Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Huệ Tông Hoàng Đế [31a31b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 壬午，十二年（宋嘉定十五年）。[31a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 Nhâm Ngọ, thập nhị niên (Tống Gia Định thập ngũ niên).

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 春，二月，定天下爲二十四路，路分公主居之，用宏奴属󰒜及本路軍人，相分爲甲。[31a*1*11]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Xuân, nhị nguyệt, định thiên hạ vi nhị thập tứ lộ, lộ phân công chúa cư chi, dụng hoành nô thuộc lệ cập bản lộ quân nhân, tương phân vi giáp.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 造戦噐舟船廵捕道刼。[31a*3*2]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Tạo chiến khí chu thuyền tuần bổ đạo kiếp.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 癸未，十三年（宋嘉定十六年）。[31a*4*1]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Quý Mùi, thập tam niên (Tống Gia Định thập lục niên).

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 冬，十月，早蝗。[31a*4*12]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Đông, thập nguyệt, tảo hoàng.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 十二月，阮嫩軍聲益振。[31a*4*17]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Thập nhị nguyệt, Nguyễn Nộn quân thanh ích chấn.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 陳嗣󰆑卒。[31a*5*5]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Trần Tự Khánh tốt.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 追封建國大王，以陳承爲輔國太尉賛拜不名。[31a*5*9]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Truy phong Kiến Quốc Đại Vương, dĩ Trần Thừa vi phụ quốc Thái úy tán bái bất danh.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 史臣吳士連曰：建嘉𥘉年，盗賊兢起，惠宗柔弱不能討。[31a*7*1]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Kiến Gia sơ niên, đạo tặc cạnh khởi, Huệ Tông nhu nhược bất năng thảo.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 陳嗣慶以惠后爲太后所苦之，故興兵犯闕，請奉迎乘輿。[31a*8*4]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Trần Tự Khánh dĩ Huệ hậu vi Thái hậu sở khổ chi, cố hưng binh phạm khuyết, thỉnh phụng nghênh thừa dư.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 當此之時，人心不能無疑，惠 [31a*9*8] 宗所以有收捕之令而不克。[31b*1*1]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Đương thử chi thời, nhân tâm bất năng vô nghi, Huệ Tông sở dĩ hữu thu bổ chi lệnh nhi bất khắc.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 嗣慶欲其事之必成而属驚動，乘輿播遷至再，罪皎然也。[31b*1*12]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Tự Khánh dục kì sự chi tất thành nhi thuộc kinh động, thừa dư bá thiên chí tái, tội kiểu nhiên dã.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 然而惠宗、惠后卒依嗣慶以爲安，則其罪釋矣。[31b*2*16]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Nhiên nhi Huệ Tông, Huệ hậu tốt y Tự Khánh dĩ vi an, tắc kì tội thích hĩ.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 跡非而情順，文不與而實與也。[31b*3*16]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Tích phi nhi tình thuận, văn bất dữ nhi thực dữ dã.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 不然乃羣盗之尤耳。[31b*4*10]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Bất nhiên nãi quần đạo chi vưu nhĩ.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 甲申，十四年（十月以後昭皇天彰有道元年，宋嘉定十七年）。[31b*5*1]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Giáp Thân, thập tứ niên (thập nguyệt dĩ hậu Chiêu Hoàng Thiên Chương Hữu Đạo nguyên niên, Tống Gia Định thập thất niên).

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 帝疾日滋，無嗣繼承大綂，公主皆分各路爲湯，沐邑獨委任指揮使陳守度領殿前諸軍扈衛禁庭。[31b*5*24]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Đế tật nhật tư, vô tự kế thừa đại thống, công chúa giai phân các lộ vi thang mộc ấp, độc ủy nhiệm chỉ huy sứ Trần Thủ Độ lĩnh Điện tiền chư quân hộ vệ cấm đình.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 冬，十月，詔昭聖公主爲皇太子以傳位，帝出家，居大内真教禪寺。[31b*7*16]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Đông, thập nguyệt, chiếu Chiêu Thánh công chúa vi Hoàng thái tử dĩ truyền vị, đế xuất gia, cư đại nội Chân Giáo thiền tự.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 昭聖即位，改元天彰有道元年，尊號曰：「昭 …… [31b*9*4]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Chiêu Thánh tức vị, cải nguyên Thiên Chương Hữu Đạo nguyên niên, tôn hiệu viết: “Chiêu …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 [31a] Nhâm Ngọ, [Kiến Gia] năm thứ 12 [1222], (Tống Gia Định năm thứ 15).

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Mùa xuân, tháng 2, chia trong nước làm 24 lộ, lộ chia cho công chúa ở, lấy các hoành nô thuộc lệ và quân nhân bản lộ, chia nhau làm giáp.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Làm đồ binh khí và ghe thuyền để tuần bắt giặc cướp.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Quý Mùi, [Kiến Gia] năm thứ 13 [1223], (Tống Gia Định năm thứ 16).

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Mùa xuân, tháng 10, hạn, lúa bị sâu cắn.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Tháng 12, thế quân của Nguyễn Nộn ngày càng mạnh.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Trần Tự Khánh chết, truy phong làm Kiến Quốc Đại Vương; lấy Trần Thừa làm Phụ quốc Thái úy, khi vào chầu không xưng tên.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Năm đầu niên hiệu Kiến Gia, giặc cướp đua nhau nổi dậy, Huệ Tông nhu nhược không đánh dẹp được. Trần Tự Khánh vì cớ Huệ hậu bị Thái hậu làm khổ mà đem quân phạm cửa khuyết xin đón xa giá. Đương lúc bấy giờ, lòng người không thể không ngờ vực, cho nên Huệ [31b] Tông có lệnh bắt Tự Khánh mà không bắt được. Tự Khánh muốn làm cho kỳ được mới nhiều lần làm kinh động đến vua, xa giá phải dời chỗ mấy lần, tội rõ ràng rồi. Nhưng mà Huệ Tông và Huệ hậu rốt cuộc phải nhờ Tự Khánh mới được yên, thì tội ấy không kể đến. Thế là việc tuy là trái nhưng tình thì thuận, sử chép không nêu lên nhưng thực cũng có nêu đấy. Nếu không thế thì chỉ là kẻ đầu sỏ giặc cướp mà thôi.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Giáp Thân, [Kiến Gia] năm thứ 14 [1224], (từ tháng 10 về sau là niên hiệu của Chiêu Hoàng Thiên Chương Hữu Đạo năm thứ 1; Tống Gia Định năm thứ 17).

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Bệnh của vua ngày càng tăng mà không có con trai để nối nghiệp lớn, các công chúa đều được chia các lộ làm ấp thang mộc, ủy nhiệm cho một mình chỉ huy sứ Trần Thủ Độ quản lĩnh các quân điện tiền hộ vệ cấm đình.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Mùa đông, tháng 10, xuống chiếu lập công chúa Chiêu Thánh làm Hoàng thái tử để truyền ngôi cho. Vua xuất gia ở chùa Chân Giáo trong đại nội. Chiêu Thánh lên ngôi, đổi niên hiệu là Thiên Chương Hữu Đạo năm thứ 1, tôn hiệu là Chiêu …