Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Nhân Tông Hoàng Đế [18a18b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 應豊行宫省耕。[18a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … Ứng Phong hành cung tỉnh canh.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 不雨，禱於行宫。[18a*1*7]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Bất vũ, đảo ư hành cung.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 皇龍見于洞靈祈禱寳臺。[18a*1*13]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Hoàng long hiện vu Động Linh kì đảo Bảo Đài.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 忠義侯（鈌名）卒。[18a*2*5]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Trung Nghĩa hầu (khuyết danh) tốt.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 秋，七月，二十五日，倚蘭皇太后崩，火塟，仍以侍女三人殉。[18a*2*11]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Thu, thất nguyệt, nhị thập ngũ nhật, Ỷ Lan hoàng thái hậu băng, hỏa táng, nhưng dĩ thị nữ tam nhân tuẫn.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 上尊諡曰：扶聖靈仁皇太后。[18a*3*15]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Thượng tôn thụy viết: Phù Thánh Linh Nhân Hoàng Thái Hậu.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 史臣吳士連曰：「火塟佛教也。殉塟秦俗也。仁宗皆行之，或者承太后之遺命歟？」[18a*5*1]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: “Hỏa táng Phật giáo dã. Tuẫn táng Tần tục dã. Nhân Tông giai hành chi, hoặc giả thừa Thái hậu chi di mệnh dư?”.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 秋，八月，塟靈仁皇太后于天德府壽陵。[18a*7*1]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Thu, bát nguyệt, táng Linh Nhân hoàng thái hậu vu Thiên Đức phủ Thọ Lăng.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 冬，十月，帝幸啓瑞行宫省歛。[18a*7*16]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Đông, thập nguyệt, đế hạnh Khải Thụy hành cung tỉnh liễm.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 是夜，月重輪。[18a*8*10]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Thị dạ, nguyệt trùng luân.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 求宗室子育于宫中。[18a*8*15]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Cầu tông thất tử dục vu cung trung.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 下詔曰：「朕臨兆民，久無後嗣，天下重噐伊 [18a*9*4] 誰可傳？宜育崇賢、成慶、成廣、成昭、成興侯之子，擇其善者立之。」[18b*1*1]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Hạ chiếu viết: “Trẫm lâm triệu dân, cửu vô hậu tự, thiên hạ trọng khí, y thùy khả truyền? Nghi dục Sùng Hiền, Thành Khánh, Thành Quảng, Thành Chiêu, Thành Hưng hầu chi tử, trạch kì thiện giả lập chi”.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 時，崇賢侯子陽焕年方二歲，而聰敏。上深愛之，遂立爲皇太子。[18b*2*6]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Thời, Sùng Hiền hầu tử Dương Hoán niên phương nhị tuế, nhi thông mẫn. Thượng thâm ái chi, toại lập vi Hoàng thái tử.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 占成献金花三朶。[18b*3*11]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Chiêm Thành hiến kim hoa tam đóa.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 戊戌，九年（宋重禾元年）。[18b*4*1]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Mậu Tuất, cửu niên (Tống Trùng Hòa nguyên niên).

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 春，正月，詔󰱇民兵皇男。[18b*4*10]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Xuân, chính nguyệt, chiếu tuyển dân binh hoàng nam.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 二月，真臘國使朝見。[18b*4*20]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Nhị nguyệt, Chân Lạp quốc sứ triều kiến.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 設春筵宴禮，及慶成七寳㙮。[18b*5*7]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Thiết xuân diên yến lễ, cập khánh thành thất bảo tháp.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 會詔有司僃儀仗于靈光殿，偕引使觀之。[18b*5*18]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Hội chiếu Hữu ti bị nghi trượng vu Linh Quang điện, giai dẫn sứ quan chi.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 三月，以大黄男壮勇者充玉階、興聖、[武]都及御龍兵三百五十人。[18b*6*15]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Tam nguyệt, dĩ đại hoàng nam tráng dũng giả sung Ngọc Giai, Hưng Thánh, [Vũ] Đô cập Ngự Long binh tam bách ngũ thập nhân.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 户部左侍郎李秀蠲卒。[18b*8*2]

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Hộ bộ Tả thị lang Lý Tú Quyền tốt.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 夏，五月，貶禮部右侍郎黎伯玉爲内人書家。[18b*8*11]

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Hạ, ngũ nguyệt, biếm Lễ bộ hữu thị lang Lê Bá Ngọc vi Nội nhân thư gia.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 旱，祈禱得雨。[18b*9*11]

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Hạn, kì đảo đắc vũ.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 秋，七 …… [18b*9*16]

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Thu, thất …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 … [18a] Ứng Phong xem cày ruộng. Khi ấy không mưa, cầu đảo ở hành cung.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Rồng vàng hiện ở bảo đài, cầu đảo ở Động Linh.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Trung Nghĩa hầu (không rõ tên) chết.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Mùa thu, tháng 7, ngày 25, Ỷ Lan hoàng thái hậu băng. Hỏa táng, bắt 3 người hầu gái chôn theo. Tôn dâng tên thụy là Phù Thánh Linh Nhân Hoàng Thái Hậu.

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Hoả táng là lễ đạo Phật, chôn theo là tục nhà Tần, Nhân Tông đều làm theo, hoặc giả vâng lời dặn lại của thái hậu chăng?

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 Mùa thu, tháng 8, táng Linh Nhân hoàng thái hậu ở Thọ Lăng phủ Thiên Đức⁶.

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 Mùa đông, tháng 10, vua ngự đến hành cung Khải Thuy xem gặt. Đêm hôm ấy, mặt trăng có hai quầng.

¶ 57 Leave a comment on paragraph 57 0 Tìm con trai họ tông thất để nuôi ở trong cung. Xuống chiếu rằng: ”Trẫm cai trị muôn dân mà lâu không có con nối, ngôi báu của thiên hạ biết truyền cho ai? [18b] Vậy nên trẫm nuôi con trai của các hầu Sùng Hiền, Thành Khánh, Thành Quảng, Thành Chiêu, Thành Hưng, chọn người nào giỏi thì lập làm thái tử. Bấy giờ con Sùng Hiền hầu là Dương Hoán mới lên 2 tuổi mà thông minh lanh lợi, vua rất yêu và bèn lập làm hoàng thái tử.

¶ 58 Leave a comment on paragraph 58 0 Chiêm Thành dâng 3 đóa hoa bằng vàng.

¶ 59 Leave a comment on paragraph 59 0 Mậu Tuất, [Hội Tường Đại Khánh] năm thứ 9 [1118], (Tống Trùng Hòa năm thứ 1).

¶ 60 Leave a comment on paragraph 60 0 Mùa xuân, tháng giêng, xuống chiếu chọn hoàng nam trong dân chúng và binh lính.

¶ 61 Leave a comment on paragraph 61 0 Tháng 2, sứ nước Chân lạp sang chầu. Đặt lễ yến tiệc mùa xuân và mở hội khánh thành bảy bảo tháp. Bấy giờ xuống chiếu cho Hữu ty bày nghi trượng ở điện Linh Quang, dẫn sứ giả đến xem.

¶ 62 Leave a comment on paragraph 62 0 Tháng 3, lấy các đại hoàng nam khoẻ mạnh sung vào làm binh các đội Ngọc Giai, Hưng Thánh, [Vũ] Đô² và Ngự Long, tất cả 350 người.

¶ 63 Leave a comment on paragraph 63 0 Tả thị lang bộ Hộ là Lý Tú Quyên chết.

¶ 64 Leave a comment on paragraph 64 0 Mùa hạ, tháng 5, biếm Hữu thị lang bộ Lễ là Lê Bá Ngọc làm Nội nhân thư gia.

¶ 65 Leave a comment on paragraph 65 0 Đại hạn, cầu đảo được mưa.

¶ 66 Leave a comment on paragraph 66 0 Mùa thu, tháng 7, …

¶ 67 Leave a comment on paragraph 67 0 ^⇡ 1 Phủ Thiên Đức: Tức là châu Cổ Pháp trước năm 1010, xem chú thích (1) tr. 240.

¶ 68 Leave a comment on paragraph 68 0 ^⇡ 2 Nguyên bản in sót chữ Vũ, ở đoạn sau (BK3, 19b) có ghi rõ Vũ Đô.