Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Nhân Tông Tuyên Hoàng Đế [BK11, 87a87b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

Tách câu và Phiên âm

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0 …… 一縣乎。」[87a*1*1]

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 … nhất huyện hồ”.

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 再下對断死罪。[87a*1*4]

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 Tái hạ đối đoạn tử tội.

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 庚午八年（明恭宗景泰元年）。春三月，放黎列妻子於天牢。[87a*2*1]

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 Canh Ngọ bát niên (Minh Cung Tông Cảnh Thái nguyên niên). Xuân tam nguyệt, phóng Lê Liệt thê tử ư Thiên Lao.

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 秋七月，明以李實充正使偕北虜使北行。[87a*3*1]

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 Thu thất nguyệt, Minh dĩ Lý Thực sung chánh sứ giai Bắc lỗ sứ Bắc hành.

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 十五日，實等見明英宗，泣下行拜，禮󰍶，見英宗所居皮帳布幃，蓆地而寢，因奏：「今陛下服食，粗陋不堪。」[87a*3*17]

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 Thập ngũ nhật, Thực đẳng kiến Minh Anh Tông, khấp hạ hành bái, lễ tất, kiến Anh Tông sở cư bì trướng bố vi, tịch địa nhi tẩm, nhân tấu: “Kim bệ hạ phục thực, thô lậu bất kham”.

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 因極言王振，寵之太甚，以至陛下𫎇塵之禍。」[87a*6*2]

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 Nhân cực ngôn Vương Chấn, sủng chi thái thậm, dĩ chí bệ hạ mông trần chi họa”.

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 英宗曰：「朕今悔何及。」[87a*7*1]

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 Anh Tông viết: “Trẫm kim hối hà cập”.

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 實即事賦一詩云：「重整衣冠拜上皇，偶聞天語重凄凉。[87a*7*9]

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 Thực tức sự phú nhất thi vân: “Trùng chỉnh y quan bái thượng hoàng, Ngẫu văn thiên ngữ trọng thê lương.

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 腥膻克復非天祿，[87a*8*12] 草野為君異帝鄕。[87a*9*1]

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 Tinh chiên sung phúc phi thiên lộc, Thảo dã vị quân dị đế hương.

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 始信奸臣移國柄，終教胡虜 [87a*9*8] 叛天常。[87b*1*1]

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 Thủy tín gian thần di quốc bính, Chung giao hồ lỗ phản thiên thường.

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 只今天使通和好，翠輦南旋省見章。」[87b*1*4]

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 Chỉ kim thiên sứ thông hòa hiếu, Thúy liễn nam tuyền tỉnh Kiến Chương”.

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 是時北虜囚長也先命頭目率五百騎送明英宗至燕京。[87b*1*18]

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 Thị thời Bắc Lỗ tù trưởng Dã Tiên mệnh đầu mục suất ngũ bách kị tống Minh Anh Tông chí Yên Kinh.

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 百官迎于燕定門。[87b*3*4]

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 Bách quan nghênh vu An Định môn.

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 英宗自東安門入。[87b*3*11]

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 Anh Tông tự Đông An môn nhập.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 景泰帝拜迎，推遜莨久，乃送英宗至南宮。[87b*3*18]

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 Cảnh Thái đế bái nghênh, suy tốn lương cửu, nãi tống Anh Tông chí Nam Cung.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 群臣就見而退。冬十月，遣西道參知何栗為正使；翰林院直𭓇士阮如堵、國子監助教同亨𭛁為副使，如明歲貢。[87b*4*14]

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 Quần thần tựu kiến nhi thoái. Đông thập nguyệt, khiển Tây đạo tham tri Hà Lật vi Chánh sứ; Hàn lâm viện trực học sĩ Nguyễn Như Đổ, Quốc tử giám trợ giáo Đồng Hanh Phát vi Phó sứ, như Minh tuế cống.

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 辛未久年（明景泰二年）。[87b*7*1]

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 Tân Mùi cửu niên (Minh Cảnh Thái nhị niên).

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 夏四月，以灾異，下詔曰：「北歲以來，旱蝗将仍，災㐱荐 至 [87b*7*11]。今年方春，雨雹又作。[87b*8*10]

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 Hạ tứ nguyệt, dĩ tai dị, hạ chiếu viết: “Bắc tuế dĩ lai, hạn hoàng tương nhưng, tai chẩn tiến chí. Kim niên phương xuân, vũ bạo hựu tác.

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 抑政事鈌失而未能修󰁮󰊹？将調爕失宜而致傷 …… [87b*8*18]

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 Ức chính sự khuyết thất nhi vị năng tu cử dư? Tương điều nhiếp thất nghi nhi trí thương …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 … [87a] cả một huyện!”.

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Lại giao xuống cho xét, vẫn xử tội chết.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Canh Ngọ, [Thái Hòa] năm thứ 8 [1450], (Minh Cung Tông, Cảnh Thái năm thứ 1). Mùa xuân, tháng 3, thả vợ con Lê Liệt ra khỏi ngục Thiên Lao.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Mùa thu, tháng 7, nhà Minh sai Lý Thực làm chánh sứ đi cùng sứ giả của giặc Bắc lên phương Bắc. Ngày 15, bọn Thực ra mắt Anh Tông, rỏ nước mắt khóc, làm lễ lạy xong, thấy chỗ của Anh Tông lều bằng da, màn bằng vải, trải chiếu xuống đất mà ngủ, bèn tâu rằng: “Nay bệ hạ ăn mặc kham khổ quá”. Rồi hết lời kể tội Vương Chấn, nói là vì bệ hạ tin yêu hắn quá, đến nỗi phải chịu tai hoạ khi tuần thú ra ngoài. Anh Tông nói: “Trẫm nay có hối cũng không kịp nữa”. Thực làm một bài thơ tức sự rằng:

Trùng chỉnh y quan bái thượng hoàng,

Ngẫu văn thiên ngữ trọng thê lương.

Tinh chiên sung phúc phi thiên lộc,

Thảo dã vị quân dị đế hương.

Thủy tín gian thần di quốc bính,

Chung giao Hồ lỗ [87b] bạn thiên thường.

Chỉ kim thiên sứ thông hòa hiếu,

Thúy liễn nam tuyền tỉnh Kiến Chương.

(Lại sửa cân đai lạy thượng hoàng,

Chợt nghe lời dạy nặng đau thương.

Tanh hôi đầy bụng đâu thiên lộc¹,

Thảo dã làm vua khác đế hương².

Mới biết gian thần xoay thế nước,

Cho loài Hồ lỗ chống cương thường.

Sứ trời nay tới thông hòa hảo,

Xe thúy về nam viếng Kiến Chương)³.

¶ 59 Leave a comment on paragraph 59 0 Bấy giờ tù trưởng giặc Bắc là Dã Tiên sai đầu mục dẫn 500 quân kỵ đưa Anh Tông về Yên Kinh. Các quan đón ở cửa An Định. Anh Tông từ cửa Đông An đi vào. Vua Cảnh Thái ra lạy đón, nhún nhường một hồi lâu, rồi đưa Anh Tông đến Nam Cung. Các quan vào yết kiến rồi lui ra.

¶ 60 Leave a comment on paragraph 60 0 Mùa đông, tháng 10, sai Tây đạo tham tri Hà Lật làm chánh sứ; Hàn lâm viện trực học sĩ Nguyễn Như Đổ và Quốc tử giám trợ giáo Đồng Hanh Phát làm phó sứ, sang nhà Minh nộp cống hàng năm.

¶ 61 Leave a comment on paragraph 61 0 Tân Mùi, [Thái Hòa] năm thứ 9 [1541], (Minh Cảnh Thái năm thứ 2). Mùa hạ, tháng 4, vì có tai dị, xuống chiếu rằng:

¶ 62 Leave a comment on paragraph 62 0 “Mấy năm nay, hạn hán, sâu trùng liên tiếp xảy ra; tai dị luôn luôn xuất hiện. Năm nay đương mùa xuân, lại có mưa đá. Có phải vì chính sự thiếu sót lầm lỗi chưa sửa được đến nỗi thế chăng? Hay là điều hòa trái lẽ, làm hại tới …

¶ 63 Leave a comment on paragraph 63 0 ^⇡ 1 Thiên lộc: lộc trời, thiên tử hưởng lộc trời. Câu này ý nói Anh Tông phải ăn thứ tanh hôi không phải lộc trời.

¶ 64 Leave a comment on paragraph 64 0 ^⇡ 2 Đế hương: quê hương vua. Câu này ý nói Anh Tông bị giam ở miền thảo dã, không phải đất nước mình.

¶ 65 Leave a comment on paragraph 65 0 ^⇡ 3 Kiến Chương: vốn là tên cung điện của Hán Vũ Đế. Ở đây chỉ cung điện của vua Minh.