Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Anh Tông Hoàng Đế [BK6, 12a12b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 古先之事姑置勿論，[12a*1*1] 今余以宋韃之事言之。[12a*1*9]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … cổ tiên chi sự cô trí vật luận, kim dư dĩ Tống Thát chi sự ngôn chi. 

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 王公堅何人也，其裨将阮文立（一云山立）又何人哉，以釣魚瑣瑣斗大之城，當𫎇哥堂堂百萬之鋒，使宋之生靈至今受賜。[12a*1*18]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Vương Công Kiên hà nhân dã, kì tì tướng Nguyễn Văn Lập (nhất vân Sơn Lập) hựu hà nhân tai, dĩ điếu ngư tỏa tỏa đấu đại chi thành, đương Mông Kha đường đường bách vạn chi phong, sử Tống chi sinh linh chí kim thụ tứ.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 骨䚟（䚟多改切）兀郎何人也，其裨将斤修思又何人也，冒瘴癘於萬里之途，蹶南詔於數旬之󰟸，使韃之君長至今留名。[12a*4*6]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Cốt Đãi (đãi đa cải thiết) Ngột Lang hà nhân dã, kì tì tướng Cân Tu Tư hựu hà nhân dã, mạo chướng lệ ư vạn lí chi đồ, quệ Nam Chiếu ư số tuần chi khoảnh, sử Thát chi quân trưởng chí kim lưu danh.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 况余與汝等生於擾攘之秋，長於𦫒難之際，竊見偽使徃來道途旁午掉鴞鳥之寸舌而凌辱朝廷委犬羊之尺軀而倨傲宰輔，[12a*6*12] 托忽必烈之命而索玉帛以事無已之誅 [12a*9*4] 求，假雲南王之號，而需金銀以竭有限之帑庫。[12b*1*1]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Huống dư dữ nhữ đẳng sinh ư nhiễu nhương chi thu, trưởng ư gian nan chi tế, thiết kiến ngụy sứ vãng lai, đạo đồ bàng ngọ, trạo kiêu điểu chi thốn thiệt nhi lăng nhục triều đình, ủy khuyển dương chi xích khu nhi cự ngạo tể phụ, thác Hốt Tất Liệt chi mệnh nhi sách ngọc bạch dĩ sự vô dĩ chi tru cầu, giả Vân Nam vương chi hiệu, nhi nhu kim ngân dĩ kiệt hữu hạn chi thảng khố.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 譬猶以肉投餒虎，寕䏻免遺後患也哉。[12b*1*19]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Thí do dĩ nhục đầu nỗi hổ, ninh năng miễn di hậu hoạn dã tai.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 余嘗臨飱不食，中夜撫󰥺，涕泅交頤，心腹如搗，常以食肉寝皮，茹肝飲血為恨也。[12b*2*15]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Dư thường lâm san bất thực, trung dạ phủ chẩm, thế tù giao di, tâm phục như đảo, thường dĩ thực nhục tẩm bì, như can ẩm huyết vi hận dã.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 𨿽余之百身膏於草野，余之千尸裹於馬鬲，亦願為之。[12b*4*8]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Tuy dư chi bách thân cao ư thảo dã, dư chi thiên thi khoả ư mã cách, diệc nguyện vi chi.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 汝等從居門下，掌握兵權，無衣者則衣之以衣，無食者則食之以食，官卑則遷其爵，禄博者給其俸，水行給舟，陸行給馬，委之以兵則生死同其所為，進之在寝則笑語同其所樂。[12b*5*10]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Nhữ đẳng tòng cư môn hạ, chưởng ốc binh quyền, vô y giả tắc y chi dĩ y, vô thực giả tắc thực chi dĩ thực, quan ti tắc thiên kì tước, lộc bạc giả cấp kì bổng, thủy hành cấp chu, lục hành cấp mã, ủy chi dĩ binh tắc sinh tử đồng kì sở vi, tiến chi tại tẩm tắc tiếu ngữ đồng kì sở lạc.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 其視公堅之為偏裨，兀郎之為副貳，亦未下耳。[12b*9*2]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Kì thị Công Kiên chi vi thiên tì, Ngột Lang chi vi phó nhị, diệc vị hạ nhĩ.

Dịch Quốc Ngữ

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 [12a] Thôi việc đời trước, hãy tạm không bàn. Nay ta lấy chuyện Tống, Thát¹mà nói: Vương Công Kiên là người thế nào; tỳ tướng của ông là Nguyễn Văn Lập (có thuyết cho là Sơn Lập) lại là người thế nào, mà lấy thành Điếu Ngư nhỏ như cái đấu chống lại quân Mông Kha đông hàng trăm vạn; khiến cho sinh linh bên Tống đến nay còn đội ơn sâu². Cốt Đãi Ngột Lang³ là người thế nào, tỳ tướng của ông là Cân Ty Tư⁴ lại là người thế nào, mà xông pha lam chướng trên đường muôn dặm, phá quân Nam Chiếu trong khoảng vài tuần, khiến cho quân trưởng người Thát đến nay vẫn còn lưu tiếng tốt⁵.

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Huống chi ta cùng các ngươi, sinh ra phải thời rối ren, lớn lên gặp buổi khó nhọc, ngó thấy sứ giặc đi lại nghênh ngang ngoài đường, uốn tấc lưỡi cú diều mà lăng nhục triều đình, ỷ cái thân dê chó mà bắt nạt tể phụ. Thác lệnh Hốt Tất Liệt mà đòi ngọc lụa để thỏa lòng tham khôn cùng, [12b] giả hiệu Vân Nam Vương⁶ mà thu bạc vàng, để vét của kho có hạn. Thật khác nào ném thịt cho hổ đói, giữ sao cho khỏi tai vạ về sau!

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 Ta từng tới bữa quên ăn, nửa đêm vỗ gối, nước mắt đầm đìa, ruột đau như cắt, chỉ giận không được ăn thịt, nằm da, nuốt gan, uống máu quân thù, dẫu trăm thân ta phơi ngoài nội cỏ, nghìn xác ta bọc trong da ngựa, cũng nguyện xin làm.

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Các ngươi ở lâu dưới trướng, nắm giữ binh quyền, người không có áo, ta cho áo mặc, kẻ không có ăn, ta cấp cơm ăn. Quan thấp thì ta thăng chức, lương ít thì ta cấp bổng, đi thủy thì ta cho thuyền, đi bộ thì ta cho ngựa; lúc trận mạc thì cùng nhau sống chết, khi ở nhà thì cùng nhau vui cười, nếu so với Công Kiên đãi kẻ tỳ tướng, Ngột Lang đãi người phụ tá, cũng chẳng kém gì.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 ^⇡ 1 Thát: tức Thát Đát, chỉ Mông Cổ.

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 ^⇡ 2 Vương Công Kiên tức Vương Kiên, trị châu Hợp Châu (Tứ Xuyên) đã huy động nhân dân anh dũng chiến đấu ở núi Điếu Ngư, cầm cự với đạo quân Mông Cổ do vua Nguyên Mông Ke¹ chỉ huy trong 4 tháng trời, cho đến khi Mông Ke ốm chết dưới thành Điếu Ngư, quân Mông Cổ phải rút.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 ^⇡ 3 Tức Uryangkhađai (Uriyangqadai), tên tướng Mông Cổ đã đánh chiếm vùng Vân Nam và tiến quân vào nước ta năm 1258. Tên của Uryangkhađai ở các thư tịch có nhiều phiên âm: Ngột Lương Hợp Đãi, Ngột Lương Hợp Thai, Ngột Lương Cáp Đãi, Ô Đặc Lý Cáp Đạt, Ô Lan Cáp Đạt…

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 ^⇡ 4 Bản Hoàng Việt văn tuyển chép là Xích Tu Tư.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 ^⇡ 5 Năm 1253, Hốt Tất Liệt và tướng Uryangkhađai vượt sông Kim Sa đánh chiếm thủ đô nước Đại Lý. Chỉ trong vài tuần, nước Đại Lý bị chinh phục, vua Đại Lý là Đoàn Hưng bị bắt và đầu hàng. Nam Chiếu nói đến trong bài hịch là chỉ nước Đại Lý bấy giờ, ở vùng Vân Nam, Trung Quốc.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 ^⇡ 6 Vân Nam Vương: tên là Hốt Kha Xích (Hugodi), con trai của Hốt Tất Liệt. Cuối năm 1267, Hốt Tất Liệt phong Hốt Kha Xích làm Vân Nam vương, đem quân đóng giữ đất nước Đại Lý cũ ở Vân Nam.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 ^⇡ 1 Mông Ke: Mông Kha.