Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Anh Tông Hoàng Đế [5a5b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 琅州，自號召先生，詐稱奉使論安南，沿邉溪峒多從之，友諒遂率其徒入㓂廣原州。[5a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … Lang châu, tự hiệu Triệu tiên sinh, trá xưng phụng sứ luận An Nam, duyên biên khê động đa tòng chi, Hữu Lượng toại suất kì đồ nhập khấu Quảng Nguyên châu.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 時，宋廣西路經畧帥司賫書，請追捕发諒。[5a*2*14]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Thời, Tống Quảng Tây lộ Kinh lược súy ti tê thư, thỉnh truy bổ phát Lượng.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 詔駙馬郎楊嗣明，文臣阮汝枚、李義榮討之。[5a*3*11]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Chiếu phò mã lang Dương Tự Minh, văn thần Nguyễn Nhữ Mai, Lý Nghĩa Vinh thảo chi.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 未幾，又命太師牟俞都将陸路沿邉溪峒諸軍繼之。[5a*4*9]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Vị cơ, hựu mệnh Thái sư Mâu Du Đô tương lục lộ duyên biên khê động chư quân kế chi.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 時，嗣明以拔通農州隴堵隘，擒友諒黨伯大等二十一人，惟友諒走脱，竄山澤間。[5a*5*10]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Thời, Tự Minh dĩ bạt Thông Nông châu Lũng Đổ ải, cầm Hữu Lượng đảng Bá Đại đẳng nhị thập nhất nhân, duy Hữu Lượng tẩu thoát, thoán sơn trạch gian.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 詔管軍使義榮管押伯大等交還于宋。[5a*7*3]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Chiếu quản quân sứ Nghĩa Vinh quản áp Bá Đại đẳng giao hoàn vu Tống.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 先是，邕州假爲官誥，使以邀友諒。友諒以爲然，與思明州首領二十人餘，奉其銅印、地圖、土物附歸于宋。[5a*7*18]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Tiên thị, Ung Châu giả vi quan cáo, sử dĩ yêu Hữu Lượng. Hữu Lượng dĩ vi nhiên, dữ Tư Minh châu thủ lĩnh nhị thập nhân dư, phụng kì đồng ấn, địa đồ, thổ vật phụ quy vu Tống.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 至 [5a*9*19] 楊山寨，邕州守趙愿擒友諒，及其黨送帥司。[5b*1*1]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Chí Dương Sơn trại, Ung Châu thú Triệu Nguyện cầm Hữu Lượng, cập kì đảng tống súy ti.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 宋人見其黨中有楊於者，胷刺黑龍，及蒲州首領五人，知是我越人，皆還之。[5b*1*18]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Tống nhân kiến kì đảng trung hữu Dương ư giả, hung thích hắc long, cập Bồ châu thủ lĩnh ngũ nhân, tri thị ngã Việt nhân, giai hoàn chi.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 營廣慈宫奉皇太后居。[5b*3*10]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Doanh Quảng Từ cung phụng Hoàng thái hậu cư.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 造永隆、福聖等寺。[5b*4*2]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Tạo Vĩnh Long, Phúc Thánh đẳng tự.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 禁百作匠不得造宫樣噐物擅賣民間。[5b*4*9]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Cấm bách tác tượng bất đắc tạo cung dạng khí vật thiện mại dân gian.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 丙寅，七年（宋紹興十六年）。[5b*6*1]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Bính Dần, thất niên (Tống Thiệu Hưng thập lục niên).

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 春，正月，諒州安忠侯（鈌名）献白鹿。[5b*6*11]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Xuân, chính nguyệt, Lạng châu An Trung hầu (khuyết danh) hiến bạch lộc.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 三月，員外郎李午献白鹿。[5b*7*2]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Tam nguyệt, Viên ngoại lang Lý Ngọ hiến bạch lộc.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 太師牟俞都卒。[5b*7*12]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Thái sư Mâu Du Đô tốt.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 夏，四月，牛畜疫死。[5b*8*1]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Hạ, tứ nguyệt, ngưu súc dịch tử.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 旱，祈得雨。[5b*8*8]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Hạn, kì đắc vũ.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 彗星見。[5b*8*12]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Tuệ tinh kiến.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 閏六月，詔各局决獄，有彊争不合條制者，杖六十。[5b*8*15]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Nhuận lục nguyệt, chiếu các cục quyết ngục, hữu cường tranh bất hợp điều chế giả, trượng lục thập.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 秋，…… [5b*9*18]

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Thu, …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 … [5a] Lang¹, tự xưng là Triệu tiên sinh², nói dối là vâng lệnh đi sứ để dụ nước An Nam³. Các khe động ở dọc biên giới nhiều người theo. Hữu Lượng bèn đem đồ đảng đến cướp châu Quảng Nguyên. Bấy giờ Kinh lược súy ty lộ Quảng Tây nước Tống đưa thư nhờ đuổi bắt Hữu Lượng. Vua xuống chiếu cho Phò mã lang Dương Tự Minh và văn thần là Nguyễn Nhữ Mai, Lý Nghĩa Vinh đi đánh. Không bao lâu lại sai Thái sư Mâu Du Đô đem quân các khe động dọc biên giới về đường bộ tiếp đánh. Khi ấy Tự Minh đã lấy được ải Lũng Đổ, châu Thông Nông⁴ bắt được bè đảng của Hữu Lượng và bọn Bá Đại 21 người, duy có Hữu Lượng chạy thoát, trốn vào núi chằm. Xuống chiếu cho Quản quân sứ là [Lý] Nghĩa Vinh trông coi áp giải bọn Bá Đại giao trả về nước Tống. Trước đó Ung Châu làm cáo sắc giả sai người đi gọi Hữu Lượng, Hữu Lượng cho là thực, cùng với bọn thủ lĩnh châu Tự Minh hơn 20 người mang ấn đồng, địa đồ và vật thổ sản quy phụ nhà Tống. Khi đến [5b] trại Dương Sơn, viên thủ Ung Châu là Triệu Nguyệt bắt Hữu Lượng và bè đảng giải đến súy ty. Người Tống thấy trong bọn ấy có Dương ở ngực có thích hình rồng đen, và bọn thủ lĩnh ở châu Bồ năm người, biết là người nước Việt ta, đều trả về.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Dựng cung Quảng Từ để Hoàng thái hậu ở.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Dựng các chùa Vĩnh Long, Phúc Thánh.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Cấm các thợ bách tác⁵ không được làm đồ dùng theo kiểu của nhà nước tự tiện bán cho dân gian.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Bính Dần, [Đại Định] năm thứ 7 [1146], (Tống Thiệu Hưng năm thứ 16).

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Mùa xuân, tháng giêng, An Trung hầu (không rõ tên) ở châu Lạng dâng hươu trắng.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Tháng 3, Viên ngoại lang Lý Ngọ dâng hươu trắng.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Thái sư Mâu Du Đô chết.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Mùa hạ, tháng 4, trâu và gia súc chết dịch.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Hạn, cầu đảo được mưa.

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 Sao Chổi mọc.

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 Tháng 6 nhuận, xuống chiếu cho các ty xử án, kẻ nào tranh bậy không hợp điều luật pháp chế thì xử 60 trượng.

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 Mùa thu, …

¶ 57 Leave a comment on paragraph 57 0 ^⇡ 1 Châu Tư Lang: nay là đất huyện Trùng Khánh và một phần đất huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng.

¶ 58 Leave a comment on paragraph 58 0 ^⇡ 2 Việt sử lược chép là Lữ tiên sinh (q.3, 3b). Hai chữ “Lữ” và “Triệu” có thể lầm với nhau.

¶ 59 Leave a comment on paragraph 59 0 ^⇡ 3 Đối chiếu thì thấy một số sự việc từ năm 1140 đến năm 1157, Toàn thư phần nhiều chép lùi 2 năm so với Đại Việt sử lược như việc Đàm Hữu Lượng nói ở trên, Đại Việt sử lược (ĐVSL) chép vào năm Quý Hợi (1143); làm kho Thiên Tư, ĐVSL chép năm Giáp Tý (1144), Toàn thư chép vào năm Bính Dần (1146); hoàng hậu họ Đỗ (Chiêu Hiến) mất. ĐVSL chép năm Ất Sửu (1145), Toàn thư chép năm Đinh Mão (1147) v. v… Sở dĩ có sự chênh lệnh như vậy có lẽ vì Toàn thư chép năm Lý Thần Tông mất muộn một năm với ĐVSL (xem chú BK4, 1a) và về khoảng thời gian này, ĐVSL lại chép sớm lên một năm nữa (trong bản dịch Việt sử lược Trần Quốc Vượng đã so điều ghi về việc sao Chổi xuất hiện, ĐVSL chép vào tháng 4 năm Giáp Tý (1144), mà Tống sử thì ghi tháng 4 năm Ất Sửu (1145), cho thấy ĐVSL chép sớm một năm). Sự chênh lệnh ấy đến năm Mậu Dần (1158), kể từ việc Nguyễn Quốc (ĐVSL chép là Nguyễn Quốc Dĩ) đi sứ về tâu xin làm hộp thơ bằng đồng, lại tiếp tục ăn khớp.

¶ 60 Leave a comment on paragraph 60 0 ^⇡ 4 Châu Thông Nông: nay là huyện Thông Nông, tỉnh Cao Bằng.

¶ 61 Leave a comment on paragraph 61 0 ^⇡ 5 Tức thợ thủ công làm các đồ dùng cho vua và nhà nước.