Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tổ Cao Hoàng Đế [BK10, 19a19b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 已，論罪誠有可矜，用霤鴻恩，[19a*1*1] 悉與湔滌。[19a*1*12]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … dĩ, luận tội thành hữu khả căng, dụng lựu hồng ân, tất dữ tiễn địch.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 悉與湔滌凣交趾官吏軍民等所犯叛逆等罪，已結𮗓未結𮗓，已結正未結正，詔書出日，罪無大小，咸赦除之。[19a*1*16]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Phàm Giao Chỉ quan lại quân dân đẳng sở phạm phản nghịch đẳng tội, dĩ kết giác vị kết giác, dĩ kết chính vị kết chính, chiếu thư xuất nhật, tội vô đại tiểu, hàm xá trừ chi.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 其交趾軍民等除納税糧外，該徵芨󰇼辨金、銀、銅、錢、塩、鉄、香貨、魚課等項，即且停罷，聽於境内交易，官府勿禁，用稱朕恤民之意。」[19a*3*18]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Kì Giao Chỉ quân dân đẳng trừ nạp thuế lương ngoại, cai trưng cập thái biện kim, ngân, đồng, tiền, diêm, thiết, hương hóa, ngư khóa đẳng hạng, tức thả đành bãi, thính ư cảnh nội giao dịch, quan phủ vật cấm, dụng xưng trẫm tuất dân chi ý”.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 夏，六月，底江抛庄有賊婦嬰惡疾，其夫棄之。[19a*6*13]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Hạ, lục nguyệt, Đáy giang Phao trang hữu tặc phụ anh ố tật, kì phu khí chi.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 忽一日，遇老人於途遺一小石形如雞卵，令以水磨之，𡍼瘡處即愈。[19a*7*13]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Hốt nhất nhật, ngộ lão nhân ư đồ, di nhất tiểu thạch, hình như kê noãn, lệnh dĩ thủy ma chi, đồ sang xứ tức dũ.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 婦從其言，果驗。[19a*9*3]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Phụ tòng kì ngôn, quả nghiệm.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 遠近聞之，多以錢帛來求，[19a*9*9] 婦不䏻勝，但以石過水與之，謂之菩薩水。[19b*1*1]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Viễn cận văn chi, đa dĩ tiền bạch lai cầu, phụ bất năng thắng, đãn dĩ thạch quá thủy dữ chi, vị chi Bồ Tát thủy.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 途中絡繹，輙問得水否。[19b*1*17]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Đồ trung lạc dịch, triếp vấn đắc thủy phủ.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 事𭛁，倂捉人石，送三司留之。[19b*2*8]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Sự phát, tịnh tróc nhân thạch, tống Tam ti lưu chi.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 未幾，官軍到，婦人始得回。[19b*3*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Vị cơ, quan quân đáo, phụ nhân thủy đắc hồi.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 識者以爲黎民太祖得國之徵。[19b*3*11]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Thức giả dĩ vi lê dân Thái Tổ đắc quốc chi trưng.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 秋，八月，帝以賊之精兵盡在乂安，其東都各處必已虚弱，乃添兵象，命樞密大使范文巧，太尉黎篆，太監黎可，亞侯黎如壎、黎秘等領兵三千餘人，象一隻徇天䦕、廣威、國威、嘉興、㱕化、沱江、三帶、宣光，以絶雲南援兵，少尉黎僃，太監黎犬 …… [19b*5*1]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Thu, bát nguyệt, Đế dĩ tặc chi tinh binh tận tại Nghệ An, kì Đông Đô các xứ tất dĩ hư nhược, nãi thiêm binh tượng, mệnh Khu mật đại sứ Phạm Văn Xảo, Thái úy Lê Triện, Thái giám Lê Khả, Á hầu Lê Như Huân, Lê Bí đẳng lĩnh binh tam thiên dư nhân, tượng nhất chích tuẫn Thiên Quan, Quảng Oai, Quốc Oai, Gia Hưng, Quy Hóa, Đà Giang, Tam Đới, Tuyên Quang, dĩ tuyệt Vân Nam viện binh, Thiếu úy Lê Bị, Thái giám Lê Khuyển …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 … [19a] dĩ, nên xử tội cũng đáng được xót thương. Vậy ban ơn mưa móc, cho đều được thấm nhuần. Những quan lại và quân dân Giao Chỉ mắc tội phản nghịch và các tội khác, đã bị phát giác hay chưa bị phát giác, đã được xét xử hay chưa được xét xử, kể từ ngày chiếu thư này ban ra, không kể là tội lớn hay tội nhỏ, đều tha cho cả. Quân và dân đất Giao Chỉ, ngoài việc nộp tiền thuế và lương thực ra, các khoản trưng thu khác, cùng những việc đổi lấy vàng bạc, tiền đồng, muối, sắt, hương liệu, thuế cá… đều lập tức đình chỉ cả, cho phép được trao đổi ở trong hạt với nhau, quan phủ không được cấm, làm như vậy để tỏ lòng thương dân của trẫm”.

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Mùa hạ, tháng 6, có người đàn bà nghèo hèn ở trang Phao, huyện Đáy Giang mắc bệnh hủi, bị chồng ruồng bỏ. Bỗng một hôm mụ gặp một cụ già trên đường trao cho một hòn đá nhỏ như quả trứng gà, bảo mài nước bôi vào chổ loét thì khỏi ngay. Mụ làm theo như vậy, quả nhiên hỏi bệnh. Xa gần nghe tin, nhiều người đem tiền lụa đến xin chữa cho.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 [19b] Mụ ứng tiếp không xuể, chỉ lấy hòn đá mài nước mà cho, gọi là nước bồ tát. Người ta nối nhau trên đường, hỏi xin đã xin được nước đó chưa. Việc bị phát giác, cả người và đá đều bị bắt đưa về giữ lại ở Tam ty. Không bao lâu, quan quân tới, người đàn bà ấy mới được đưa về. Kẻ thức giả cho rằng đó là điềm Lê Thái Tổ lấy được nước.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Mùa thu, tháng 8, vua cho là quân tinh nhuệ của giặc đều ở Nghệ An cả, các xứ Đông Đô của chúng nhất định suy yếu, bèn tăng thêm binh tượng, sai bọn Khu mật đại sứ Phạm Văn Xảo, Thái úy Lê Triện, Thái gám Lê Khả, Á hầu Lê Như Huân, Lê Bí đem hơn 3.000 quân 1 thớt voi đi tuần các xứ Thiên Quan¹, Quảng Oai, Quốc Oai, Gia Hưng², Quy Hóa³, Đà Giang, Tam Đới⁴, Tuyên Quang để cắt đứt đường viện binh của giặc từ Vân Nam sang; bọn thái úy Lê Bị, Thái giám Lê Khuyển …

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 ^⇡ 1 Thiên Quan: vùng đất huyện Nho Quan cũ, nay thuộc huyện Hoàng Long, tỉnh Ninh Bình.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 ^⇡ 2 Gia Hưng: gồm các huyện Thuận Châu, Mộc Châu, Yên Châu, Mai Sơn, Phù Yên tỉnh Sơn La, các huyện Thanh Sơn, Tam Thanh tỉnh Phú Thọ và huyện Mai Châu tỉnh Hòa Bình ngày nay.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 ^⇡ 3 Quy Hóa: thuộc Yên Bái, Lào Cai ngày nay.

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 ^⇡ 4 Tam Đới: thuộc tỉnh Vĩnh Phú ngày nay.