Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Anh Tông Hoàng Đế [7a7b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 議事，以廣原人虜七原廖伍故也。[7a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … nghị sự, dĩ Quảng Nguyên nhân lỗ Thất Nguyên Liêu Ngũ cố dã.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 造莅仁行宫。[7a*1*14]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Tạo Ly Nhân hành cung.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 庚午，十一年（宋紹興二十年）。[7a*2*1]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Canh Ngọ, thập nhất niên (Tống Thiệu Hưng nhị thập niên).

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 春，三月，旱。[7a*2*12]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Xuân, tam nguyệt, hạn.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 秋，七月，旱。[7a*2*16]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Thu, thất nguyệt, hạn.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 九月，真臘人㓂乂安，至𩅗濕山，會暑濕多瘴死，遂自潰。[7a*2*20]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Cửu nguyệt, Chân Lạp nhân khấu Nghệ An, chí Vụ Thấp sơn, hội thử thấp đa chướng tử, toại tự hội.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 𥘉，帝幼冲，政無大小，皆委杜英武。[7a*4*1]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Sơ, đế ấu xung, chính vô đại tiểu, giai ủy Đỗ Anh Vũ.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 英武使妻蘇氏出入宫禁事杜太后，以故英武私通黎太后，因此益驕，居朝廷則攘臂厲聲，役官吏則頤指氣，使眾皆則目而莫敢言。[7a*4*14]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Anh Vũ sử thê Tô thị xuất nhập cung cấm sự Đỗ Thái hậu, dĩ cố Anh Vũ tư thông Lê Thái hậu, nhân thử ích kiêu, cư triều đình tắc nhương tí lệ thanh, dịch quan lại tắc di chỉ khí, sử chúng giai tắc mục nhi mạc cảm ngôn.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 殿前都指揮使武𢃄、廣武都火頭粱上箇、玉階都火頭同利、内侍杜乙與智明王、保寕侯、駙馬郎楊嗣明等謀牧捕英武。[7a*7*9]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Điện tiền đô chỉ huy sứ Vũ Đái, Quảng Vũ đô Hỏa đầu Lương Thượng Cá, Ngọc Giai đô Hỏa đầu Đồng Lợi, Nội thị Đỗ Ất dữ Trí Minh vương, Bảo Ninh hầu, Phò mã lang Dương Tự Minh đẳng mưu mục bổ Anh Vũ.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 計定，𢃄 [7a*9*17] 等率軍士詣越城門外，大呼曰：「英武出入禁庭，恣行凶穢，惡聲聞外，罪莫大焉。[7b*1*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Kế định, Đái đẳng suất quân sĩ nghệ việt thành môn ngoại, đại hô viết: “Anh Vũ xuất nhập cấm đình, tứ hành hung uế, ố thanh văn ngoại, tội mạc đại yên.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 臣等請早除之，毋貽後患。」[7b*2*12]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Thần đẳng thỉnh tảo trừ chi, vô di hậu hoạn”.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 有詔禁軍牧捕英武，繋于左興聖廊，命廷尉者按其事。[7b*3*3]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Hữu chiếu cấm quân mục bổ Anh Vũ, hệ vu tả Hưng Thánh lang, mệnh Đình úy giả án kì sự.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 太后令人餽以酒食，密置金于食噐，以賂𢃄及其監守者。[7b*4*4]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Thái hậu lệnh nhân quỹ dĩ tửu thực, mật trí kim vu thực khí, dĩ lộ Đái cập kì giám thú giả.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 左興聖火頭阮楊曰：「汝等貪賂，我與汝必不免於英武之手，不如先殺之，以免後禍。」[7b*5*7]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Tả Hưng thánh Hỏa đầu Nguyễn Dương viết: “Nhữ đẳng tham lộ, ngã dữ nhữ tất bất miễn ư Anh Vũ chi thủ, bất như tiên sát chi, dĩ miễn hậu họa”.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 乃執戈欲刺之。[7b*7*1]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Nãi chấp qua dục thích chi.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 左興都譚以𫎇抱楊奪其戈止之曰：「殿前謂英武罪當死，須俟帝命，不可擅行。」楊怒詬（音候，罵也）之曰：「殿前武吉，非是𢃄耶（吉𢃄方言，糞尿也）！[7b*7*7]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Tả Hưng đô Đàm Dĩ Mông bão Dương đoạt kì qua chỉ chi viết: “Điện tiền vị Anh Vũ tội đương tử, tu sĩ đế mệnh, bất khả thiện hành”. Dương nộ cấu (âm hầu, mạ dã) chi viết: “Điện tiền Vũ Cứt, phi thị Đái da! (Cát Đái phương ngôn, phẩn niệu dã)!

Dịch Quốc Ngữ

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 … [7a] để bàn việc, vì người châu Quảng Nguyên bắt Liêu Ngũ ở châu Thất Nguyên.

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Dựng hành cung ở Ly Nhân.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 Canh Ngọ, [Đại Định] năm thứ 11 [1150], (Tống Thiệu Hưng năm thứ 20).

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Mùa xuân, tháng 3, hạn.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 Mùa thu, tháng 7, hạn.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Tháng 9, người Chân Lạp cướp châu Nghệ An, đến núi Vụ Thấp¹ gặp nắng nóng ẩm thấp, phần nhiều chết vì lam chướng bèn tự tan vỡ.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Khi trước vua còn trẻ thơ, chính sự không cứ việc lớn, việc nhỏ đều ủy cho Đỗ Anh Vũ cả. Anh Vũ sai vợ là Tô thị ra vào cung cấm hầu hạ Đỗ thái hậu, do đó mà Anh Vũ tư thông với Lê thái hậu, nhân thế lại càng kiêu rông, ở triều đình thì khoát tay lớn tiếng, sai bảo quan lại thì hất hàm ra hiệu, mọi người đều liếc nhau nhưng không ai dám nói. Điện tiền đô chỉ huy sứ là Vũ Đái, Hỏa đầu đô Quảng Vũ là Lương Thượng Cá, Hỏa đầu đô Ngọc Giai là Đồng Lợi, Nội thị là Đỗ Ất, cùng với bọn Trí Minh Vương, Bảo Ninh hầu, Phò mã lang Dương Tự Minh cùng mưu bắt giam Anh Vũ. Bàn tính xong, bọn Đái [7b] đem quân lính đến ngoài cửa Việt Thành hô to rằng: “Anh Vũ ra vào cấm đình, làm nhiều đều ô uế, tiếng xấu đồn ra ngoài, không tội gì to bằng. Bọn thần xin sớm trừ đi, khỏi để mối lo về sau”. Bèn có chiếu sai cấm quân đến bắt Anh Vũ trói giam ở hành lang Tả Hưng Thánh, giao cho Đình úy tra xét. Thái hậu sai người mang cơm rượu cho Anh Vũ, ngầm để vàng vào trong đồ đựng món ăn để đút cho Vũ Đái và các người canh giữ. Hỏa đầu ở đô Tả Hưng Thánh là Nguyễn Dương nói: “Các ông tham của đút, tôi với các ông tất không thoát khỏi tay Anh Vũ đâu, chi bằng cứ giết trước đi cho khỏi tai họa về sau”. Bèn cầm giáo định đâm. Đô Tả Hưng [Thánh]² là Đàm Dĩ Mông ôm Dương, cướp lấy giáo, ngăn rằng: “Điện tiền bảo Anh Vũ tội đáng chết, nhưng còn phải đợi mệnh lệnh của vua, không nên tự tiện”. Dương giận, chửi: “Điện tiền Vũ Cứt chứ chẳng phải Đái! (chữ Cát Đái phương ngôn³ nói là cứt đái).

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 ^⇡ 1 Núi Vụ Thấp: còn gọi là Vụ Ôn, tức là núi Vụ Quang ở huyện Hương Sơn tỉnh Hà Tĩnh.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 ^⇡ 2 Nguyên văn: “tả Hưng đô” tức là Tả Hưng thánh đô, “đô” vừa là tên đơn vị đội quân cấm vệ (đô Ngọc Giai, đô Quảng Vũ, v. v…) vừa là tên quan chức của viên chỉ huy đội quân cấm vệ ấy.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 ^⇡ 3 Chỉ cách đọc hai chữ “cát đái” thêm âm Nôm.