Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tông Hoàng Đế [35a35b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 秋，七月，帝引軍入佛誓城，俘乍斗妻妾及宫女之善𰙔舞西天曲調者。[35a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 Thu, thất nguyệt, đế dẫn quân nhập Phật Thệ thành, phu Sạ Đẩu thê thiếp cập cung nữ chi thiện ca vũ Tây Thiên khúc điều giả.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 遣使徧行鄕邑，撫論遣民。[35a*2*10]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Khiển sứ biến hành hương ấp, phủ luận khiển dân.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 群臣貨捷，[35a*3*1] 八月𤤻師。[35a*3*5]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Quần thần hóa tiệp, bát nguyệt ban sư.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 還至乂安行營，詔威明侯日光慰勞之，尋授本州節鉞，加封王爵。[35a*3*9]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Hoàn chí Nghệ An hành doanh, chiếu Uy Minh hầu Nhật Quang úy lạo chi, tầm thụ bản châu tiết việt, gia phong vương tước.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 初，帝委威明以乂安歲租，及令置󰜏和寨，使之牢固，及諸處喉鋪，餱粮󰍶備，皆稱旨故也。[35a*4*15]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Sơ, đế ủy Uy Minh dĩ Nghệ An tuế tô, cập lệnh trí Bà Hòa trại, sử chi lao cố, cập chư xứ hầu phố, hầu lương tất bị, giai xưng chỉ cố dã.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 九月，朔，次長安府，黄龍見于帝所御舟。[35a*6*11]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Cửu nguyệt, sóc, thứ Trường Yên phủ, hoàng long hiện vu đế sở ngự chu.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 至莅仁行殿，令内人侍女召乍斗妃媚醯侍御州。[35a*7*8]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Chí Ly Nhân hành điện, lệnh nội nhân thị nữ triệu Sạ Đẩu phi Mị Ê thị ngự chu.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 媚醯不勝憤鬱，密以氊自纏投江死。[35a*8*8]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Mị Ê bất thăng phẫn uất, mật dĩ chiên tự triền đầu giang tử.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 帝嘉其貞節，封協正佑善夫人。[35a*9*3]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Đế gia kì trinh tiết, phong Hiệp Chính Hựu Thiện phu nhân.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 史臣吳士連曰：夫人義不受辱，從一而終，以全婦節。[35b*1*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Phu nhân nghĩa bất thọ nhục, tòng nhất nhi chung, dĩ toàn phụ tiết.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 人臣事二君者，夫人之罪人也。[35b*2*3]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Nhân thần sự nhị quân giả, phu nhân chi tội nhân dã.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 帝嘉其貞節封為夫人，以勸後世，宜哉！[35b*2*15]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Đế gia kì trinh tiết phong vi phu nhân, dĩ khuyến hậu thế, nghi tai!

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 帝還自占城，吿捷于太祖廟󰍶，御天安殿，設飲至禮。[35b*4*1]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Đế hoàn tự Chiêm Thành, cáo tiệp vu Thái Tổ miếu tất, ngự Thiên An điện, thiết ẩm chí lễ.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 是日，群臣献俘五千餘口，及其金銀珠寶之物。[35b*5*3]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Thị nhật, quần thần hiến phu ngũ thiên dư khẩu, cập kì kim ngân châu bảo chi vật.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 詔俘虜各認部属，居之永康鎮，直至登州（今歸化是），置鄕邑，倣占城舊號。[35b*6*2]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Chiếu phu lỗ các nhận bộ thuộc, cư chi Vĩnh Khang trấn, trực chí Đăng Châu (kim Quy Hóa thị), trí hương ấp, phỏng Chiêm Thành cựu hiệu.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 帝使設大檻於霪覃（今西湖也），以占城馴象為媒，誘野象入其中，親幸捕之。[35b*7*9]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Đế sử thiết đại giám ư Dâm Đàm (kim Tây Hồ dã), dĩ Chiêm Thành thuần tượng vi mai, dụ dã tượng nhập kì trung, thân hạnh bổ chi.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 冬，十一月，賜伐占城有功者：六品以上錦袍，七品以 …… [35b*8*18]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Đông, thập nhất nguyệt, tứ phạt Chiêm Thành hữu công giả: lục phẩm dĩ thượng cẩm bào, thất phẩm dĩ …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 [35a] Mùa thu, tháng 7, vua đem quân vào thành Phật Thệ¹ bắt vợ cả, vợ lẽ của Sạ Đẩu và các cung nữ giỏi hát múa khúc điệu Tây Thiên². Sai sứ đi khắp các hương ấp phủ dụ dân chúng. Các quan chúc mừng thắng lợi.

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Tháng 8, đem quân về. Đến hành dinh Nghệ An, gọi Uy Minh hầu Nhật Quang đến úy lạo rồi trao cho tiết việt trấn thủ châu ấy, gia phong tước vương. Trước đây, vua ủy cho Uy Minh thu tô hàng năm ở Nghệ An và sai lập trại Bà Hòa³ khiến cho [trấn ấy] được vững chắc, lại đặt điếm canh các nơi cất chứa lương thực đầy đủ, cái gì cũng vừa ý vua, cho nên được tước phong như thế.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 Tháng 9, ngày mồng 1, đến phủ Trường Yên, có rồng vàng hiện ở thuyền ngự. Khi đến hành điện Ly Nhân⁴, sai nội nhân thị nữ gọi Mỵ Ê là phi của Sạ Đẩu sang hầu thuyền vua. Mỵ Ê phẫn uất khôn xiết, ngầm lấy chăn quấn vào mình nhảy xuống sông chết. Vua khen là trinh tiết, phong là Hiệp Chính Hựu Thiện phu nhân.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 [35b] Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Phu nhân giữ nghĩa không chịu nhục, chỉ theo một chồng cho đến chết, để toàn vẹn trinh tiết của người đàn bà. Người làm tôi mà thờ hai vua tức là tội nhân đối với phu nhân. Vua khen là trinh tiết, phong làm phu nhân để khuyến khích người đời sau là đáng lắm.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Vua từ Chiêm Thành về, làm lễ cáo thắng trận ở miếu Thái Tổ, xong về ngự ở điện Thiên An, mở tiệc rượu làm lễ mừng về đến nơi. Ngày hôm ấy, bầy tôi dâng tù binh hơn 5 nghìn tên và các thứ vàng bạc châu báu. Xuống chiếu cho các tù binh đều được nhận người cùng bộ tộc, cho ở từ trấn Vĩnh Khang⁵ đến Đăng Châu⁶ (nay là Quy Hóa), đặt hương ấp phỏng tên gọi cũ của Chiêm Thành.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Vua sai đặt cũi lớn ở Dâm Đàm (tức là Hồ Tây ngày nay), lấy con voi thuần của Chiêm Thành làm mồi nhử voi rừng vào trong cũi, vua thân đến bắt.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Mùa đông, tháng 11, ban thưởng cho những người có công đi đánh Chiêm Thành: có công từ lục phẩm trở lên, thưởng áo bào gấm, từ thất phẩm trở xuống …

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 ^⇡ 1 Thành Phật Thệ, xem chú BK1, 18b.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 ^⇡ 2 Tây Thiên khúc điệu: ở đây có thể là những khúc hát và múa Chiêm Thành có nguồn gốc Ấn Độ (Tây Thiên, chỉ Ấn Độ).

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 ^⇡ 3 Trại Bà Hòa: theo Cương mục (CB3, 10) ở sông Bà Hòa, nay là xã Đông Hòa, huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 ^⇡ 4 Ly Nhân: nay là đất huyện Ly Nhân, tỉnh Nam Hà.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 ^⇡ 5 Vĩnh Khang: nay là đất huyện Tương Dương, tỉnh Nghệ An.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 ^⇡ 6 Đăng Châu: tên châu thời Lý, nay thuộc đất tỉnh Yên Bái và Lào Cai.