Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thánh Tông Thuần Hoàng Đế (hạ) [17a17b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

Tách câu và Phiên âm

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0 …… 四枚，鬪楯一道。[17a*1*1]

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 … tứ mai, đấu thuẫn nhất đạo.

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 自入中至十中為上級，六中至七中爲中級，四中至五中爲下級，賞各有差。[17a*1*7]

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 Tự nhập trúng chí thập trúng vi thượng cấp, lục trúng chí thất trúng vi trung cấp, tứ trúng chí ngũ trúng vi hạ cấp, thưởng các hữu sai.

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 若二中至三中者，無賞無罸。一中至不中者，罸錢亦有差。[17a*2*18]

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 Nhược nhị trúng chí tam trúng giả, vô thưởng vô phạt. Nhất trúng chí bất trúng giả, phạt tiền diệc hữu sai.

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 以鄭公吳為户部上書。[17a*4*4]

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 Dĩ Trịnh Công Ngô vi Hộ bộ thượng thư.

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 己亥，十年（明成化十五年）。[17a*5*1]

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 Kỉ Hợi, thập niên (Minh Thành Hóa thập ngũ niên).

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 春，正月，初九日，遷真武各将出外。[17a*5*11]

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 Xuân, chính nguyệt, sơ cửu nhật, thiên Chân Vũ các tướng xuất ngoại.

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 二十六日，上御駕閲武，九十六日。[17a*6*2]

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 Nhị thập lục nhật, thượng ngự giá duyệt vũ, cửu thập lục nhật.

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 令史官修𢮪吳士連撰《大越史記全書》十五卷二月。二十日，上御駕觀西湖捕魚。[17a*7*1]

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 Lệnh Sử quan tu soạn Ngô Sĩ Liên soạn “Đại Việt sử ký toàn thư” thập ngũ quyển. Nhị nguyệt, nhị thập nhật, thượng ngự giá quan Tây Hồ bổ ngư.

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 三月，十日，勑止：官貟怠慢鄙猥，闒茸皮劣，功臣 [17a*9*1] 子孫，罷職還民；百姓子尊，罷職充軍。[17b*1*1]

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 Tam nguyệt, thập nhật, sắc chỉ: Quan viên đãi mạn bỉ ổi, tháp nhung bì liệt, công thần tử tôn, bãi chức hoàn dân; bách tính tử tôn, bãi chức sung quân.

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 夏，五月，令收熟粮，貯各處承司倉，内外各衙門吏，身粮每人二十升。[17b*2*1]

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 Hạ, ngũ nguyệt, lệnh thu thục lương, trữ các xứ thừa ti thương, nội ngoại các nha môn lại, thân lương mỗi nhân nhị thập thăng.

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 六月，初七日，帝下詔征盆蠻。[17b*4*1]

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 Lục nguyệt, sơ thất nhật, đế hạ chiếu chinh Bồn Man.

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 詔曰：「天地陽舒隂慘，元氣轇轕乎两間，帝王仁育義征，德威籠絡乎八表。[17b*4*12]

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 Chiếu viết: “Thiên địa dương thư âm thảm, nguyên khí giao cát hồ lưỡng gian, đế vương nhân dục nghĩa chinh, đức uy lung lạc hồ bát biểu.

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 《易》曰：『 孤矢以威天下』。[17b*6*4]

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 Dịch viết: “Cô thỉ dĩ uy thiên hạ”.

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 《書》曰：『推亡固存，󰘊乃其昌』。[17b*6*12]

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 Thư viết: “Suy vong cố tồn, bang nãi kì xương”.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 《詩》曰：『共武之復以定王國』。[17b*7*4]

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 Thi viết: “Cộng vũ chi phục, dĩ định vương quốc”.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 《周禮》曰：『賊賢害民則伐之負，固不服則侵之』。聖賢經世之言，古今一律。我國家混一區宇，統御華夷，虎落蛇 …… [17b*7*14]

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 Chu Lễ viết: “Tặc hiền hại dân tắc phạt chi, phụ cố bất phục tắc xâm chi”. Thánh hiền kinh thế chi ngôn, cổ kim nhất luật. Ngã quốc gia hỗn nhất khu vũ, thống ngự hoa di, hổ lạc xà …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 … [17a] 4 chiếc, đấu mộc 1 tao. Trúng được từ 8 đến 10 là thượng cấp; từ 7 sáu đến 7 là trung cấp, từ 4 đến 5 là hạ cấp; đều được thưởng theo thứ bậc khác nhau. Nếu trúng từ 2 đến 3 thì không được thưởng cũng không bị phạt; trúng từ 1 đến không trúng thì phải phạt tiền cũng theo thứ bậc khác nhau.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 Lấy Trịnh Công Ngô làm Hộ bộ thượng thư.

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Kỷ Hợi, [Hồng Đức] năm thứ 10 [1479], (Minh Thành Hóa). Tháng giêng, ngày mồng 9, dời các tướng Chân Vũ ra ngoài.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 Ngày 26, vua ngự giá duyệt võ bị 16 ngày.

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Sai Sử quan tu soạn Ngô Sĩ Liên soạn bộ Đại Việt sứ ký toàn thư 15 quyển.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 Tháng 2, ngày 20, vua xem bắt cá ở Tây Hồ.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Tháng 3, ngày mồng 10, ra sắc rằng: Các quan viên lười biếng, bỉ ổi, đê tiện, yếu hèn, nếu là con cháu công thần [17b] thì bãi chức bắt về làm dân; nếu là con cháu thường dân thì bãi chức sung quân.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Mùa hạ, tháng 5, hạ lệnh thu lương khô¹ chức vào kho của các thừa ty các xứ. Lại viên các nha môn trong ngoài, mỗi người người nộp 20 thăng lương.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Tháng 6, ngày mồng 7, vua xuống chiếu đi đánh Bồn Man.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Tờ chiếu viết:

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 “Trời đất khoan thứ như dương sinh, thảm khắc tựa âm tàn, nguyên khí bao la mọi chốn. Đế vương nuôi dưỡng bằng lòng nhân, đánh dẹp dùng điều nghĩa, đức uy trùm khắp tám phương. Kinh Dịch nói: “Cung tên để ra uy trong thiên hạ”. Kinh Thư ghi: “Kẻ vô đạo thì thúc đẩy cho diệt vong, người có đạo thì giữ gìn cho còn mãi, như thế thì nước mới phồn”. Kinh Thư viết: “Chăm việc võ bị, để yên nước vua”. Chu Lễ nói: “Kẻ nào giết người hiền, hại sinh dân thì phải đánh, kẻ nào cậy hiểm trở, không phục tùng thì phải chiếm”. Câu nói trị đời của thánh hiền xưa nay vẫn là một.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Nước nhà ta tóm thâu bờ cõi, thống trị muôn dân; dù chốn hang hùm ổ rắn …

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 ^⇡ 1 Lương khô: nguyên văn là “thực lương” chỉ thóc gạo đã đồ chín.