Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tổ Cao Hoàng Đế [BK10, 10a10b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 肅如故。[10a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … túc như cố.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 時屢經多難，軍士疲勞，欲得休息，皆勸帝與賊和親。[10a*1*4]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Thời lũ kinh đa nạn, quân sĩ bì lao, dục đắc hưu tức, giai khuyên Đế dữ tặc hòa thân.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 帝不得已遂以賊将山壽、馬騏、陳智等伴爲和好，以安眾心。[10a*2*6]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Đế bất đắc dĩ, toại dĩ tặc tướng Sơn Thọ, Mã Kỳ, Trần Trí đẳng bạn vi hòa hảo, dĩ an chúng tâm.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 遣親臣黎運、黎臻等行成。[10a*3*11]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Khiển thân thần Lê Vận, Lê Trăn đẳng hành thành.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 明遣内官及户部主事馬盟盤點府州縣倉庫錢糧，及命安平伯李安與陳智並以参官鎮地方。[10a*4*3]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Minh khiển Nội quan cập Hộ bộ chủ sự Mã Minh bàn điểm phủ châu huyện thương khố tiền lương, cập mệnh An Bình bá Lý An dữ Trần Trí tịnh dĩ tham quan trấn địa phương.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 癸卯（明永樂二十一年）。[10a*7*1]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Quý Mão (Minh Vĩnh Lạc nhị thập nhất niên).

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 夏，四月，十四日，帝復領眾回藍山。[10a*7*11]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Hạ, tứ nguyệt, thập tứ nhật, Đế phục lĩnh chúng hồi Lam Sơn.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 明参将陳智，内官山壽等多遺牛馬魚盐及榖種農噐以誘之。[10a*7*24]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Minh Tham tướng Trần Trí, Nội quan Sơn Thọ đẳng đa di ngưu mã ngư diêm cập cốc chủng nông khí dĩ dụ chi.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 帝亦遣臻等以金銀報，而潜爲之 [10a*9*6] 僃。[10b*1*1]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Đế diệc khiển Trăn đẳng dĩ kim ngân báo, nhi tiềm vi chi bị.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 智等知帝意，外托和親，内有掩襲之志，乃拘臻等不還。[10b*1*2]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Trí đẳng tri Đế ý, ngoại thác hòa thân, nội hữu yểm tập chi chí, nãi câu Trăn đẳng bất hoàn.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 帝怒，遂絶之。[10b*2*5]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Đế nộ, toại tuyệt chi.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 将士𭛁憤，皆誓死戰。[10b*2*10]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Tướng sĩ phát phẫn, giai thệ tử chiến.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 我國官吏復行朝覲禮，仍進須知󰀋。[10b*3*1]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Ngã quốc quan lại phục hành triều cận lễ, nhưng tiến tu tri sách.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 流官獨員而有土官者，差流官去，以别官代管。[10b*3*15]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Lưu quan độc viên nhi hữu thổ quan giả, sai lưu quan khứ, dĩ biệt quan đại quản.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 流官吏皆被提問𭛁運，事畢乃得還職。[10b*4*14]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Lưu quan lại giai bị đề vấn phát vận, sự tất nãi đắc hoàn chức.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 惟土官吏放回。[10b*5*8]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Duy thổ quan lại phóng hồi.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 冬，十一月，二十一日，皇子元龍生。[10b*5*14]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Đông, thập nhất nguyệt, nhị thập nhất nhật, Hoàng tử Nguyên Long sinh.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 甲辰（明永樂二十二年）。[10b*6*1]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Giáp Thìn (Minh Vĩnh Lạc nhị thập nhị niên).

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 春，正月，明令󰇼銀。[10b*6*11]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Xuân, chính nguyệt, Minh lệnh thái ngân.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 前北惟開金穴。[10b*6*18]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Tiền bắc duy khai kim huyệt.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 至是令󰇼銀，未行而止。[10b*6*24]

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Chí thị lệnh thái ngân, vị hành nhi chỉ.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 秋，七月，明親征胡㓂，𤤻師至𠱋木川大漸，遺命傳位皇太子。[10b*7*9]

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Thu, thất nguyệt, Minh thân chinh Hồ khấu, ban sư chí Du Mộc xuyên đại tiềm, di mệnh truyền vị Hoàng thái tử.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 十八日辛昴崩，匿之，至燕京始𭛁䘮。年六十五，塟長陵，廟號 …… [10b*8*14]

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Thập bát nhật Tân Mão băng, nặc chi, chí Yên Kinh thủy phát tang. Niên lục thập ngũ, táng Trường Lăng, miếu hiệu …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 … [10a] túc như trước.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Bấy giờ, do trải nhiều phen hoạn nạn, quân lính đã mỏi mệt, muốn được nghỉ ngơi, đều khuyên vua giảng hòa với giặc. Vua bắt đắc dĩ phải vờ hòa hiếu với bọn tướng giặc Sơn Thọ, Mã Kỳ, Trần Trí, để yên lòng quân. Sai bề tôi thân thích là bọn Lê Vận, Lê Trăn đi giảng hòa.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Nhà Minh sai nội quan cùng Hộ bộ chủ sự Mã Minh kiễm kê tiền bạc và lương thực chứa trong kho các phủ, châu, huyện. Đồng thời, sai An Bình bá Lý An và Trần Trí, đều giữ chức tham quan để trấn trị đất này.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Quý Mão, [1423], (Minh Vĩnh Lạc năm thứ 21).

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Mùa hạ, tháng 4, ngày 14, vua lại đem quân về Lam Sơn.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Bọn tham tướng Trần Trí, nội quan Sơn Thọ nhà Minh đưa biếu vua nhiều trâu ngựa, cá muối cùng thóc giống và nông cụ để dụ dỗ. Vua cũng sai bọn Trăn đưa tặng vàng bạc để đáp lễ, nhưng vẫn bí mật [10b] phòng bị. Bọn Trí biết ý định của vua bề ngoài giả cách thân thiện, nhưng bên trong thì ngầm mưu đánh úp, liền bắt giữ bọn Trăn không cho về. Vua nổi giận, cắt đứt giảng hòa. Các tướng sĩ cũng sôi sục căm thù, đều thề xin liều chết quyết chiến.

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 Bọn quan lại ở nước ta lại phải [sang Yên Kinh] làm lễ chầu hầu và dâng sổ tu tri¹. Nơi nào chỉ có một viên lưu quan² và có thổ quan thì sai viên lưu quan đi, lấy viên quan khác đến thay. Những viên lưu quan đều bị xét hỏi, xong việc thì được trở về chức cũ, chỉ có bọn thổ quan, thổ lại thì thả về ngay.

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 Mùa đông, tháng 11, ngày 21, hoàng tử Nguyên Long sinh.

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 Giáp Thìn, [1424], (Minh Vĩnh Lạc năm thứ 22).

¶ 57 Leave a comment on paragraph 57 0 Mùa xuân, tháng giêng, nhà Minh ra lệnh khai thác mỏ bạc. Trước đó, chỉ khai thác mỏ vàng. Đến đây, ra lệnh khai thác mỏ bạc, nhưng chưa làm lại thôi.

¶ 58 Leave a comment on paragraph 58 0 Mùa thu, tháng 7, vua Minh thân hành đi đánh giặc Hồ³, đem quân về đến sông Du Mộc⁴ thì ốm nặng, để di mệnh truyền ngôi cho hoàng thái tử. Ngày Tân Mão 18, vua Minh băng, nhưng giữ kín, đưa về đến Yên Kinh mới phát tang, thọ 65 tuổi, táng ở Trường Lăng, miếu hiệu …

¶ 59 Leave a comment on paragraph 59 0 ^⇡ 1 Sổ tu tri: tức là sổ hộ tịch, ruộng đất, lương bổng của các nơi ở Giao Chỉ.

¶ 60 Leave a comment on paragraph 60 0 ^⇡ 2 Lưu quan: chỉ quan lại Trung Quốc do nhà Minh cử sang.

¶ 61 Leave a comment on paragraph 61 0 ^⇡ 3 Giặc Hồ: chỉ người Thát Đát A Lỗ Thái.

¶ 62 Leave a comment on paragraph 62 0 ^⇡ 4 Sông Du Mộc: ở huyện Đa Luận, tỉnh Sát Cáp Nhĩ.