Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tông Văn Hoàng Đế [BK11, 55a55b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 眾𬢱賜死。[55a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … chúng nghị tứ tử.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 壬戌三年（明正統七年）。[55a*2*1]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Nhâm Tuất tam niên (Minh Chính Thống thất niên).

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 春，正月，造殿宇。[55a*2*10]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Xuân, chính nguyệt, tạo điện vũ.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 三月，會試天下士人。[55a*2*17]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Tam nguyệt, hội thí thiên hạ sĩ nhân.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 賜阮直、阮如堵、梁如鵠三人進士及第；陳文徽等七人進士出身；吳士連等二十三人同進士出身。[55a*3*4]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Tứ Nguyễn Trực, Nguyễn Như Đổ, Lương Như Hộc tam nhân tiến sĩ cập đệ; Trần Văn Huy đẳng thất nhân tiến sĩ xuất thân; Ngô Sĩ Liên đẳng nhị thập tam nhân đồng tiến sĩ xuất thân.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 仍命製文，題名竪碑。[55a*5*6]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Nhưng mệnh chế văn, đề danh thụ bi.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 進士碑記自此始。[55a*5*14]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Tiến sĩ bi ký tự thử thủy.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 秋，七月，二十日，皇子思誠生。[55a*6*3]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Thu, thất nguyệt, nhị thập nhật, Hoàng tử Tư Thành sinh.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 二十七日，帝東巡閲武於至靈城。[55a*6*14]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Nhị thập thất nhật, Đế đông tuần duyệt võ ư Chí Linh thành.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 阮廌邀駕，幸廌鄕崑山寺。[55a*7*11]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Nguyễn Trãi yêu giá, hạnh Trãi hương Côn Sơn tự.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 帝𭛁東津入天德江，經桂陽縣大蒜社󱖮橋白師墓，御舟不能前。[55a*8*3]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Đế phát Đông tân nhập Thiên Đức giang, kinh Quế Dương huyện Đại Toán xã Bông kiều Bạch Sư mộ, ngự chu bất năng tiền.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 諸軍尽力引䌫，亦不摇 [55a*9*10] 動，如有所止。[55b*1*1]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Chư quân tận lực dẫn lãm, diệc bất dao động, như hữu sở chỉ.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 帝乃遣中使，遍問本處大：「是處有何神靈？」[55b*1*6]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Đế nãi khiển trung sứ, biến vấn bản xứ đại thị: “Xứ hữu hà thần linh?”.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 老大曰：「古有名白師者，生精於法術。[55b*2*5]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Lão đại viết: “Cổ hữu danh Bạch Sư giả, sinh tinh ư pháp thuật.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 没後，墓于江邊，每有靈顯，本土人之。」中使曰：「祭以何物。」[55b*3*2]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Một hậu, mộ vu giang biên, mỗi hữu linh hiển, bản thổ nhân chi”. Trung sứ viết: “Tế dĩ hà vật”.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 老人曰：「用犢。」[55b*4*6]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Lão nhân viết: “Dụng độc”.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 中使以其奏帝，令以犢祭之，御舟乃進。[55b*4*11]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Trung sứ dĩ kì tấu Đế, lệnh dĩ độc tế chi, ngự chu nãi tiến.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 八月，四日，帝至嘉定縣茘枝園，遽得虎疾崩。[55b*5*9]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Bát nguyệt, tứ nhật, Đế chí Gia Định huyện Lệ Chi viên, cự đắc hổ tật băng.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 初，帝爱丞旨廌妻阮氏路，容貌文章之美，召入，拜為禮儀士，日夜侍側。[55b*6*10]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Sơ, Đế ái Thừa chỉ Trãi thê Nguyễn Thị Lộ, dung mạo văn chương chi mĩ, triệu nhập, bái vi Lễ nghi sĩ, nhật dạ thị trắc.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 及東巡駕回天德江大來茘枝園，𭁈阮氏路通宵而崩。[55b*8*3]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Cập Đông tuần giá hồi Thiên Đức giang Đại Lai Lệ Chi viên, dữ Nguyễn Thị Lộ thông tiêu nhi băng.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 百官漸行，[55b*9*6] 六日至京師，夜半入宫 …… [55b*9*10]

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Bách quan tiềm hành, lục nhật chí kinh sư, dạ bán nhập cung …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 … [55a] lời bàn của mọi người, bắt phải tự tử.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Nhâm Tuất, [Đại Bảo] năm thứ 3 [1442], (Minh Chính Thống năm thứ 7). Mùa xuân, tháng giêng, làm cung điện mới.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Tháng 3, tổ chức thi hội cho sĩ nhân trong nước. Cho bọn Nguyễn Trực, Nguyễn Như Đổ, Lương Như Hộc 3 người đỗ tiến sĩ cập đệ; bọn Trần Văn Huy 7 người đỗ tiến sĩ xuất thân; bọn Ngô Sĩ Liên 23 người đỗ đồng tiến sĩ xuất thân. Lại sai soạn văn bia, dựng bia ghi tên các tiến sĩ. Bia tiến sĩ bắt đầu có từ đây.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Mùa thu, tháng 7, ngày 20, Hoàng tử Tư Thành sinh.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Ngày 27, vua đi tuần về miền đông, duyệt quân ở thành Chí Linh. Nguyễn Trãi mời vua ngự chùa Côn Sơn¹ ở hương của Trãi. Vua đi thuyền từ bến Đông, vào sông Thiên Đức, qua mộ Bạch Sư ở cầu Bông, xã Đại Toán, huyện Quế Dương, thì thuyền ngự không đi lên được. Các quân hết sức kéo dây cũng không nhúc nhích, [55b] hình như có người giữ lại. Vua bèn sai trung sứ² đi hỏi khắp những người già cả xứ ấy xem chỗ này có vị thần nào. Các cụ già bảo:

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 “Ngày xưa, có người tên Bạch Sư, khi còn sống rất tinh thông pháp thuật. Sau khi mất, chôn ở ven sông, thường có hiển linh, người xứ này vẫn tế thần long trọng lắm”.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Trung sứ hỏi: “Tế bằng thứ gì?”.

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 Người già nói: “Tế bằng nghé”.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Trung sứ đem việc ấy về tâu. Vua sai đem nghé non đến tế thần. Bấy giờ thuyền ngự mới đi được.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Tháng 8, ngày mồng 4, vua về đến vườn Vải huyện Gia Định³, bỗng bị bạo bệnh rồi băng.

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 Trước đây, vua thích vợ của Thừa chỉ Nguyễn Trãi là Nguyễn Thị Lộ, người rất đẹp, văn chương rất hay, gọi vào cung phong làm Lễ nghi học sĩ, ngày đêm hầu bên cạnh. Đến khi đi tuần miền đông, xa giá về tới vườn Vải, xã Đại Lại, ven sông Thiên Đức, vua thức suốt đêm với Nguyễn Thị Lộ rồi băng, các quan bí mật đưa về.

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 Ngày mồng 6 về tới kinh, nửa đêm đem vào cung …

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 ^⇡ 1 Chùa này có tên là Tư Quốc, tương truyền do nhà sư Pháp Loa đời Trần xây dựng. Chùa làm ở núi Côn Sơn, thuộc Chí Linh, tỉnh Hải Hưng ngày nay.

¶ 57 Leave a comment on paragraph 57 0 ^⇡ 2 Trung sứ: người được vua sai đi ra ngoài dân thăm hỏi tình hình.

¶ 58 Leave a comment on paragraph 58 0 ^⇡ 3 Nguyên văn là Lệ Chi Viên. Huyện Gia Định: sau là huyện Gia Bình, nay là một phần của huyện Gia Lương, tỉnh Hà Bắc.