，且言公主火塟，則脩齋無主張，不如徃海濱招魂，於天邉迎灵 …… [22b*7*5]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Chiêm Thành tục Quốc vương tốt, chủ Hậu nhập hỏa đàn dĩ tuẫn. Đế tri chi, khủng Công chúa ngộ hại, khiến Khắc Chung đẳng thác dĩ điếu tang, thả ngôn Công chúa hỏa táng, tắc tu trai vô chủ trương, bất như vãng hải tân chiêu hồn, ư thiên biên nghênh linh …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 [22a] Mùa thu, tháng 9, ngày 15, giờ Tuất, nguyệt thực.

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Sai thiên chương học sĩ Nguyễn Sĩ Cố giảng Ngũ Kinh. Sĩ Cố thuộc dòng Đông Phương Sóc¹, giỏi khôi hài, hay làm thơ phú quốc ngữ. Nước ta làm nhiều thơ phú bằng quốc ngữ bắt đầu từ đó.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 Hành khiển trí sĩ Nguyễn Kim Ngô về chầu, tự xưng là Liễu Nhiễu. Kiên Ngô tính thẳng thắn, vua ưu đãi, quý trọng, không gọi tên để khuyến khích những người tuổi già vẫn giữ quyền vị.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Lấy Trần Hùng Thao làm Thiếu bảo.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Sai Hàn lâm học sĩ Lê Tông Nguyên, Trung thị đại phu Bùi Mộc Đạc sang Nguyên đáp lễ.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Đinh Mùi, [Hưng Long] năm thứ 15 [1307], (Nguyên Đại Đức năm thứ 11).

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Mùa xuân, tháng giêng, đổi hai châu Ô, Lý thành châu Thuận và châu Hóa. Sai Hành khiển Đoàn Nhữ Hài đến vỗ yên dân hai châu đó.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Trước đấy chúa Chiêm Thành Chế Mân đem đất hai châu đó làm lễ vật dẫn cưới, nhưng người các thôn La Thuỷ, Tác Hồng, Đà Bồng không chịu theo. Vua [22b] sai Nhữ Hài đến tuyên dụ đức ý [của nhà vua] chọn người trong bọn họ trao cho quan tước, lại cấp ruộng đất, miễn tô thuế 3 năm để vỗ về.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Tháng 3, ngày 17, giờ Tỵ, mặt trời có hai quầng, như hình hai cầu vòng giao nhau.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Mùa hạ, tháng 5, chúa Chiêm Thành Chế Mân chết.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Mùa thu, tháng 9, nước to, vỡ đê Đam Đam.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Thế tử Chiêm Thành Chế Đa Da sai sứ thần Bảo Lộc Kê sang dâng voi trắng.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Mùa đông, tháng 10, sai Nhập nội hành khiển thượng thư tả bộc xạ Trần Khắc Chung, An phủ Đặng Văn sang Chiêm Thành đón công chúa Huyền Trân và thế tử Đa Da về.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Theo tục lệ Chiêm Thành, chúa chết thì bà hậu của chúa phải vào giàn thiêu để chết theo. Vua biết thế, sợ công chúa bị hại, sai bọn Khắc Chung, mượn cớ là sang viếng tang và nói với [người Chiêm]: “Nếu công chúa hoả táng thì việc làm chay không có người chủ trương, chi bằng ra bờ biển chiêu hồn ở ven trời, đón linh …

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 ^⇡ 1 Đông Phương Sóc: tên tự là Mạn Thiến, người đời Hán, giỏi khôi hài, hoạt kê, từng làm Kim mã môn thị trung cho Hán Vũ Đế.