Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tông Hoàng Đế [39a39b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 兵，其或因而起亂，何以禦之？」是年，宋有詔止我援兵。[39a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … binh, kì hoặc nhân nhi khởi loạn, hà dĩ ngự chi?” Thị niên, Tống hữu chiếu chỉ ngã viện binh.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 及智髙乞師，又𠃔其請。[39a*2*2]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Cập Trí Cao khất sư, hựu doãn kì thỉnh.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 宋都監潇注從特磨道襲獲智髙母阿儂，殺之。[39a*2*11]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Tống đô giám Tiêu Chú tòng Đặc Ma đạo tập hoạch Trí Cao mẫu A Nùng, sát chi.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 甲午，六年（九月以後聖宗竜瑞太平元年，宋至和元年）。[39a*4*1]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Giáp Ngọ, lục niên (cửu nguyệt dĩ hậu Thánh Tông Long Thụy Thái Bình nguyên niên, Tống Chí Hòa nguyên niên).

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 秋，七月，[39a*4*22] 詔皇太子日尊視朝聽政。[39a*4*25]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Thu, thất nguyệt, chiếu Hoàng Thái tử Nhật Tôn thị triều thính chính.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 史臣吳士連曰：詳下文九月書帝弗豫，則是月詔太子視朝聽政，為不得已之事。[39a*6*1]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Tường hạ văn cửu nguyệt thư đế phất dự, tắc thị nguyệt chiếu Thái tử thị triều thính chính, vi bất đắc dĩ chi sự.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 九月，戊寅，帝弗豫。[39a*8*1]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Cửu nguyệt, Mậu Dần, đế phất dự.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 冬，十月，一日，帝崩于長春殿。[39a*8*8]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Đông, thập nguyệt, nhất nhật, đế băng vu Trường Xuân điện.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 太子即位于柩前，改元竜瑞太平元年。[39a*9*2]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Thái tử tức vị vu cữu tiền, cải nguyên Long Thụy Thái Bình nguyên niên.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 追尊大 [39a*9*17] 行皇帝謚，庙號太宗，母枚氏為金天皇太后。[39b*1*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Truy tôn Đại Hành Hoàng Đế thụy, miếu hiệu Thái Tông, mẫu Mai thị vi Kim Thiên Hoàng Thái hậu.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 建國號曰大越。[39b*1*18]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Kiến quốc hiệu viết Đại Việt.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 賜東宫舊臣官爵有差，以裴佑為文明殿𭓇士。[39b*2*5]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Tứ Đông cung cựu thần quan tước hữu sai, dĩ Bùi Hựu vi Văn Minh điện học sĩ.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 史臣吳士連曰：史稱帝仁哲，通慧，文武大畧，六藝無不精諳。[39b*4*1]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Sử xưng đế nhân triết, thông tuệ, văn võ đại lược, lục nghệ vô bất tinh am.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 惟其有此才德，故䏻有為。[39b*5*6]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Duy kì hữu thử tài đức, cố năng hữu vi.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 然拘於君臣燕亨之禮，當哀而樂，𦤶孝道之有𧇊。[39b*5*16]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Nhiên câu ư quân thần yến hanh chi lễ, đương ai nhi lạc, trí hiếu đạo chi hữu khuy.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 惑於浮屠慈愛之説，肆赦叛臣，則仁流於姑息，此其失也。[39b*6*17]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Hoặc ư Phù Đồ từ ái chi thuyết, tứ xá phản thần, tắc nhân lưu ư cô tức, thử kì thất dã.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 大越史記本紀全書卷之二終。[39b*9*1]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Đại Việt sử ký bản kỷ toàn thư quyển chi nhị chung.

Dịch Quốc Ngữ

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 … [39a] nếu họ nhân đó mà dấy loạn, thì lấy gì chống lại?” Năm ấy, nhà Tống có chiếu dừng việc viện binh của ta. Đến khi Trí Cao xin quân, vua lại nghe theo lời xin. Đô giám nhà Tống là Tiêu Chú đi theo đường đạo Đặc Ma¹ đánh úp, bắt được mẹ là Trí Cao là A Nùng, đem giết.

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Giáp Ngọ, [Sùng Hưng Đại Bảo] năm thứ 6 [1054], (Từ tháng 9 về sau thuộc niên hiệu của Thánh Tông Long Thuỵ Thái Bình năm thứ 1; Tống Chí Hoà năm thứ 1).

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 Mùa thu, tháng 7, xuống chiếu cho Hoàng thái tử Nhật Tôn coi chầu nghe chính sự.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Xem đoạn văn ở dưới chép tháng 9 vua không khỏe, thì tháng này xuống chiếu cho thái tử ra coi chầu nghe chính sự là việc bất đắc dĩ.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Tháng 9, ngày Mậu Dần, vua không khỏe.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Mùa đông, tháng 10, ngày mồng một, vua băng ở điện Trường Xuân. Thái tử lên ngôi ở trước linh cữu; đổi niên hiệu là Long Thụy Thái Bình năm thứ 1. Truy tôn [39b] tên thụy cho Đại Hành Hoàng Đế, miếu hiệu là Thái Tông, mẹ họ Mai làm Kim Thiên Hoàng Thái Hậu. Đặt quốc hiệu là Đại Việt. Ban quan tước cho các bề tôi cũ ở Đông cung theo thứ bậc khác nhau. Cho Bùi Hựu làm Văn minh điện đại học sĩ.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Sử khen vua là người nhân triết, thông tuệ, có đại lược văn võ, lục nghệ không nghề gì không tường. Vì có tài đức ấy, nên có thể làm mọi việc, song câu nệ về lễ yến hưởng vua tôi, đương lúc đau thương mà cũng vui chơi, khiến cho đạo chí hiếu có thiếu sót. Mê hoặc bởi cái thuyết từ ái của Phật mà tha tội cho bề tôi phản nghịch² thì lòng nhân ấy thành ra nhu nhược, đó là chỗ kém.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Hết quyển thứ hai Đại Việt sử ký bản kỷ toàn thư.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 ^⇡ 1 Đạo Đặc Ma: tức phủ Quảng Nam, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 ^⇡ 2 Chỉ việc Lý Thái Tông tha tội cho Nùng Trí Cao.