Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Nhân Tông Tuyên Hoàng Đế [BK11, 69a69b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

Tách câu và Phiên âm

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0 …… 民志而致然歟？将輔相大臣不得其人，爕理乖方，舉措失當而致之也。[69a*1*1]

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 … dân chí nhi trí nhiên dư? Tương phụ tương đại thần bất đắc kì nhân, nhiếp lí quai phương, cử thố thất đáng nhi trí chi dã.

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 咨尔内外臣僚，下至士庶，有能為朕敢言，指陳朕及宰臣其所行宫民妨政之事，如有賢良方正，亦聽具由薦舉，條其事迹，務要得實，不宜援古虚虚文以答朕問。」[69a*2*10]

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 Tư nhĩ nội ngoại thần liêu, hạ chí sĩ thứ, hữu năng vi trẫm cảm ngôn, chỉ trần trẫm cập tể thần kì sở hành cung dân phương chính chi sự, như hữu hiền lương phương chính, diệc thính cụ do tiến cử, điều kì sự tích, vụ yếu đắc thực, bất nghi viện cổ hư hư văn dĩ đáp trẫm vấn.”

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 秋七月，宣光、歸化、嘉興三鎮、沱江諸路大饑。[69a*6*1]

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 Thu thất nguyệt, Tuyên Quang, Quy Hóa, Gia Hưng tam trấn, Đà Giang chư lộ đại cơ.

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 知西道阮富奏曰：「宣光、歸化、嘉興等鎮路地僻山林田土磽瘠，加以連年旱蝗，人甚阻飢。[69a*6*18]

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 Tri Tây đạo Nguyễn Phú tấu viết: “Tuyên Quang, Quy Hóa, Gia Hưng đẳng trấn lộ địa tịch, sơn lâm điền thổ nghiêu tích, gia dĩ liên niên hạn hoàng, nhân thậm trở cơ.

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 乞𭛁所在官廪賑貸，󰱃得蘇息。」[69a*8*16]

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 Khất phát sở tại quan lẫm chẩn thải, thứ đắc tô tức”.

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 乃詔𭛁本處官廪假貸，[69a*9*10] 俟至年豐，咱追還官。[69b*1*1]

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 Nãi chiếu phát bản xứ quan lẫm giả thải, sĩ chí niên phong, thính truy hoàn quan.

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 熒惑守心勾，以旬餘。[69b*1*9]

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 Huỳnh Hoặc thủ Tâm câu, dĩ tuần dư.

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 㱕合州進象二隻。[69b*2*1]

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 Quy Hợp châu tiến tượng nhị chích.

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 賜以衣服、絹疋、甆噐什物。[69b*2*8]

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 Tứ dĩ y phục, quyên sất, từ khí thậm vật.

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 初㱕合本号存盆蛮，附属哀牢。[69b*2*18]

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 Sơ Quy Hợp bản hiệu Tồn Bồn Man, phụ thuộc Ai Lao.

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 自太祖開國，始來進貢。[69b*3*12]

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 Tự Thái Tổ khai quốc, thủy lai tiến cống.

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 至是又進象，詔改為㱕合州。[69b*4*3]

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 Chí thị hựu tiến tượng, chiếu cải vi Quy Hợp châu.

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 罷祥刑司二院大夫黎伯遠、范福等。[69b*4*14]

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 Bãi Tường hình ti nhị viện Đại phu Lê Bá Viễn, Phạm Phúc đẳng.

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 初伯遠鞠訟，常訊及御史中丞何栗。[69b*5*11]

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 Sơ Bá Viễn cúc tụng, thường tấn cập Ngự sử trung thừa Hà Lật.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 伯遠累詰之，由是栗含怒。[69b*6*7]

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 Bá Viễn lụy cật chi, do thị Lật hàm nộ.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 至是栗掇拾諸訟家浮言上章劾伯遠、范福、阮允中等鞠訟獄屢入人罪，過於惨刻，請汰外任，勾寘法司。[69b*6*17]

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 Chí thị Lật xuyết thập chư tụng gia phù ngôn, thượng chương hặc Bá Viễn, Phạm Phúc, Nguyễn Doãn Trung đẳng cúc tụng ngục lũ nhập nhân tội, quá ư thảm khắc, thỉnh thải ngoại nhiệm, câu trí pháp ti.

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 命五道官鞠問其事。伯遠、福等心不能平，…… [69b*9*3]

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 Mệnh ngũ đạo quan cúc vấn kì sự. Bá Viễn, Phúc đẳng tâm bất năng bình,…

Dịch Quốc Ngữ

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 … [69a] chí dân mà đến nỗi thế không? Hay là các đại thần phò tá không được người xứng đáng, điều hòa trái phép, xếp đặt sai lẽ mà đến nỗi thế chăng? Hỡi các quan trong ngoài cho tới các sĩ dân, các ngươi hãy vì trẫm mạnh dạn nói ra, hãy chỉ rõ những việc làm phương hại tới nhân dân và chính sự của trẫm và các tể thần. Nếu có người hiền lương phương chính, cũng cho được tự tiến cử. Khi trình bày sự việc, cần phải đúng sự thực, không nên viện dẫn suông lời văn cổ xưa để trả lời trẫm”.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 Mùa thu, tháng 7, ba trấn Tuyên Quang, Quy Hóa, Gia Hưng, các lộ Đà Giang đói to. Tri Tây đạo Nguyễn Phú tâu rằng:

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 “Các trấn lộ Tuyên Quang, Quy Hóa, Gia Hưng ở miền núi rừng hẻo lánh, ruộng đất sỏi đá xơ xác, lại thêm liền năm bị hạn hán, sâu bọ, dân chúng rất đói. Xin lấy thóc kho công cho dân vay, may ra dân được hồi sinh”.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 Bèn xuống chiếu phát thóc các kho trong xứ cho dân vay, [69b] đợi khi được mùa thì trả lại cho nhà nước.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Sao Huỳnh hoặc¹ xuất hiện vào khoảng sao Tâm, đến hơn 1 tuần².

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 Châu Quỳ Hợp dâng 2 con voi. Ban cho y phục, lụa tấm, đồ sứ… Trước kia, Quỳ Hợp vốn gọi là Tồn Bồn Man, phụ thuộc Ai Lao. Từ khi Thái Tổ dựng nước mới sang tiến cống. Đến đây, lại dâng voi, xuống chiếu đổi thành châu Quỳ Hợp.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Bãi chức bọn đại phu của hai viện thuộc ty Tường hình³ là Lê Bá Viễn, Phạm Phúc.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Trước kia, Bá Viễn xét kiện, có hỏi tới Ngự sử trung thừa Hà Lật. Bá Viễn vặn hỏi nhiều lần, do vậy, Lật để lòng căm giận. Đến đây, Lật góp nhặt những lời bịa đặt của kẻ bị kiện, dâng sớ hặc tội bọn Bá Viễn, Phạm Phúc, Nguyễn Doãn Trung xét ngục tụng nhiều lần buộc tội cho người quá ư thảm khắc, xin thải ra nhận thức bên ngoài, không nên để ở pháp ty nữa. Vua sai quan năm đạo xét hỏi việc ấy. Bọn Bá Viễn, Phạm Phúc không giữ được bình tĩnh, …

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 ^⇡ 1 Sao Tâm: chùm sao trong 28 sao (Nhị thập bát tú) của thiên văn Trung Quốc tức 3 ngôi sao S, α, T¹ của chòm Scorpion.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 ^⇡ 2 Tuần: 10 ngày.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 ^⇡ 3 Dịch theo nguyên văn. Bản dịch cũ ghi là: Bãi chức hai viên đại phu của ty Tường hình.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 ^⇡ 1 σ (Sigma), α (Antares), τ (Tau) – Wikipedia