Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tổ Hoàng Đế [8a8b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 人立祠設像、一如夢時所見，歲時祀焉。陳元豊間，韃靼入寇，至境，馬蹶不進，村人率眾拒戰，斬虜首，賊奔散。[8a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … nhân lập từ thiết tượng nhất như mộng thời sở kiến, tuế thời tự yên. Trần Nguyên Phong gian, Thát Đát nhập khấu, chí cảnh, mã quệ bất tiến, thôn nhân suất chúng cự chiến, trảm lỗ thủ, tặc bôn tán.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 重興後入寇，到處皆焚簜，而其邑如有防護，秋毫無犯，如其所言。）[8a*2*4]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Trùng Hưng hậu nhập khấu, đáo xứ giai phàn đãng, nhi kì ấp như hữu phòng hộ, thu hào vô phạm, như kì sở ngôn).

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 宋封帝為南平王。[8a*2*29]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Tống phong Đế vi Nam Bình vương.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 是歲，大熟禾，三十結直七十錢。[8a*3*4]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Thị tuế, đại thục hòa, tam thập kết trực thất thập tiền.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 賜天下三年税租。[8a*3*16]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Tứ thiên hạ tam niên thuế tô.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 丁巳，八年，（宋天禧元年）。[8a*5*1]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Đinh Tị, bát niên, (Tống Thiên Hi nguyên niên).

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 春，三月，以陳文秀為太傅。[8a*5*10]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Xuân, tam nguyệt, dĩ Trần Văn Tú vi Thái phó.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 詔賜天下田租。[8a*5*21]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Chiếu tứ thiên hạ điền tô.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 乾元殿震，視朝於東殿。[8a*6*6]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Càn Nguyên điện chấn, thị triều ư đông điện.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 戊戌，九年，（宋天禧二年）。[8a*7*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Mậu Tuất, cửu niên, (Tống Thiên Hi nhị niên).

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 春，二月，追封先祖妣為后及謚。[8a*7*10]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Xuân, nhị nguyệt, truy phong tiên tổ tỉ vi Hậu cập thụy.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 史臣吳士連曰：帝至是始追封先祖妣，失之晚矣。[8a*8*1]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Đế chí thị thủy truy phong tiên tổ tỉ, thất chi vãn hĩ.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 夏，六月，遣員外郎阮道清、笵鶴如宋乞三藏經。[8b*1*1]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Hạ, lục nguyệt, khiển Viên ngoại lang Nguyễn Đạo Thanh, Phạm Hạc như Tống khất Tam Tạng kinh.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 冬，十月，封皇子力為東征王。[8b*2*1]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Đông, thập nguyệt, phong hoàng tử Lực vi Đông Chinh vương.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 賜天下田租之半。[8b*2*12]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Tứ thiên hạ điền tô chi bán.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 己未，十年（宋天禧三年）。[8b*4*1]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Kỉ Mùi, thập niên (Tống Thiên Hi tam niên).

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 春，正月，立天德陵太廟。[8b*4*10]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Xuân, chính nguyệt, lập Thiên Đức lăng Thái Miếu.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 詔度天下人民為僧。[8b*4*20]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Chiếu độ thiên hạ nhân dân vi tăng.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 庚申，十一年，（宋天禧四年）。[8b*6*1]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Canh Thân, thập nhất niên, (Tống Thiên Hi tứ niên).

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 夏，四月，真臘國來貢。[8b*6*11]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Hạ, tứ nguyệt, Chân Lạp quốc lai cống.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 秋，九月，阮道清使回，得《三藏》經，詔僧綂費智往廣州迎之。[8b*6*20]

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Thu, cửu nguyệt, Nguyễn Đạo Thanh sứ hồi, đắc Tam tạng kinh, chiếu Tăng thống Phí Trí vãng Quảng Châu nghênh chi.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 冬，十二月，命開天王及陶碩輔帥師擊占城人于布政賽，直抵龍鼻山，斬其將布令于陣，占人 …… [8b*8*2]

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Đông, thập nhị nguyệt, mệnh Khai Thiên vương cập Đào Thạc Phụ soái sư kích Chiêm Thành nhân vu Bố Chính trại, trực để Long Tị sơn, trảm kì tướng Bố Linh vu trận, Chiêm nhân …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 … [8a] lập đền đắp tượng đúng như hình dạng người trong chiêm bao, tuế thời cúng tế. Khoảng niên hiệu Nguyên Phong [1251-1258] đời Trần, người Thát Đát¹ vào cướp, đi đến địa phương này, ngựa khuỵu chân không đi được, người trong thôn dẫn dân chúng ra chống đánh, chém được đầu giặc, giặc chạy tan. Khoảng năm Trùng Hưng [1285-1293], [Thát Đát] lại vào cướp, đến đâu cũng đốt phá, mà ấp ấy vẫn như được che chở, không bị xâm phạm mảy may, quả đúng như lời thần nói).

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Nhà Tống phong vua làm Nam Bình Vương.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Năm ấy được mùa to, 30 bó lúa giá 70 tiền. Cho thiên hạ 3 năm không phải nộp tô thuế.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Đinh Tỵ, [Thuận Thiên] năm thứ 8 [1017], (Tống Thiên Hy năm thứ 1).

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Mùa xuân, tháng 3, cho Trần Văn Tú làm Thái phó².

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Xuống chiếu xá tô ruộng cho thiên hạ.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Điện Càn Nguyên bị sét đánh, vua coi chầu ở điện phía đông³.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Mậu Ngọ, [Thuận Thiên] năm thứ 9 [1018], (Tống Thiên Hy năm thứ 2).

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 Mùa xuân, tháng 2, truy phong bà nội làm hậu và đặt tên thụy.

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Vua đến đây mới truy phong cho bà nội, đó là lỗi chậm trễ.

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 [8b] Mùa hạ, tháng 6, sai Viên ngoại lang là Nguyễn Đạo Thanh và Phạm Hạc⁴ sang nước Tống xin kinh Tam tạng.

¶ 57 Leave a comment on paragraph 57 0 Mùa đông, tháng 10, phong Hoàng tử Lực làm Đông Chinh Vương.

¶ 58 Leave a comment on paragraph 58 0 Xá một nửa tô ruộng cho thiên hạ.

¶ 59 Leave a comment on paragraph 59 0 Kỷ Mùi, [Thuận Thiên] năm thứ 10 [1019], (Tống Thiên Hy năm thứ 3).

¶ 60 Leave a comment on paragraph 60 0 Mùa xuân, tháng giêng, dựng Thái Miếu ở lăng Thiên Đức⁵. Xuống chiếu độ dân trong nước làm tăng.

¶ 61 Leave a comment on paragraph 61 0 Canh Thân, [Thuận Thiên năm thứ 11 [1020], (Tống Thiên Hy năm thứ 4).

¶ 62 Leave a comment on paragraph 62 0 Mùa hạ, tháng 4, nước Chân Lạp đến cống.

¶ 63 Leave a comment on paragraph 63 0 Mùa thu, tháng 9, Nguyễn Đạo Thanh đi sứ về, xin được kinh Tam tạng; xuống chiếu cho Tăng thống là Phí Trí sang Quảng Châu đón.

¶ 64 Leave a comment on paragraph 64 0 Mùa đông, tháng 12, sai Khai Thiên Vương [Phật Mã] và Đào Thạc Phụ đem quân đi đánh Chiêm Thành ở trại Bố Chính⁶, thẳng đến núi Long Tỵ⁷, chém được tướng của chúng là Bố Linh tại trận, người Chiêm …

¶ 65 Leave a comment on paragraph 65 0 ^⇡ 1 Thát Đát: phiên âm tên Tartar hay Tatar, bộ tộc Mông Cổ, ở đây chỉ quân Nguyên – Mông.

¶ 66 Leave a comment on paragraph 66 0 ^⇡ 2 Không rõ có phải là Trịnh Văn Tú nói ở trước hay không?

¶ 67 Leave a comment on paragraph 67 0 ^⇡ 3 Cương mục chú: điện phía đông tức ở điện Tập Hiền (CMCB2, 19b).

¶ 68 Leave a comment on paragraph 68 0 ^⇡ 4 Cương mục chép Phạm Hạc thành Phạm Hạc Như (khiển viên ngoại lang Nguyễn Đạo Thanh, Phạm Hạc Như).

¶ 69 Leave a comment on paragraph 69 0 ^⇡ 5 Nguyên văn: “Thiên Đức lăng thái miếu”, đến đây chưa thấy nói đến lăng Thiên Đức, ngờ nhầm ở chữ “lăng”; hoặc có thể hiểu là lăng Thái Miếu ở phủ Thiên Đức?

¶ 70 Leave a comment on paragraph 70 0 ^⇡ 6 Bố Chính: nay là đất các huyện Quảng Trạch, Bố Trạch, Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình.

¶ 71 Leave a comment on paragraph 71 0 ^⇡ 7 Núi Long Tỵ: theo Cương mục, ở địa phận xã Thuần Chất, huyện Bình Chính, tỉnh Quảng Bình, hình thể núi này nhô lên như vòi rồng, nên gọi là “Long tỵ” (CMCB2, 22a). Huyện Bình Chính nay là huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình.