Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Kỷ nhà Lê [30a30b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 行師。

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 …… hành sư.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 龍舟出環海口至海外，忽週風濤洶湧，雲雨晦冥，遂命回舟，於是惧海道艱險，陸行還京師。

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Long chu xuất Hoàn hải khẩu chí hải ngoại, hốt chu phong đào hung dũng, vân vũ hối minh, toại mệnh hồi châu, ư thị cụ hải đạo gian hiểm, lục hành hoàn kinh sư.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 帝性好殺，凡人臨刑，或用芽纏身燃之，其人為火所焦逼，近死，或使宋優人廖守心持短刀鈍刀解之，舍不得速死，其人哀號痛切，守心戲曰：「不慣受死，」帝乃大笑。

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Đế tính hiếu sát, phàm nhân lâm hình, hoặc dụng nha triền thân nhiên chi, kì nhân vi hỏa sở tiêu bức, cận tử, hoặc sử Tống ưu nhân Liêu Thủ Tâm trì đoản đao độn đao giải chi, xá bất đắc tốc tử, kì nhân ai hiệu thống thiết, Thủ Tâm hí viết: “Bất quán thụ tử”, đế nãi đại tiếu.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 征伐虜獲俘囚，押赴江岸，潮退，令人作水牢，驅入其中，潮漲，呀呷而死。

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Chinh phạt lỗ hoạch phu tù, áp phó giang ngạn, triều thoái, lệnh nhân tác thủy lao, khu nhập kì trung, triều trướng, nha hạp nhi tử.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 或使高登木杪，而伐其樹，樹倒人堕死，親觀以為樂。

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Hoặc sử cao đăng mộc miểu, nhi phạt kì thụ, thụ đảo nhân huy quan dĩ vi lạc.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 嘗之寧江，其江多蛇，繫人舟倒，來往中流，欲令蛇害之。

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Thường chi Ninh giang, kì giang đa xà, hệ nhân chu đảo, lai vãng trung lưu, dục lệnh xà hại chi.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 凡牢牲欲供庖者，先手刃刺之，後方入庖。

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Phàm lao sinh dục cung bào giả, tiên thủ nhận thích chi, hậu phương nhập bào.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 嘗削甘蔗於僧郭昂頭上，假為失手，傷僧頭流血，仍大笑。

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Thường tước cam giá ư tăng Quách Ngang đầu thượng, giả vi thất thủ, thương tăng đầu lưu huyết, nhưng đại tiếu.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 或因宴殺猫賜諸王，食畢，以猫頭示之，諸王皆惧，乃悅。

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Hoặc nhân yến sát miêu tứ chư vương, thực tất, dĩ miêu đầu thị chi, chư vương giai cụ, nãi duyệt.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 每視朝，必使詼諧者侍左右，帝或有言，則喋喋應聲取笑，以亂執政之奏事者。

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Mỗi thị triều, tất sứ khôi hài giả thị tả hữu, đế hoặc hữu ngôn, tắc điệp điệp ứng thanh thủ tiếu, dĩ loạn Chấp chính chi tấu sự giả.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 又以守宮為膾，使詼諧者相爭食。

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Hữu dĩ thủ cung vi quái, sứ khôi hài giả tương tranh thực.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 冬，十月，辛亥，帝崩于寢殿，號臥朝，以有痔疾，臥而視朝也（《野史》云帝耽淫酒邑，發成痔疾）。

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Đông, thập nguyệt, Tân Hợi, đế băng vu tẩm điện, hiệu Ngọa Triều, dĩ hữu trĩ tật, ngọa nhi thị triều dã (Dã sử vân đế đam dâm tửu ấp, phát thành trĩ tật). 

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 史臣吳士連曰：夏桀嗜殺，至有炮烙之刑，商紂嗜殺，至有斮涉之脛，雖以龍逄、比干之賢，盡忠 ……

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Hạ Kiệt thị sát, chí hữu bào lạc chi hình, Thương Trụ thị sát, chí hữu trước thiệp chi hĩnh, tuy dĩ Long Bàng, Tỷ Can chi hiền, tận trung ……

Dịch Quốc Ngữ

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 … [30a] Thuyền rồng rời cửa Hoàn¹ ra ngoài biển, chợt gió to sóng lớn, mây mưa tối sầm, bèn sai quay thuyền trở lại. Sau đó sợ đường biển khó khăn nguy hiểm đi đường bộ về Kinh sư.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Vua tính hiếu sát, phàm người bị hành hình, hoặc sai lấy cỏ gianh quấn vào người mà đốt, để cho lửa cháy gần chết, hoặc sai kép hát người Tống là Liêu Thủ Tâm lấy dao ngắn dao cùn xẻo từng mảnh, để cho không được chết chóng. Người ấy đau đớn kêu gào thì Thủ Tâm nói đùa rằng: “Nó không quen chịu chết”. Vua cả cười. Đi đánh dẹp bắt được tù thì giải đến bờ sông, khi nước triều rút, sai người làm lao dưới nước, dồn cả vào trong ấy, đến khi nước triều lên, ngập nước mà chết; hoặc bắt trèo lên ngọn cây cao rồi chặt gốc cho cây đổ, người rơi xuống chết. Vua thân đến xem lấy làm vui. Có lần vua đi đến sông Ninh², sông ấy nhiều rắn, vua sai trói người vào mạn thuyền³ , đi lại giữa dòng muốn cho rắn cắn chết. Phàm bò lợn [30b] muốn làm thịt thì tự tay vua cầm dao chọc tiết trước, rồi mới đưa vào nhà bếp sau. Có lần vua róc mía trên đầu sư Quách Ngang, giả vờ lỡ tay làm đầu sư bị thương chảy máu rồi cả cười. Hoặc nhân yến tiệc, giết mèo cho các vương ăn, ăn xong lấy đầu mèo giơ lên cho xem, các vương đều sợ, vua lấy làm thích. Mỗi khi ra chầu, tất sai bọn khôi hài hầu hai bên; vua có nói câu gì thì bọn ấy nhao nhao pha trò cười để cho loạn lời tâu việc của quan chấp chính. Lại lấy thạch sùng làm gỏi, bắt bọn khôi hài tranh nhau ăn.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 Mùa Đông, tháng 10, ngày Tân Hợi, vua băng ở tẩm điện⁴ gọi là Ngọa Triều, vì vua mắc bệnh trĩ phải nằm mà coi chầu (Dã sử chép: vua say đắm tửu sắc phát ra bệnh trĩ).

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Vua Kiệt nhà Hạ thích giết người, đến nỗi có hình phạt leo cột đồng nung nóng⁵ , vua Trụ nhà Thương thích giết người đến nỗi có việc chặt đùi người lội nước buổi sáng⁶ , tuy có Long Bàng⁷, Tỷ Can⁸ là người hiền hết lòng trung …

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 ^⇡ 1 Hoàn Hải Khẩu: hẳn là cửa sông Hoàn nói ở trên.

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 ^⇡ 2 Sông Ninh: có lẽ là sông Ninh ở huyện Chương Mỹ, tỉnh Hà Tây. Đại Việt sử lược, q.1, 21b chép là sông Chỉ Ninh.

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 ^⇡ 3 Nguyên bản: “Hệ nhân chu đảo“, đúng chữ là: “hệ nhân chu trắc” (buộc người vào bên cạnh thuyền), chữ 側 trắc khắc in nhầm thành 倒 đảo.

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 ^⇡ 4 Tẩm điện: nhà ngủ của vua.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 ^⇡ 5 Nguyên văn: “Bào lạc chi hình” bôi mỡ lên cột đồng bắt tội nhân trèo lên, trơn rơi xuống đống than lửa, xuất xứ ở Sử ký của Tư Mã Thiên, nói tội ác của vua Trụ (q.1, Ân Bản kỷ).

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 ^⇡ 6 Vua Trụ thấy người sáng sớm đi chân trần trên tuyết, khen giỏi, bắt chặt ống chân xem bên trong có gì.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 ^⇡ 7 Long Bàng: người hiền thời Hạ, bị Kiệt giết.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 ^⇡ 8 Tỷ Can: người hiền thời Ân, nhiều lần can ngăn Trụ, Trụ nói: “Ta nghe nói quả tim của thánh nhân có 7 lỗ”, rồi mổ bụng Tỷ Can moi tim để xem.