Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thánh Tông Thuần Hoàng Đế (thượng) [71a71b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

Tách câu và Phiên âm

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0 十一月，勑諭山南承宣府縣等官曰 ：「爾軰任隆方靣，責重親民，不𫧇體朝廷惠養之仁，乃徒為鞭樸簿書之未。

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 Thập nhất nguyệt, sắc dụ Sơn Nam thừa tuyên phủ huyện đẳng quan viết: “Nhĩ bối nhiệm long phương diện, trách trọng thân dân, bất năng thể triều đình huệ dưỡng chi nhân, nãi đồ vi tiên phác bạ thư chi vị.

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 今爾使司府縣等宜速行管内山澤海岸等地，可為田堤堰溝渠，勢可築决，及有虎狼為害，豪横敎唆，風俗澆漓，生民疾苦，凡便之當興，害之當去。

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 Kim nhĩ sứ ti phủ huyện đẳng nghi tốc hành quản nội sơn trạch hải ngạn đẳng địa, khả vi điền đê yển cấu cừ, thế khả trúc quyết, cập hữu hổ lang vi hại, hào hoành giáo toa, phong tục kiêu li, sinh dân tật khổ, phàm tiện chi đương hưng, hại chi đương khứ.

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 百日之内，謹續奏舉，怠慢過期，差錦衣衛士體訪得便猶可興，害猶可除，而爾奏不及，府縣罷聀，充廣南軍，承司官降聀。」[71a*1*1]

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 Bách nhật chi nội, cẩn tục tấu cử, đãi mạn quá kì, sai Cẩm y vệ sĩ thể phỏng đắc tiện do khả hưng, hại do khả trừ, nhi nhĩ tấu bất cập, phủ huyện bãi chức, sung Quảng Nam quân, thừa ti quan giáng chức”.

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 勑旨 ：祖父失職子孫充本府軍。[71a*8*13]

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 Sắc chỉ: Tổ phụ thất chức tử tôn sung bản phủ quân.

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 勑旨 ：朔望大禮日，文武不着公 [71a*9*7] 服，止著常服，躱避門外，欠點充軍。[71b*1*1]

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 Sắc chỉ: Sóc vọng đại lễ nhật, văn võ bất trước công phục, chỉ trước thường phục, đóa tị môn ngoại, khiếm điểm sung quân.

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 禁滯考課。帝諭云 ：「考課之法所以甄别賢府，振起治公。唐󰔄三載考績，行其黜陟，成周三歲計治，行其誅賞。

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 Cấm đái khảo khóa. Đế dụ vân: “Khảo khóa chi pháp sở dĩ chân biệt hiền phủ, chấn khởi trị công. Đường Ngu tam tải khảo tích, hành kì truất trắc, Thành Chu tam tuế kế trị, hành kì tru thưởng.

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 今尔内外各衙門在任聀满三年，急告該官無得流滯。若經百日内不類送者，計所滯每貟罸錢十貫，徇私容情，一體治罪。」[71b*1*14]

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 Kim nhĩ nội ngoại các nha môn tại nhiệm chức mãn tam niên, cấp cáo cai quan vô đắc lưu đái. Nhược kinh bách nhật nội bất loại tống giả, kể sở đái mỗi viên phạt tiền thập quán, tuẫn tư dung tình, nhất thể trị tội”.

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 是月，上命合總兵宣召符勑，仍諭各衛總兵官 ：「 爾軰帥閫仲任，藩維所寄，朝廷有宣召拿問𭛁兵諸軍事，務必降勑書内符，詳勘合符，果無差忒，方可從命。如有勑無符，有符無勑，…… [71b*6*8]

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 Thị nguyệt, thượng mệnh hợp Tổng binh tuyên triệu phù sắc, nhưng dụ các vệ tổng binh quan: “Nhĩ bối soái khổn trọng nhiệm, phiên duy sở ký, triều đình hữu tuyên triệu nã vấn phát binh chư quân sự, vụ tất giáng sắc thư nội phù, tường khám hợp phù, quả vô sai thắc, phương khả tòng mệnh. Như hữu sắc vô phù, hữu phù vô sắc, …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 [71a] Tháng 11, sắc dụ các quan thừa tuyên, phủ, huyện ở Sơn Nam rằng:

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 “Bọn các ngươi giữ trọng trách ở một phương, thân yêu dân là trách nhiệm. [Thế mà] không biết thể theo lòng nhân của triều đình yêu nuôi dân chúng, chỉ chăm làm những việc nhỏ mọn như roi vọt, sổ sách. Nay sứ ty và phủ huyện các ngươi phải mau mau đi xem xét những nơi núi chằm bờ biển trong hạt, chỗ nào hình thế có thể khơi đắp ngòi cừ đê đập để làm ruộng, chỗ nào có hùm sói làm hại, cường hào thao túng, phong tục kiêu bạc, sinh dân đau khổ…, tóm lại, mọi việc lợi nên làm, mọi mối hại nên bỏ, trong hạn trăm ngày, phải lần lược trình tâu cẩn thận. Nếu chây lười để quá hạn, ta sẽ sai vệ sĩ vệ Cẩm y đi điều tra, nếu thấy vẫn còn việc lợi nên làm, mối hại nên bỏ mà các ngươi chưa nói tới thì quan phủ, huyện phải bãi chức, sung quân ở Quảng Nam, quan thừa ty bị giáng chức”.

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Ra sắc chỉ rằng: Nếu ông cha phải tội mất chức, thì con cháu phải sung làm lính ở phủ đó.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 Ra sắc chỉ rằng: Những ngày sóc, vọng¹ và đại lễ mà các quan văn võ không mặc triều phục [71b] chỉ mặc áo thường trốn tránh ngoài cửa, khi điểm danh không có, thì phải sung quân.

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Cấm để chậm kỳ khảo khóa. Vua dụ rằng:

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 “Phép khảo khóa cốt để phân biệt người hay kẻ dở, nâng cao hiệu quả trị nước. Đời Đường Ngu, ba năm một kỳ xét công để thăng giáng. Nhà Thành Chu ba năm một lần xét việc để định thưởng phạt. Nay nha môn trong ngoài các ngươi, người nào nhậm chức đã đủ 3 năm, phải báo ngay lên quan trên không được để chậm. Nếu quá một trăm ngày mà không kê danh sách gởi đi, thì tính số người chậm mỗi người phải phạt 1 quan tiền, kẻ nào theo tình riêng mà dung túng đều phải trị tội cả”.

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Tháng ấy, vua ra sắc lệnh về việc khớp lại binh phù² khi tuyên gọi Tổng binh và dụ các quan tổng binh các vệ rằng:

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 “Bọn các ngươi theo quy chế và giữ trọng trách cầm quân, được ký thác phên giậu biên thùy, nếu triều đình có những việc quan trọng như tuyên triệu, bắt hỏi ra quân, ắt phải ban cho sắc thư và nội phù. [Khi ấy các ngươi] phải cận thận khớp phù, nếu quả không sai mới được theo mệnh lệnh. Nếu chỉ có sắc thư mà không có nội phù, hoặc chỉ có nội phù mà không có sắc thư, …

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 ^⇡ 1 Sóc: là ngày mồng 1. Vọng: là ngày 15 hàng tháng (Âm lịch).

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 ^⇡ 2 Binh phù: hay nội phù là vật làm tin, có hai phần rời có thể khớp với nhau. Khi vua trao lệnh cho tướng sái, ngoài sắc lệnh, còn có binh phù. Vua giữ một nửa phù để trong cung, viên quan sai đi giữ một nửa. Mỗi khi sai gọi, hay làm việc gì đều phải khớp lại làm tin.