Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thánh Tông Thuần Hoàng Đế (thượng) [1a1b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

Tách câu và Phiên âm

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0 大越史記本紀實錄卷之十二 [1a*1*1]

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 ĐẠI VIỆT SỬ KÝ BẢN KỶ THỰC LỤC QUYỂN CHI THẬP NHỊ

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 黎皇朝紀 [1a*2*1]

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 LÊ HOÀNG TRIỀU KỶ

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 聖宗淳皇帝 [1a*3*1]

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 THÁNH TÔNG THUẦN HOÀNG ĐẾ

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 （諱思誠，又諱灝，太宗第四子也，在位三十八年，壽五十六而崩，䘮昭陵。帝創制立度，文物可觀，拓土開疆，版章厚孔，真英䧺才畧之主；雖漢之武帝，唐之太宗，莫能過矣。然土木之興逾於古制，兄弟之義失於友于。此其所短也。）[1a*3*6]

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 (Húy Tư Thành, hựu húy Hạo, Thái Tông đệ tứ tử dã, tại vị tam thập bát niên, thọ ngũ thập lục nhi băng, táng Chiêu Lăng. Đế sáng chế lập độ, văn vật khả quan, thác thổ khai hậu, bản chương hậu khổng, chân anh hùng tài lược chi chủ; tuy Hán chi Vũ Đế, Đường chi Thái Tông, mạc năng quá hĩ. Nhiên thổ mộc chi hưng du ư cổ chế, huynh đệ chi nghĩa thất ư hữu vu. Thử kì sở đoản dã).

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 其母光淑皇太后吳氏，清化安定洞滂人也。[1a*6*1]

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 Kì mẫu Quang Thục Hoàng thái hậu Ngô thị, Thanh Hóa Yên Định Động Bàng nhân dã.

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 初太后為婕妤，祈嗣，夢天帝錫以僊童，遂有娠。[1a*7*2]

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 Sơ Thái hậu vi Tiệp dư, kì tự, mộng thiên đế tích dĩ tiên đồng, toại hữu thần.

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 （世傳太后林誕時，因悶假寐，夢至上帝，所上帝令一僊童降為太后子，僊童遲久不肯行，上帝怒，以玉笏拳其額出血，後夢𮗓遂生帝，額上隱然有痕迹，[1a*8*4] 如夢中所見，及其壽年，不改此痕迹也。）[1b*1*1]

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 (Thế truyền Thái hậu lâm đản thời, nhân muộn giả mị, mộng chí Thượng đế sở, Thượng đế lệnh nhất tiên đồng giáng vi Thái hậu tử, tiên đồng trì cửu bất khẳng hành, Thượng đế nộ, dĩ ngọc hốt quyền kì ngạch xuất huyết, hậu mộng giác toại sinh đế, ngạch thượng ẩn nhiên hữu ngấn tích, như mộng trung sở kiến, cập kì thọ niên, bất cải thử ngấn tích dã ).

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 以大寶三年，壬戌七月，二十日，誕生。[1b*1*17]

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 Dĩ Đại Bảo tam niên, Nhâm Tuất thất nguyệt, nhị thập nhật, đản sinh.

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 帝之生也，天姿日表，神彩英異，岐岐然，嶷嶷然，煌煌然，穆穆然，真作后之聰明，保󰘊之智勇也。[1b*2*7]

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 Đế chi sinh dã, thiên tư nhật biểu, thần thái anh dị, kì kì nhiên, nghi nghi nhiên, hoàng hoàng nhiên, mục mục nhiên, chân tác hậu chi thông minh, bảo bang chi trí dũng dã.

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 太和二年，封平原王，奉藩入京師，日與諸王同經筵肆學。[1b*4*11]

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 Thái Hòa nhị niên, phong Bình Nguyên Vương, phụng phiên nhập kinh sư, nhật dữ chư vương đồng kinh diên tứ học.

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 時經筵官陳風等見帝容止端重，聰睿過人，心中異之。[1b*6*1]

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 Thời Kinh diên quan Trần Phong đẳng kiến đế dung chỉ đoan trọng, thông duệ quá nhân, tâm trung dị chi.

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 帝愈自韜晦，不露英氣，惟以古今經籍聖賢義理為娛。[1b*7*6]

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 Đế dũ tự thao hối, bất lộ anh khí, duy dĩ cổ kim kinh tịch thánh hiền nghĩa lí vi ngu.

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 天惟生知而夙，夜未嘗釋卷，天才高邁，而制作尤所留情，…… [1b*8*11]

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 Thiên duy sinh tri nhi túc, dạ vị thường thích quyển, thiên tài cao mại, nhi chế tác vưu sở lưu tình, ……

Dịch Quốc Ngữ

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 [1a] Đại Việt sử ký bản kỷ thực lục quyển 12

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 KỶ LÊ HOÀNG TRIỀU

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 THÁNH TÔNG THUẦN HOÀNG ĐẾ

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 Tên húy là Tư Thành, lại húy là Hạo, là con thứ tư của Thái Tông. Ở ngôi 38 năm, thọ 56 tuổi, băng táng ở Chiêu Lăng.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Vua sáng lập chế độ, văn vật khả quan; mở mang đất đai, cõi bờ khá rộng; thực là bậc vua anh hùng tài lược, dẫu Vũ Đế nhà Hán, Thái Tông nhà Đường cũng không thể hơn được. Nhưng công trình thổ mộc vượt quá quy mô xưa, tình nghĩa anh em thiếu hẳn lòng nhân ái. Đó là chỗ kém vậy.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 Mẹ vua là Quang Thục Hoàng thái hậu Ngô thị, người làng Động Bàng, huyện Yên Định, phủ Thanh Hóa. Trước kia, khi còn là Tiệp dư, Thái hậu đi cầu tự, mơ thấy thượng đế ban cho một tiên đồng, thế rồi có thai. (Tục truyền rằng Thái hậu khi sắp ở cữ, nhân thử thả chợp mắt, mơ thấy mình đến chỗ Thượng đế, Thượng đế sai một tiên đồng xuống làm con Thái hậu, tiên đồng chần chừ mãi không chịu đi, thượng đế giận, lấy cái hốt ngọc đánh vào trán chảy máu ra, sau tỉnh dậy, rồi sinh ra vua, trên trán vẫn còn dấu vết lờ mờ [1b] như thấy trong giấc mơ, mãi đến khi chết, vết ấy vẫn không mất).

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Năm Nhâm Tuất, Đại Bảo thứ 3 (1442), tháng 7, ngày 20, sinh ra vua.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 Vua sinh ra thiên tư tuyệt đẹp, thần sắc khác thường, vẻ người tuấn tú, nhân hậu, rạng rỡ, nghiêm trang, thực là bậc thông minh xứng đáng làm vua, bậc trí dũng đủ để giữ nước. Năm Thái Hòa thứ 3, được phong làm Bình Nguyên Vương, vâng mệnh làm phiên vuơng vào ở kinh sư, hằng ngày cùng học ở Kinh diên với các vương khác. Bấy giờ, quan ở Kinh diên là bọn Trần Phong thấy vua dáng điệu đường hoàng, thông minh hơn hẳn người khác, trong bụng cho là bậc khác thường. Vua lại càng sống kín đáo, không lộ vẻ anh minh ra ngoài, chỉ vui với sách vở cổ kim, nghĩa lý thánh hiền. Bẩm sinh ra đã biết, mà sớm khuya không lúc nào rời sách vở, tài năng lỗi lạc trời cho, mà chế tác lại càng đặc biệt lưu tâm, …