Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Huệ Tông Hoàng Đế [32a]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 皇。」[32a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … Hoàng”.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 史臣吳士蓮曰：天道有常有變，聖人參天地賛化，育則有處變之道，而不失其常焉。[32a*2*1]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Thiên Đạo hữu thường hữu biến, thánh nhân tham thiên địa tán hóa, dục tắc hữu xử biến chi đạo, nhi bất thất kì thường yên.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 堯之子丹朱不肖，不足以傳天下，堯於是薦舜於天，而天下治。[32a*3*15]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Nghiêu chi tử Đan Chu bất tiêu, bất túc dĩ truyền thiên hạ, Nghiêu ư thị tiến Thuấn ư thiên, nhi thiên hạ trị.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 舜之子商均不肖，不足以傳天下，舜於是薦禹於天，而社稷安，皆處變而不失常也。後世惟傳子不傳賢，無舜、禹其人也。[32a*5*3]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Thuấn chi tử Thương quân bất tiêu, bất túc dĩ truyền thiên hạ, Thuấn ư thị tiến Vũ ư thiên, nhi xã tắc an, giai xử biến nhi bất thất thường dã. Hậu thế duy truyền tử bất truyền hiền, vô Thuấn, Vũ kì nhân dã.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 不幸無嗣，則擇宗室嗣子育爲已子，嗣守丕基，亦處變之道也。[32a*7*13]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Bất hạnh vô tự, tắc trạch tông thất tự tử dục vi dĩ tử, tự thủ phỉ cơ, diệc xử biến chi đạo dã.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 李仁宗以行之也，惠宗盍舉故事而遵行焉。[32a*9*1]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Lý Nhân Tông dĩ hành chi dã, Huệ Tông hạp cử cố sự nhi tuân hành yên.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 乃 …… [32a*9*18]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Nãi …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 … [32a] Hoàng.

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Đạo trời có khi thường có khi biến. Thánh nhân phối với trời đất, giúp việc hóa dục thì có đạo xử trí lúc biến mà vẫn không mất phép thường. Như Đan Chu con vua Nghiêu là kẻ bất tiếu¹, thì vua Nghiêu tiến vua Thuấn với trời, mà thiên hạ thịnh trị. Thương Quân con vua Thuấn là kẻ bất tiếu không thể truyền ngôi, thì vua Thuấn tiến vua Vũ với trời, mà xã tắc được yên, đều là xử trí lúc biến mà không mất phép thường cả. Đời sau chỉ truyền ngôi cho con mà không truyền ngôi cho người hiền, vì là không có người nào được như Thuấn và Vũ. Nếu không may mà không có con thì chọn con của người tông thất nuôi làm con mình để nối giữ nghiệp lớn, đó cũng là một cách xử trí trong lúc biến vậy. Lý Nhân Tông đã làm như thế rồi, Huệ Tông sao không xét việc cũ mà làm theo, lại để …

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 ^⇡ 1 Bất tiếu: không giống, không bằng (như con không giống cha), chuyển nghĩa là không phải người hiền không thể truyền ngôi.