Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Nhân Tông Hoàng Đế [19a19b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 月，中元節，罷執卓，以遇靈仁太后盂蘭盆日故也。[19a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … nguyệt, Trung Nguyên tiết, bãi chấp trác, dĩ ngộ Linh Nhân thái hậu Vu Lan bồn nhật cố dã.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 占城來貢。[19a*2*1]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Chiêm Thành lai cống.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 九月，辛巳，設慶成勝嚴聖壽寺千佛會，使占城使觀之。[19a*2*5]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Cửu nguyệt, Tân Tị, thiết khánh thành Thắng Nghiêm Thánh Thọ tự Thiên Phật hội, sử Chiêm Thành sứ quan chi.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 丙戌，帝御靈光殿，觀覧舟，設秋筵宴禮。[19a*3*8]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Bính Tuất, đế ngự Linh Quang điện, quan lãm chu, thiết thu diên yến lễ.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 冬，十一月，遣員外郎阮伯度、李寳臣遺白黒犀二及馴象三于宋。[19a*4*5]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Đông, thập nhất nguyệt, khiển Viên ngoại lang Nguyễn Bá Độ, Lý Bảo Thần di bạch hắc tê nhị cập thuần tượng tam vu Tống.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 是歲，甘露降，帝手書「天下太平聖躬萬歲」八字于碑，命工𢹂之。[19a*5*12]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Thị tuế, cam lộ giáng, đế thủ thư “Thiên Hạ Thái Bình Thánh Cung Vạn Tuế” bát tự vu bi, mệnh công huề chi.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 禁京城内外，諸人家奴僕不得刺墨、胷脚，如禁軍樣，及刺龍文於申上，犯者沒官。[19a*6*18]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Cấm Kinh thành nội ngoại, chư nhân gia nô bộc bất đắc thứ mặc, hung cước, như cấm quân dạng, cập thích long văn ư thân thượng, phạm giả một quan.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 己亥，十年（宋宣和元年）。[19a*9*1]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Kỉ Hợi, thập niên (Tống Tuyên Hòa nguyên niên).

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 春，正月，帝幸快場捕白象。[19a*9*10]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Xuân, chính nguyệt, đế hạnh Khoái Trường bổ bạch tượng.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 夏，[19a*9*21] 四月，都曹潘田献白鹿。[19b*1*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Hạ, tứ nguyệt, Đô tào Phan Điền hiến bạch lộc.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 五月，設慶成浄慮寺會。[19b*1*10]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Ngũ nguyệt, thiết khánh thành Tịnh Lự tự hội.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 龍見于京師茶肆。[19b*2*1]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Long hiện vu Kinh sư trà tứ.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 秋，七月，造景興、清闌二舟。[19b*2*8]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Thu, thất nguyệt, tạo Cảnh Hưng, Thanh Lan nhị chu.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 詔諸軍造戰艦，治兵甲，欲親征麻沙洞也。[19b*3*1]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Chiếu chư quân tạo chiến hạm, trị binh giáp, dục thân chinh Ma Sa động dã.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 八月，甲申，帝御靈光殿觀競舟。[19b*3*17]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Bát nguyệt, Giáp Thân, đế ngự Linh Quang điện quan cạnh chu.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 設秋筵宴禮。[19b*4*11]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Thiết thu diên yến lễ.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 此後每歲八月競舟設宴，以爲常。[19b*4*16]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Thử hậu mỗi tuế bát nguyệt cạnh chu thiết yến, dĩ vi thường.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 冬，十月，閲武捷、羽林等六兵曹之壮勇者，爲玉階、興聖、捧日、廣成、武都火頭。其下等爲玉階、興聖、捧日、廣城、武都、御龍兵。[19b*5*10]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Đông, thập nguyệt, duyệt Vũ Tiệp, Vũ Lâm đẳng lục binh tào chi tráng dũng giả, vi Ngọc Giai, Hưng Thánh, Bổng Nhật, Quảng Thành, Vũ Đô hoả đầu. Kì hạ đẳng vi Ngọc Giai, Hưng Thánh, Bổng Nhật, Quảng Thành, Vũ Đô, Ngự Long binh.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 會天下軍人盟于龍墀。[19b*8*1]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Hội thiên hạ quân nhân minh vu Long Trì.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 詔曰：「朕膺一祖二宗之業，奄有蒼生，是四海兆姓之民，均如赤子，𦤶異域懷 …… [19b*8*10]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Chiếu viết: “Trẫm ưng nhất tổ nhị tông chi nghiệp, yểm hữu thương sinh, thị tứ hải triệu tính chi dân, quân như xích tử, trí dị vực hoài …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 … [19a] bãi cỗ bàn tiết Trung nguyên¹ vì gặp ngày Lễ Vu lan bồn² [cầu siêu cho] Linh Nhân hoàng thái hậu.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Chiêm Thành sang cống.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Tháng 9, ngày Tân Tỵ, mở hội Thiên phật [Nghìn Phật] để khánh thành chùa Thắng Nghiêm Thánh Thọ, cho sứ Chiêm Thành đến xem.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Ngày Bính Tuất, vua ngự điện Linh Quang xem đua thuyền, đặt lễ yến tiệc mùa thu.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Mùa đông, tháng 11, sai Viên ngoại lang là Nguyễn Bá Độ³ và Lý Bảo Thần đem biếu nhà Tống hai con tê giác trắng, đen và 3 con voi nhà.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Năm ấy, có mọc ngọt xuống, vua tự tay viết tám chữ, “Thiên hạ thái bình, thánh cung vạn tuế” vào bia, sai thợ khắc.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Cấm nô bọc của các nhà dân trong ngoài kinh thành không được thích mực vào ngực, vào chân như cấm quân cùng là xăm hình rồng ở mình, ai phạm thì sung làm quan nô.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Kỷ Hợi, [Hội Tường Đại Khánh] năm thứ 10 [1119], (Tống Tuyên Hòa năm thứ 1).

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Mùa xuân, tháng giêng, vua ngự đến Khoái Trường bắt voi trắng.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Mùa hạ, [19b] tháng 4, Đô tào là Phan Điền dâng hươu trắng.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Tháng 5, mở hội khánh thành chùa Tịnh Lự. Rồng hiện ở hàng bán nước chè ở Kinh sư.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Mùa thu, tháng 7, đóng hai chiếc thuyền Cảnh Hưng và Thanh Lan. Xuống chiếu cho các quân đóng thuyền chiến, sửa đồ binh giáp, vua muốn thân đi đánh động Ma Sa⁴.

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 Tháng 8, ngày Giáp Thân, vua ngự điện Linh Quang xem đua thuyền. Đặt lễ yến tiệc mùa thu. Từ đó về sau, hàng năm tháng 8 đua thuyền thì đặt yến làm lệ thường.

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 Mùa đông, tháng 10, duyệt sáu binh tào Vũ Tiệp, Vũ Lâm v.v…, người nào mạnh khoẻ cho làm hỏa đầu ở các đội quân Ngọc Giai, Hưng Thánh, Bổng Nhật, Quảng Thành, Vũ Đô, còn bậc dưới thì cho làm binh ở các quân Ngọc Giai, Hưng Thánh, Bổng Nhật, Quảng Thành, Vũ Đô, Ngự Long.

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 Họp các quân nhân cả nước thề ở Long Trì. Xuống chiếu rằng: “Trẫm nhận lấy cơ nghiệp của một tổ hai tông, đứng trên dân đen, coi triệu họ trong bốn biển đều như con đỏ, cả đến cõi xa cũng mến …

¶ 57 Leave a comment on paragraph 57 0 ^⇡ 1 Tiết Trung Nguyên: tức lễ rằm tháng bảy.

¶ 58 Leave a comment on paragraph 58 0 ^⇡ 2 Lễ Vu Lan bồn: lễ cúng Phật ngày rẳm tháng bảy, cầu siêu cho cha mẹ khỏi bị khổ hình ở địa ngục.

¶ 59 Leave a comment on paragraph 59 0 ^⇡ 3 Đại Việt sử lược (q.2, 22b) chép tên người này là Nguyễn Bá Khánh (hai chữ 慶 Khánh và 度 Độ dễ sao chép lầm).

¶ 60 Leave a comment on paragraph 60 0 ^⇡ 4 Động Ma Sa: thuộc địa phận huyện Đà Bắc, tỉnh Hoà Bình ngày nay.