Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tổ Cao Hoàng Đế [BK10, 6a6b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 稱馬騏小厮，𠺱喝州縣，以爲資身之計。[6a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … xưng Mã Kỳ tiểu tư, khủng hát châu huyện, dĩ vi tư thân chi kế.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 見公証、范玉、范善競起，謂其相識曰：「汝等貪富貴乎？有願從者俱徃。」去諒山丹巴縣，詐稱陳睿宗玄孫，自老撾回。[6a*1*16]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Kiến Công Chứng, Phạm Ngọc, Phạm Thiện cạnh khởi, vị kì tương thức viết: “Nhữ đẳng tham phú quý hồ? Hữu nguyện tòng giả cụ vãng”, khứ Lạng Sơn Đan Ba huyện, trá xưng Trần Duệ Tông huyền tôn, tự Lão Qua hồi.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 丹巴父道閉瞬，妻以息女而立之。[6a*4*5]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Đan Ba Phụ đạo Bế Thuấn, thê dĩ tức nữ nhi lập chi.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 旬月間，得眾數萬餘人，徃安邦據洪盈寨。[6a*4*18]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Tuần nguyệt gian, đắc chúng sổ vạn dư nhân, vãng An Bang cứ Hồng Doanh trại.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 公証、范玉既敗，餘黨㱕之，得眾數萬人。[6a*5*16]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Công Chứng, Phạm Ngọc ký bại, dư đảng quy chi, đắc chúng sổ vạn nhân.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 僣號紀元，置官鑄前，燒昌江城，掠平灘柵，有識爲餓者，亦不敢言。[6a*6*13]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Tiếm hiệu kỷ nguyên, trí quan chú tiền, thiêu Xương Giang thành, lược Bình Than sách, hữu thức vi Nga giả, diệc bất cảm ngôn.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 天賫徃見之，出曰：「是我家奴，何拜爲。」[6a*8*2]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Thiên Tê vãng kiến chi, xuất viết: “Thị ngã gia nô, hà bái vi”.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 遂移舟遁去。[6a*8*16]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Toại di chu độn khứ.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 餓追之不及。[6a*9*3]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Nga truy chi bất cập.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 天賫移檄旁縣，自稱興運國 [6a*9*8] 上侯，以兵相攻，謂餓所殺，李彬大舉水步攻之。[6b*1*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Thiên Tê di hịch bàng huyện, tự xưng Hưng Vận Quốc thượng hầu, dĩ binh tương công, vị Nga sở sát, Lý Bân đại cử thủy bộ công chi.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 餓、瞬俱夜遁，不知所之。[6b*2*1]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Nga, Thuấn cụ dạ độn, bất tri sở chi.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 左参政侯保守黃江堡，建昌人阮述攻殺之。[6b*2*10]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Tả tham chính Hầu Bảo thủ Hoàng Giang bảo, Kiến Xương nhân Nguyễn Thuật công sát chi.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 冬，十月，帝聞明人欲至，設伏俸津以待，斬馘無算，獲馬百餘匹。[6b*4*1]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Đông, thập nguyệt, Đế văn Minh nhân dục chí, thiết phục Bổng tân dĩ đãi, trảm quắc vô toán, hoạch mã bách dư sất.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 乃休兵于𤡛（地名），又徙屯于催。[6b*5*7]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Nãi hưu binh vu Nanh (địa danh), hựu tỉ đồn vu Thôi.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 葵州同知州琴爛引李彬、方攻等將兵十餘萬從葵州直抵于催。[6b*5*19]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Quỳ Châu Đồng tri châu Cầm Lạn dẫn Lý Bân, Phương công đẳng tương binh thập dư vạn tòng Quỳ Châu trực để vu Thôi.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 帝伏兵於施郎擊之。[6b*7*7]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Đế phục binh ư Thí Lang kích chi.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 彬、政僅以身免。[6b*7*15]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Bân, Chính cẩn dĩ thân miễn.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 十一月，帝進屯𤂬江波凛󰀋，挑賊出戰。[6b*8*3]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Thập nhất nguyệt, Đế tiến Đồn Suối giang Ba Lẫm sách, khiêu tặc xuất chiến.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 賊将都司謝鳯、黄城棄俄樂堡，回㨿䦕逰寨，以 …… [6b*9*1]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Tặc tướng Đô ti Tạ Phượng, Hoàng Thành khí Nga Lạc bảo, hồi cứ Quan Du trại, dĩ …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 … [6a] xưng là lính hầu của Mã Kỳ, đi dọa nạt các châu huyện làm kế nuôi thân. Thấy Công Chứng, Phạm Ngọc, Phạm Thiện đua nhau nổi dậy, Ngã bảo những người quen biết:

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 “Các anh có muốn giàu sang không? Ai muốn thì hãy theo ta!”.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Đến huyện Đan Ba¹, Lạng Sơn, Ngã trá xưng là cháu bốn đời của Trần Duệ Tông, từ nước Lão Qua trở về. Phụ đạo Đan Ba là Bế Thuấn đem con gái gả cho và lập làm vua. Trong khoảng mấy tuần một tháng, đã có vài vạn quân, hắn ra An Bang² chiếm trại Hồng Doanh. Sau khi Công Chứng, Phạm Ngọc bị thất bại, thì dư đảng của họ theo về với Ngã, số quân được đến mấy vạn người. Ngã tiếm xưng tôn hiệu, dựng niên hiệu, đặt quan chức, đúc tiền, đốt thành Xương Giang³, cướp trại Bình Than. Có người biết hắn là Ngã cũng không dám nói. Thiên Lại đi gặp hắn, trở ra nói rằng:

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 “Nó là gia nô của ta, việc gì phải lạy nó”.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Rồi dời thuyền trốn đi. Ngã đuổi theo nhưng không kịp. Thiên Lại gởi hịch cho các huyện gần đó, tự xưng là Hưng Vận quốc [6b] thượng hầu, đem quân đánh nhau với Ngã, bị Ngã giết chết, Lý Bân đem đại quân thủy bộ dến đánh. Ngã và Thuấn đang đêm bỏ trốn cả, không biết là đi đâu.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Tả tham chính Hầu Bảo giữ đồn Hoàng Giang⁴, bị Nguyễn Thuật, người Kiến Xương⁵ đánh giết.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Mùa đông, tháng 10, vua nghe tin quân Minh sắp đến, đặt mai phục ở bến Bổng⁶ chờ giặc, chém giết quân giặc nhiều vô kể, bắt được hơn trăm con ngựa. Vua cho nghỉ quân ở Mường Nanh⁷, rồi lại dời đến đóng quân ở Mường Thôi.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Tên Đồng tri châu Quỳ Châu là Cầm Lạn dẫn bọn Lý Bân, Phương Chính đem hơn 10 vạn quân, theo đường Quỳ Châu đến thẳng Mường Thôi. Vua phục kích chúng ở Thi Lang⁸. Bân và Chính chỉ chạy thoát được thân mình.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Tháng 12, vua tiến quân đóng ở sách Ba Lẫm⁹ thuộc huyện Lỗi Giang, khiêu khích cho giặc ra đánh. Tướng giặc là bọn Đô ty Tạ Phương, Hoành Thành bỏ đồn Nga Lạc, về giữ trại Quan Du¹⁰ để phòng …

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 ^⇡ 1 Huyện Đan Ba: nay là huyện Đinh Lập, tỉnh Lạng Sơn.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 ^⇡ 2 An Bang: là đất tỉnh Quảng Ninh ngày nay.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 ^⇡ 3 Thành Xương Giang: ở đất xã Thọ Vương, nay thuộc thị xã Bắc Giang, tỉnh Hà Bắc.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 ^⇡ 4 Đồn này ở ngã ba Tuần Vường tỉnh Nam Hà ngày nay.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 ^⇡ 5 Kiến Xương: là vùng đất các huyện Vũ Thư, Kiến Xương tỉnh Thái Bình ngày nay.

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 ^⇡ 6 Bến Bổng: có lẽ nằm trên thượng lưu sông Chu.

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 ^⇡ 7 Mường Nanh: nay còn địa danh Mường Nang, tức là xã Thịnh Nang, huyện Lang Chánh. Mường Nanh có lẽ là đất ấy.

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 ^⇡ 8 Thi Lang: hay Bồ Thi Lang, là một địa điểm gần căn cứ của nghĩa quân lúc ấy.

¶ 57 Leave a comment on paragraph 57 0 ^⇡ 9 Ba Lẫm: tên sách, có lẽ là vùng Chiềng Lâm ở xã Điền Lư, thuộc huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa.

¶ 58 Leave a comment on paragraph 58 0 ^⇡ 10 Quan Du: sau đổi là châu Quan Hóa, nay là huyện Quan Hóa, tỉnh Thanh Hóa.