Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tổ Cao Hoàng Đế [BK10, 5a5b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 兵，行至瀘江攻浮橋，尋又奔散，爲李彬所敗。[5a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … binh, hành chí Lô Giang công phù kiều, tầm hựu bôn tán, vi Lý Bân sở bại.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 是時豦處紛擾，唯三江、宣光、興化按堵如故。[5a*1*18]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Thị thời cự xứ phân nhiễu, duy Tam Giang, Tuyên Quang, Hưng Hóa án đổ như cố.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 庚子（明永樂十八年）。[5a*3*1]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Canh Tí (Minh Vĩnh Lạc thập bát niên).

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 春，二月，李彬自乂安還東関。[5a*3*9]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Xuân, nhị nguyệt, Lý Bân tự Nghệ An hoàn Đông Quan.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 夏，四月，路文律起兵於石室，李彬擊破之，文律奔哀牢，民人巤入佛跡山，安岑山洞。[5a*3*20]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Hạ, tứ nguyệt, Lộ Văn Luật khởi binh ư Thạch Thất, Lý Bân kích phá chi, Văn Luật bôn Ai Lao, dân nhân liệp nhập Phật Tích sơn, An Sầm sơn động.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 明人折屋火攻，洞中人被煙火焚烝致死。[5a*5*12]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Minh nhân triết ốc hỏa công, động trung nhân bị yên hỏa phần chưng trí tử.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 出降者亦盡殺之，妻子㨿爲奴婢。[5a*6*10]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Xuất hàng giả diệc tận sát chi, thê tử cứ vi nô tì.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 夏，六月，明遣榮昌伯陳智來鎮守奉化府，道會陳太冲，塗山范玉皆聚眾起兵。[5a*7*5]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Hạ, lục nguyệt, Minh khiển Vinh Xương bá Trần Trí lai trấn thủ Phụng Há phủ, Đạo Hội Trần Thái Xung, Đồ Sơn Phạm Ngọc giai tụ chúng khởi binh.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 彬攻敗之。[5a*8*18]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Bân công bại chi.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 明以熊宗魯任交趾右參議。[5a*9*4]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Minh dĩ Hùng Tông Lỗ nhậm Giao Chỉ Hữu tham nghị.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 宗魯（四川人）[5a*9*15] 初爲三江知府，黃福考語曰：「叩所藴無所知，󰏲諸行無可取，一府之尊惟已。三年之治因人。」[5b*1*1]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Tông Lỗ (Tứ Xuyên nhân) sơ vi Tam Giang Tri phủ, Hoàng Phúc khảo ngữ viết: “Khấu sở uẩn vô sở tri, kê chư hành vô khả thủ, nhất phủ chi tôn duy dĩ. Tam niên chi trị nhân nhân”.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 使送到燕京。[5b*2*19]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Sử tống đáo Yên Kinh.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 吏部引奏，宜降蒼官。[5b*3*5]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Lại bộ dẫn tấu, nghi giáng thương quan.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 明帝問緣由，俱以嘗任江西參議封。[5b*3*13]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Minh đế vấn duyên do, cụ dĩ thường nhậm Giang Tây tham nghị phong.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 明帝曰：「長官難做，可還佐貳官。」[5b*4*9]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Minh đế viết: “Trưởng quan nan tố, khả hoàn tá nhị quan”.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 因遷參議。到任之日，宗魯曰：「向者大人考下，今以同堂而坐。」[5b*5*3]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Nhân thiên tham nghị. Đáo nhiệm chi nhật, Tông Lỗ viết: “Hướng giả đại nhân khảo hạ, kim dĩ đồng đường nhi tọa”.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 至洪熙（明仁宗年號也）乙巳之歲，宗魯又以闒茸落職爲民。[5b*6*8]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Chí Hồng Hi (Minh Nhân Tông niên hiệu dã) Ất Tị chi tuế, Tông Lỗ hựu dĩ tháp nhũng lạc chức vi dân.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 水棠撞涇人黎餓，改姓名爲陽龔，自稱天上皇帝，紀元永天。[5b*7*10]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Thủy Đường Tràng Kênh nhân Lê Nga, cải tính danh vi Dương Cung, tự xưng Thiên Thượng Hoàng Đế, kỷ nguyên Vĩnh Thiên.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 餓本陳天賫家奴，相貌頗羙，嘗逰四方，莫不供養。[5b*8*16]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Nga bản Trần Thiên Tê gia nô, tướng mạo pha mĩ, thường du tứ phương, mạc bất cung dưỡng.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 又詐 …… [5b*9*17]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Hựu trá …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 … [5a] quân tiến đánh. Quân đến Lô Giang, đánh phá được cầu phao, nhưng ít lâu sau, bị Lý Bân đánh bại, tan tác chạy dài.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Bấy giờ, chỗ nào cũng rối loạn, chỉ còn các xứ Tam Giang, Tuyên Quang, Hưng Hóa là yên tĩnh như cũ¹.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Canh Tý, [1420], (Minh Vĩnh Lạc năm thứ 18).

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Mùa xuân, tháng 2, Lý Bân từ Nghệ An trở về Đông Quan.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Mùa, hạ, tháng 4, Lộ Văn Luật dấy binh ở Thạch Thất, Lý Bân đánh phá được.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Lộ Văn Luật chạy sang Ai Lao, dân chúng thì trốn vào hang núi Phật Tích và An Sầm². Quân Minh dỡ nhà hun động, người trong động bị khói lửa hun đều chết, người nào ra hàng cũng bị giết cả, vợ con bị bắt làm nô tỳ.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Mùa hạ, tháng 6, nhà Minh sai Vinh Xương bá Trần Trí sang trấn giữ phủ Phụng Hóa.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Trần Thái Xung ở Đạo Hội, Phạm Ngọc ở Đồ Sơn đều tụ quân nổi dậy, Bân đánh bại cả.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Nhà Minh lấy Hùng Tông Lỗ làm Giao Chỉ hữu tham nghị.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Tông Lỗ (người Tứ Xuyên) [5b] trước làm Tri phủ Tam Giang, bị Hoàng Phúc nhận xét là: “Hỏi đến vốn học thì chẳng biết gì, xét đến việc làm thì không có gì đáng kể, cả phủ chỉ một mình là nhất, nhưng suốt ba năm công việc chỉ nhờ người”, sai đưa về Yên Kinh. Lại bộ dẫn lời nhận xét ấy, tâu xin giáng làm thương quan³. Vua Minh hỏi lý do, Lại bộ trả lời là trước đã từng làm Giang Tây tham nghị, Vua Minh nói: “Trưởng quan khó làm thì hãy cho trở về chức phó nhị”. Vì thế mới đổi làm tham nghị. Khi tới nơi nhận chức, Tông Lỗ nói: “Trước đây đại nhân xét tôi vào bậc dưới, nay tôi cũng được cùng ngồi một công đường với ngài”. Đến năm Ất Tỵ, đời Hồng Hy (niên hiệu của Minh Nhân Tông), Tông Lỗ lại bị xét là hèn kém, mất chức, làm dân.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Người làng Tràng Kênh, huyện Thủy Đường⁴ là Lê Ngã đổi họ tên thành Dương Cung, tự xưng là Thiên Thượng Hoàng Đế, đăt niên hiệu là Vĩnh Thiên.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Ngã vốn là gia nô của Trần Thiên Lại, tướng mạo rất đẹp, đã từng đi khắp bốn phương, đến đâu cũng được mọi người cung dưỡng. Ngã lại trá …

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 ^⇡ 1 Thực ra các xứ đó vẫn còn những cuộc khởi nghĩa lẻ tẻ, đặc biệt cuộc đấu tranh của “Nghĩa quân áo đỏ” hầu như đã lan rộng khắp miền núi.

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 ^⇡ 2 Phật Tích và An Sầm: là hai hang núi thuộc huyện Thạch Thất, tỉnh Hà Tây. Núi Phật Tích: còn gọi là núi Sài Sơn hay núi Thầy.

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 ^⇡ 3 Thương quan: là chức quan trông coi kho tàng.

¶ 57 Leave a comment on paragraph 57 0 ^⇡ 4 Huyện Thủy Đường: nay là huyện Thủy Nguyên, Hải Phòng.