Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thánh Tông Thuần Hoàng Đế (hạ) [11a11b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

Tách câu và Phiên âm

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0 …… 除授三四五六七八品散官長子，間有年方少俊好𭓇者，𭁈入崇文舘𭓇生讀書。吏部詮除司訓、典義，并文臣年髙有𭓇問者，兼行教習。每二年，教習官僃奏，送禮部考試。暗寫本一塲，經義一道，《四書》二道，中者除文官各職。若年長魯鈍，願習武藝，𭁈之肄習錦衣衛。每日就西城較藝塲習弓矢手箭楯等藝。季冬本衛差官考校。每三年，該官僃奏，送兵部如例。考中者，除武尉各職。若病劣不堪，願回鄕貫者，僃呈吏部、吏科等 [11a*1*1] 官閲驗具奏。𭁈帶職回鄕閑住。 」 [11b*1*1]

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 … trừ thụ tam tứ ngũ lục thất bát phẩm tản quan trưởng tử, gian hữu niên phương thiếu tuấn hiếu học giả, dữ nhập Sùng Văn quán học sinh độc thư. Lại bộ thuyên trừ Ti huấn, Điển nghĩa, tịnh văn thần niên cao hữu học vấn giả, kiêm hành giáo tập. Mỗi tam niên, giáo tập quan bị tấu, tống Lễ bộ khảo thí. Ám tả bản nhất trường, kinh nghĩa nhất đạo, Tứ thư nhị đạo, trúng giả trừ văn quan các chức. Nhược niên trưởng lỗ độn, nguyện tập võ nghệ, dữ chi dị tập Cẩm y vệ. Mỗi nhật tựu tây thành giảo nghệ trường tập cung thỉ thủ tiễn thuẫn đẳng nghệ. Quý đông bản vệ sai quan khảo hiệu. Mỗi tam niên, cai quan bị tấu, tống Binh bộ như lệ. Khảo trúng giả, trừ vũ úy các chức. Nhược bệnh liệt bất kham, nguyện hồi hương quán giả, bị trình Lại bộ, Lại khoa đẳng quan duyệt nghiệm cụ tấu. Dữ đái chức hồi hương nhàn trú”.

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 勑旨：從官應得入流子孫，考試中詩表及書筭，許充秀林局儒生及各衙門吏，如文武子孫試中例。[11b*2*1]

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 Sắc chỉ: Tòng quan ứng đắc nhập lưu tử tôn, khảo thí trúng thi biểu cập thư toán, hứa sung Tú lâm cục nho sinh cập các nha môn lại, như văn võ tử tôn thí trúng lệ.

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 夏，四月，十八日，勑諭各處承憲府縣官：尋常民事如旱而不禱、潦不即䟽、利不即興、害不即禳、災異而不祈禱，以流罪罪之。[11b*5*1]

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 Hạ, tứ nguyệt, thập bát nhật, sắc dụ các xứ thừa hiến phủ huyện quan: Tầm thường dân sự như hạn nhi bất đảo, liêu bất tức sơ, lợi bất tức hưng, hại bất tức nhương, tai dị nhi bất kì đảo, dĩ lưu tội tội chi.

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 秋，九月，初十日，上以鎮寧府金山縣與外夷接景，鎮服宜求有力，詔吏部作急󰱇官貟有才畧 …… [11b*8*1]

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 Thu, cửu nguyệt, sơ thập nhật, thượng dĩ Trấn Ninh phủ Kim Sơn huyện dữ ngoại di tiếp cảnh, trấn phục nghi cầu hữu lực, chiếu Lại bộ tác cấp tuyển quan viên hữu tài lược …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 … [11a] con trưởng của các tản quan tam, tứ, ngũ, lục, thất, bát phẩm, nếu ai tuổi trẻ và thông minh ham học thì cho vào Sùng Văn quán¹ làm học sinh đọc sách. Lại bộ chọn bổ chức Tư huấn và Điển nghĩa cùng các văn thần tuổi cao, có học vấn kiêm việc dạy học. Cứ 3 năm, quan lại học làm danh sách tâu lên, đưa sang Lễ bộ để tổ chức thi. Đề thi là một kỳ ám tả, một bài kinh nghĩa, hai bài về Tứ thi. Ai đỗ thì bổ các chức quan văn. Nếu tuổi đã lớn mà đần độn, muốn học võ nghệ, thì cho vào học tập ở vệ Cẩm y, mỗi ngày tới trường đấu võ ở phía tây kinh thành tập luyện các nghề cung tên, thủ tiễn, đánh mộc… Đến cuối mùa đông, vệ ấy sai quan khảo xét, cứ ba năm một lần, quan phụ trách làm danh sách tâu lên, đưa sang Binh bộ, tổ chức thi theo lệ đã định. Người nào đỗ thì bổ các chức quan võ. Người nào đau yếu không chịu nổi muốn xin về quê quán, thì làm giấy trình lên các quan Lại bộ và Lại khoa [11b] xét duyệt, làm bản tâu lên, cho được mang chức cũ về nghỉ ở quê hương”.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 Ra sắc chỉ rằng: Con cháu các tụng quan², nếu thi đỗ các môn thơ, biểu và viết chữ, làm tính thì cho làm nho sinh ở Tú lâm cục và làm thuộc lại các nha môn như lệ con cháu văn võ quan thi đỗ.

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Mùa hạ, tháng 4, ngày 18, sắc dụ các quan thừa ty, hiến ty các xứ, và các quan phủ, huyện rằng:

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 Các việc dân sự thường ngày như hạn hán mà không cầu mưa, lụt lội mà không tháo nước, việc lợi mà không làm ngay, việc hại mà không trừ ngay, tai dị mà không cầu đảo thì phải xử tội đi đày.

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Mùa thu, tháng 9, ngày 10, vì huyện Kim Sơn phủ Trấn Ninh gần với người di, muốn trấn phục thì cần phải có sức người, vua chiếu Lại bộ nhanh chóng tuyển người làm quan có tài lược … ¹

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 ^⇡ 1 CMCB23, 5b chép là Chiêu Văn quán.

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 ^⇡ 2 Tụng quan: quan văn theo hầu vua.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 ^⇡ 1 dvsktt.com lược dịch, do phần Dịch Quốc ngữ sót nội dung này.