Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Huệ Tông Hoàng Đế [29a29b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 門謝罪，復請迎車駕。[29a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … môn tạ tội, phục thỉnh nghênh xa giá.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 帝愈疑之，乃與太后及御女如諒州峙山。[29a*1*9]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Đế dũ nghi chi, nãi dữ Thái hậu cập Ngự nữ như Lạng Châu Trĩ sơn.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 嗣慶聞秉輿播遷，御女久爲太后所苦，復𭛁兵請迎如初。[29a*2*8]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Tự Khánh văn Bỉnh Dư bá, thiên Ngự nữ cửu vi Thái hậu sở khổ, phục phát binh thỉnh nghênh như sơ.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 帝爲之信，復與太后及御女如兵合縣。[29a*3*13]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Đế vị chi tín, phục dữ Thái hậu cập Ngự nữ như Binh Hợp huyện.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 夏，五月，嗣慶擊丁可、裴都於大黃州，破之。[29a*4*10]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Hạ, ngũ nguyệt, Tự Khánh kích Đinh Khả, Bùi Đô ư Đại Hoàng châu, phá chi.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 丙子，六年（宋嘉定九年）。[29a*6*1]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Bính Tí, lục niên (Tống Gia Định cửu niên).

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 春，󰀋御女爲順貞夫人。[29a*6*10]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Xuân sách Ngự nữ vi Thuận Trinh phu nhân.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 太后以陳嗣慶反側，屢指夫人爲賊黨，令帝斥去，又使人語夫人，令自引分。[29a*6*20]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Thái hậu dĩ Trần Tự Khánh phản trắc, lũ chỉ phu nhân vi tặc đảng, lệnh đế xích khứ, hựu sử nhân ngữ phu nhân, lệnh tự dẫn phân.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 帝知而止之。[29a*8*7]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Đế tri nhi chỉ chi.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 太后加毒于夫人之飲食。[29a*8*12]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Thái hậu gia độc vu phu nhân chi ẩm thực.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 帝每食，分其半賜夫人，而不使離左右。[29a*9*2]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Đế mỗi thực, phân kì bán tứ phu nhân, nhi bất sử li tả hữu.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 太后乃 [29a*9*17] 使人分持毒盃賜夫人死。[29b*1*1]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Thái hậu nãi sử nhân phân trì độc bôi tứ phu nhân tử.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 帝又止之，夜與夫人微行，如嗣慶軍，值天明，次于安沿縣将軍黎覔家，會自慶将王黎領舟師來迎。[29b*1*11]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Đế hựu chỉ chi, dạ dữ phu nhân vi hành, như Tự Khánh quân, trị Thiên Minh, thứ vu An Duyên huyện tướng quân Lê Mịch gia, hội Tự Khánh tương Vương Lê lĩnh chu sư lai nghênh.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 帝乃次究連洲，宣嗣慶來朝。[29b*3*12]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Đế nãi thứ Cửu Liên châu, tuyên Tự Khánh lai triều.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 夏，六月，皇長女生于究連洲，後封順天公主。[29b*4*4]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Hạ, lục nguyệt, Hoàng trưởng nữ sinh vu Cửu Liên châu, hậu phong Thuận Thiên công chúa.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 冬，十二月，󰀋夫人爲皇后，拜嗣慶爲太尉輔政，授嗣慶兄承（陳上皇）爲内侍判首。[29b*5*3]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Đông, thập nhị nguyệt, sách phu nhân vi Hoàng hậu, bái Tự Khánh vi Thái úy phụ chính, thụ Tự Khánh huynh Thừa (Trần Thượng hoàng) vi Nội thị phán thủ.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 嗣慶與上将軍潘鄰調補軍五，造戦噐，習武藝，軍勢稍振。[29b*6*17]

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Tự Khánh dữ Thượng tướng quân Phan Lân điều bổ quân ngũ, tạo chiến khí, tập vũ nghệ, quân thế sảo chấn.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 帝中風疾，醫治不驗，未有太子，中宫所生公主而已。[29b*7*18]

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Đế trúng phong tật, y trị bất nghiệm, vị hữu Thái tử, trung cung sở sinh công chúa nhi dĩ.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 占城、真臘㓂乂安州，州伯李不染敗之。[29b*9*1]

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Chiêm Thành, Chân Lạp khấu Nghệ An châu, châu bá Lý Bất Nhiễm bại chi.

Dịch Quốc Ngữ

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 … [29a] môn tạ tội, lại xin đón xa giá. Vua càng ngờ, bèn cùng với Thái hậu và ngự nữ chạy đến núi Trĩ Sơn ở châu Lạng. Tự Khánh nghe tin xa giá long đong mà ngự nữ thì lâu nay bị Thái hậu làm khổ, lại đem quân đến xin đón xa giá như trước. Vua cũng chưa tin, lại cùng với Thái hậu và ngự nữ chạy sang huyện Binh Hợp¹.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Mùa hạ, tháng 5, Tự Khánh đánh Đinh Khả và Bùi Đô ở châu Đại Hoàng, phá tan được.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Bính Tý, [Kiến Gia] năm thứ 6 [1216], (Tống gia Định năm thứ 9).

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Mùa xuân, sách phong ngự nữ làm Thuận Trinh phu nhân. Thái hậu cho Trần Tự Khánh là kẻ phản trắc, thường chỉ phu nhân mà nói là bè đảng của giặc, bảo vua đuổi bỏ đi; lại sai người nói với phu nhân bảo phải tự sát. Vua biết mới ngăn lại. Thái hậu bỏ thuốc độc vào món ăn uống của phu nhân. Mỗi bữa ăn vua chia cho phu nhân một nữa và không lúc nào cho rời bên cạnh. Thái hậu lại [29b] sai người cầm chén thuốc độc bắt phu nhân phải chết. Vua lại ngăn không cho, rồi đêm ấy cùng với phu nhân lẻn đi đến chỗ quân của Tự Khánh; gặp khi trời đã sáng, phải nghĩ lại ở nhà tướng quân Lê Mịch ở huyện Yên Duyên, gặp tướng của Tự Khánh là Vương Lê đem binh thuyền đến đón. Vua mới đỗ lại ở bãi Cửu Liên². Truyền cho Tự Khánh đến chầu.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Mùa hạ, tháng 6, hoàng trưởng nữ sinh ở bãi Cửu Liên, sau phong làm công chúa Thuận Thiên.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Mùa đông, tháng 12, sách phong [Thuận Trinh] phu nhân làm Hoàng hậu, phong Tự Khánh làm Thái úy phụ chính, cho anh trai Tự Khánh là Trần Thừa (tức thượng hoàng nhà Trần) làm Nội thị phán thủ. Tự Khánh cùng với Thượng tướng quân Phan Lân xếp đặt quân ngũ, chế tạo binh khí, luyện tập võ nghệ, quân thế dần dần phấn chấn.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Vua có bệnh trúng phong, chữa thuốc không khỏi mà chưa có Thái tử, trong cung chỉ sinh công chúa mà thôi.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Chiêm Thành và Chân Lạp đến cướp châu Nghệ An, châu bá là Lý Bất Nhiễm đánh phá được.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 ^⇡ 1 Huyện Binh Hợp: chưa rõ ở đâu.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 ^⇡ 2 Cửu Liên châu: có lẽ là bãi tả ngạn sông Hồng, gần Cửu Cao, trong đất huyện Văn Giang cũ, nay thuộc huyện Mỹ Văn, tỉnh Hải Hưng.