Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tổ Cao Hoàng Đế [BK10, 58a58b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 都東京（即昇龍城也，清化有西都，故称昇龍城，曰東京）。[58a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … Đô Đông Kinh (tức Thăng Long thành dã, Thanh Hóa hữu Tây Đô, cố xưng Thăng Long thành, viết Đông Kinh).

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 詔天下田租、金銀、潭陂、桑洲等税，並聽二年蠲收。諸路老人自七十以上免差役，孝子、節婦聽路官奏聞旌賞。[58a*1*22]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Chiếu thiên hạ điền tô, kim ngân, đàm pha, tang châu đẳng thuế, tịnh thính nhị niên quyên thu. Chư lộ lão nhân tự thất thập dĩ thượng miễn sai dịch, hiếu tử, tiết phụ thính lộ quan tấu văn tinh thưởng.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 軍民之家，同户内三人充軍者，聽免一人。[58a*4*2]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Quân dân chi gia, đồng hộ nội tam nhân sung quân giả, thính miễn nhất nhân.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 凣歷代帝王及功臣陵廟，聽本縣具奏，量給洒掃。[58a*4*18]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Phàm lịch đại đế vương cập công thần lăng miếu, thính bản huyện cụ tấu, lượng cấp sái tảo.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 十七日，旨揮自詔書出日以後，凣軍民有上書言事，即依詔書内年號、國號、都號，違者以杖，貶論。其買賣交易借貸文書契券，不依詔書内者不用。[58a*6*1]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Thập thất nhật, chỉ huy tự chiếu thư xuất nhật dĩ hậu, phàm quân dân hữu thượng thư ngôn sự, tức y chiếu thư nội niên hiệu, quốc hiệu, đô hiệu, vi giả dĩ trượng, biếm luận. Kì mãi mại giao dịch tá thải văn thư khế khoán, bất y chiếu thư nội giả bất dụng.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 二十日，分廟諱御名。[58a*9*2]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Nhị thập nhật, phân miếu húy ngự danh.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 凣正字臨文並不獲 [58a*9*10] 用，音同字易則否。[58b*1*1]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Phàm chính tự lâm văn tịnh bất hoạch dụng, âm đồng tự dị tắc phủ.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 廟號諱五：顯祖昭德皇帝諱汀，顯祖妣嘉淑皇太后諱廓，宣祖憲文皇帝諱曠，貞慈懿文皇太后諱蒼，御名諱利，后諱陳，皇兄諱𭓇。[58b*1*8]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Miếu hiệu húy ngũ: Hiển Tổ Chiêu Đức Hoàng Đế húy Đinh, Hiển Tổ Tỉ Gia Thục Hoàng Thái Hậu húy Quách, Tuyên Tổ Hiến Văn Hoàng Đế húy Khoáng, Trinh Từ Ý Văn Hoàng Thái Hậu húy Thương, ngự danh húy Lợi, hậu húy Trần, hoàng huynh húy Học.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 凣有大赦，詔令皆稱順天承運睿文英武大王，號籃山洞主。[58b*4*4]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Phàm hữu đại xá, chiếu lệnh giai xưng Thuận Thiên Thừa Vận Duệ Văn Anh Vũ Đại Vương, hiệu Lam Sơn động chủ.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 珥河産黄金，群臣上表稱賀。[58b*5*10]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Nhĩ Hà sản hoàng kim, quần thần thượng biểu xưng hạ.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 追贈黎石爲忠武大王，入配寝廟。[58b*6*4]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Truy tặng Lê Thạch vi Trung Vũ Đại Vương, nhập phối tẩm miếu.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 以黎如運知左右𤤻，封列侯。阮魯爲車騎衛總知（左右班學國府庫，總知領軍）。[58b*7*1]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Dĩ Lê Như Vận Tri tả hữu ban, phong Liệt hầu. Nguyễn Lỗ vi Xa kị vệ tổng tri (Tả hữu ban học quốc phủ khố, tổng tri lĩnh quân).

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 二人皆外戚。[58b*8*14]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Nhị nhân giai ngoại thích.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 知運以有質城中之功，後贈元舅關内侯。[58b*8*19]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Tri Vận dĩ hữu chất thành trung chi công, hậu tặng Nguyên cữu Quan nội hầu.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 旨揮諸路被兵㓂 …… [58b*9*11]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Chỉ huy chư lộ bị binh khấu …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 … [58a] đóng đô ở Đông Kinh (tức là thành Thăng Long. Vì Thanh Hóa có Tây Đô, cho nên gọi thành Thăng Long là Đông Kinh).

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Xuống chiếu rằng, các thứ thuế như tô ruộng, vàng bạc, đầm phá, bãi dâu trong cả nước, đều tha cho 2 năm không thu, những người già ở các lộ từ 70 tuổi trở lên được miễn sai dịch, những người con hiếu thảo, đàn bà góa giữ tiết thì cho các quan ở lộ tâu lên để biểu dương khen thưởng. Các gia đình quân, dân, nếu trong 1 hộ có 3 người sung quân thì cho miễn 1 người. Những lăng miếu của đế vương và công thần các đời thì cho huyện sở tại làm bản tâu lên để xét cấp cho người quét dọn.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 Ngày 17, ra lệnh chỉ rằng, từ sau ngày chiếu thư ban ra, nếu quân hay dân có dâng thư nói việc gì thì phải theo đúng niên hiệu, quốc hiệu, đô hiệu như trong chiếu thư, ai trái thế thì phải xử phạt trượng hay biếm chức; những giấy tờ, văn khế, khoán ước về mua bán, đổi chác, vay mượn mà không theo đúng như trong chiếu thư thì sẽ không có giá trị.

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Ngày 20, ban các chữ húy tông miếu và chữ húy tên vua. Tất cả các chữ húy chính khi viết đều không được [58b] dùng, nếu đồng âm mà khác chữ thì không phải húy.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 Húy Tông miếu có 5 chữ: Hiển Tổ Chiêu Đức Hoàng Đế húy là Đinh 汀, Hiển Tổ Tỷ Gia Thục Hoàng Thái Hậu húy là Quách 廓, Tuyên Tổ Hiến Văn Hoàng Đế húy là Khoáng 曠, Trinh Từ Ý Văn Hoàng Thái Hậu húy là Thương 蒼, húy của vua là Lợi 利, của hoàng hậu là Trần 陳, của anh vua là Học 𭓇.

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Khi có chiếu lệnh đại xá đều xưng là Thuận Thiên Thừa Vận Duệ Văn Anh Vũ Đại Vương, hiệu là Lam Sơn động chủ.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 Sông Nhị nảy vàng ròng, các quan dâng biểu chúc mừng.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Truy tặng Lê Thạch làm Trung Vũ Đại Vương, đưa vào thờ ở tẩm miếu.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Lấy Lê Tri Vận làm tri Tả hữu ban, phong liệt hầu; Nguyễn Lỗ là Xa kỵ vệ tổng tri (Tả hữu ban nắm kho tàng của nhà nước, tổng tri thì coi quân). Hai người đều là họ ngoại. Tri Vận vì có công làm con tin trong thành, sau được tặng phong Nguyên cữu Quan nội hầu.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Ra lệnh chỉ cho các lộ là nơi nào bị quân giặc cướp phá …