Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tông Văn Hoàng Đế [BK11, 48a48b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 五鐘應之，君入時撞𬎼賓之鐘，而五鐘亦應之。[48a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … ngũ chung ứng chi, quân nhập thời chàng chưng tân chi chung, nhi ngũ chung diệc ứng chi.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 今林朝，鐘一百八聲，是和尙數珠之數。[48a*2*1]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Kim lâm triều, chung nhất bách bát thanh, thị hòa thượng sổ châu chi số.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 如用明國制，君坐奉天門則有金󰱑，奉天殿則有寶座。[48a*2*16]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Như dụng Minh quốc chế, quân tọa Phụng Thiên môn tắc hữu kim đài, Phụng Thiên điện tắc hữu bảo tòa.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 今止有會英一殿，復有金󰱑，移轉不安，重設亦不可，是皆何等禮󰀩？[48a*4*1]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Kim chỉ hữu Hội Anh nhất điện, phục hữu kim đài, di chuyển bất an, trọng thiết diệc bất khả, thị giai hà đẳng lễ nghi?

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 夫造車，則前簷後户。[48a*5*9]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Phù tạo xa, tắc tiền thiềm hậu hộ.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 今關户在前，古制如此乎？[48a*5*17]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Kim quan hộ tại tiền, cổ chế như thử hồ?

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 人君出警入蹕，此禮之常。[48a*6*9]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Nhân quân xuất cảnh nhập tất, thử lễ chi thường.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 今閤門唱奏事󰍶，百官退，君尙坐，而蹕人始鳴，蹕何也？[48a*7*1]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Kim cáp môn sướng tấu sự tất, bách quan thoái, quân thượng tọa, nhi tất nhân thủy minh, tất hà dã?

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 且登小竪，繞步御座，近君之側，臣窃疑之。」[48a*8*4]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Thả Đăng tiểu thụ, nhiễu bộ ngự tọa, cận quân chi trắc, thần thiết nghi chi”.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 登奏曰：「臣無𭓇術，不知古制，今之所為，尽其 [48a*9*2] 所見而已，若行𭁈不行，顧在陛下，臣安敢專。」[48b*1*1]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Đăng tấu viết: “Thần vô học thuật, bất tri cổ chế, kim chi sở vi, tận kì sở kiến nhi dĩ, nhược hành dữ bất hành, cố tại bệ hạ, thần an cảm chuyên”.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 阮了奏曰：「自古未有宦官專壞天下如此。」[48b*1*18]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Nguyễn Liễu tấu viết: “Tự cổ vị hữu hoạn quan chuyên hoại thiên hạ như thử”.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 丁勝自内出罵曰：「宦官何為壞天下，若󰱧天下，則先斬汝頭。」[48b*2*16]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Đinh Thắng tự nội xuất mạ viết: “Hoạn quan hà vi hoại thiên hạ, nhược hoại thiên hạ, tắc tiên trảm nhữ đầu”.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 遂付了刑官按察獄成當斬特旨許刺靣流遠州。[48b*4*3]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Toại phó Liễu hình quan, án sát ngục thành đáng trảm, đặc chỉ hứa thích diện lưu viễn châu.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 丙午，帝視朝，出入有鳴鞭蹕，出入鳴鞭自此始。[48b*5*4]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Bính Ngọ, Đế thị triều, xuất nhập hữu minh tiên tất, xuất nhập minh tiên tự thử thủy.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 戊申，繼天聖節。[48b*6*5]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Mậu Thân, Kế Thiên thánh tiết.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 是日早，帝謁太廟行賜拜禮。[48b*6*11]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Thị nhật tảo, Đế yết Thái miếu hành tứ bái lễ.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 還宫，鹵簿司盛設鹵簿󰀩仗於丹墀。[48b*7*5]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Hoàn cung, Lỗ bộ ti thịnh thiết lỗ bộ nghi trượng ư Đan Trì.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 帝御衮冕朝服，御會英殿。[48b*8*1]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Đế ngự cổn miện triều phục, ngự Hội Anh điện.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 大都督黎銀出百官著朝服行進，慶下表禮。[48b*8*11]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Đại đô đốc Lê Ngân xuất bách quan trước triều phục hành tiến, khánh hạ biểu lễ.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 帝御衮冕，百官著朝服自 …… [48b*9*10]

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Đế ngự cổn miện, bách quan trước triều phục tự …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 … [48a] năm chuông bên hữu ứng theo, lúc vua vào đánh chuông chưng tân rồi năm chuông cũng ứng theo. Nay vua ra chầu, đánh 108 tiếng chuông, đó là số lần đếm tràng hạt của nhà sư. Nếu theo quy chế của nhà Minh, thì khi vua ngồi ở cửa Phụng Thiên phải có sập vàng, ở điện Phụng Thiên phải có ngai báu, nay chỉ có một điện Hội Anh, lại chỉ có sập vàng, nếu di chuyển thì sợ không yên, đặt cả hai thứ cũng không được, thế là lễ nghi gì? Làm xe thì đằng trước có diềm, đằng sau mở cửa. Nay lại mở cửa đằng trước, quy chế xưa làm như thế hay sao? Khi vua ra thì có hô thét, khi vào thì có thu dẹp, đó là quy định của nghi lễ. Nay quan coi cửa xướng tâu mọi việc xong, các quan lui ra, vua con ngồi mà người thu dẹp đã la thét dọn dẹp là làm sao? Vả lại, Đăng là đứa hoạn quan, quanh quẩn chầu hầu bên vua, thần trộm lấy làm ngờ lắm”.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Đăng tâu: “Thần không có học thức, không biết quy chế cổ, các nghi thức nay đã làm, [48b] chỉ trông cả vào hiểu biết của thần mà thôi, còn ban hành hay không là quyền của bệ hạ, thần đâu dám chuyên quyền”.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Nguyễn Liễu tâu rằng: “Từ xưa đến nay chưa bao giờ có cảnh hoạn quan chuyên phá hoại thiên hạ như thế này”.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Đinh Thắng từ trong bước ra, mắng rằng:

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 “Hoạn quan làm gì mà phá hoại thiên hạ? Nếu phá hoại thiên hạ thì chém đầu ngươi trước”.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Cuối cùng phải giao Liễu cho hình quan xét hỏi. Án xử xong, tội đáng chém, nhưng được lệnh riêng cho thích chữ vào mặt, đày ra châu xa.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Ngày Bính Ngọ, vua ra coi chầu. Khi ra khi vào có vút roi dẹp đường. Vút roi dẹp đường bắt đầu từ đó.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Ngày Mậu Thân là lễ tế Kế Thiên thánh tiết.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Hôm ấy, buổi sáng vua bái yết Thái miếu, làm lễ 4 lạy. Khi về cung, Lỗ bộ ty¹ bày nghi trượng ở Đan Trì. Vua mang triều phục, áo cổn, mũ miện, ngự ở điện Hội Anh. Đại đô đốc Lê Ngân dẫn các quan mặc triều phục, làm lễ dâng biểu chúc mừng. Vua mặc áo cổn, mũ miện, các quan mặc triều phục …

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 ^⇡ 1 Lễ bộ: nghĩa là nghi trượng của thiên tử. Lỗ bộ ty là cơ quan của triều đình chuyên trông coi các nghi trượng của nhà vua.