Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Kỷ nhà Lê [26a26b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 蘭寨。

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … Lan trại.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 帝郎位三日，為龍鋌所殺，群臣皆奔亡，惟殿前軍李公蘊抱屍而哭。

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Đế lang vị tam nhật, vi Long Đĩnh sở sát, quần thần giai phẫn vong, duy Điện tiền quân Lý Công Uẩn bão thi nhi khốc.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 龍鋌立，追諡帝曰中宗皇帝，拜公蘊四廂軍副指揮使。

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Long Đĩnh lập, truy thụy đế viết Trung Tông Hoàng đế, bái Công Uẩn Tứ sương quân phó chỉ huy sứ.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 黎文休曰：臥朝弒其兄而自立，虐其眾以自逞，以至亡國失祚，非黎氏之不幸也，其過在大行不早正儲位，舆中宗不能防其微，以致之也。

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Lê Văn Hưu viết: Ngọa Triều thí kì huynh nhi tự lập, ngược kì chúng dĩ tự sính, dĩ chí vong quốc thất tộ, phi Lê thị chi bất hạnh dã, kì quá tại Đại Hành bất tảo chính trữ vị, dư Trung Tông bất năng phòng kì vi, dĩ trí chi dã.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 史臣吳士連曰：《野史》云，大行崩，中宗奉遺詔嗣位，龍鋌作亂，中宗以同母弟故不忍殺，赦之。

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên viết: Dã sử vân, Đại Hành băng, Trung Tông phụng di chiếu tự vị, Long Đĩnh tác loạn, Trung Tông dĩ đồng mẫu đệ cố bất nhẫn sát, xá chi.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 役龍誕使盗夜除墙入宮中殺中宗，则中宗於兄弟之恩雖云厚矣，然其主鬯承桃，則社稷為重，骨肉為輕，况不弟之弟乎。

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 斯時也，中宗擧管叔、叔牙之事，以正其罪可也。

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 Tư thời dã, Trung Tông cử Quản Thúc, Thúc Nha chi sự, dĩ chính kì tội khả dã.

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 不然幽之別室，使終天年亦可也。

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 Bất nhiên u chi biệt thất, sử chung thiên niên diệc khả dã.

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 乃肆放之，能無反乎，卒以覆宗絕祀，中宗為之也，臥朝何足咎哉，故人君必大居正，而貴窮理也。

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 Nãi tứ phóng chi, năng vô phản hồ, tốt dĩ phú tôn tuyệt tự, Trung Tôn vi chi dã, Ngọa Triều hà túc cữu tai, cố nhân quân tất đại cư chính, nhi quý cùng lí dã.

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 臥朝皇帝

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 NGỌA TRIỀU HOÀNG ĐẾ

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 諱龍铤，又名至忠，大行第五子，在位四年，壽二十四，崩于寢殿。

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 Húy Long Đĩnh, hữu danh Chí Trung, Đại Hành đệ ngũ tử, tại vị tứ niên, thọ nhị thập tứ, băng vu tẩm điện.

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 帝恣行篡弒，逞其淫虐，欲無亡得乎。

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 Đế thư hành soán thí, sính kì dâm ngược, dục vô vong đắc hồ.

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 冬，帝篡位，尊號曰開天匿運聖文神武則天祟道 …… [26b*9*1]

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 Đông, đế soán vị, tôn hiệu viết Khai Thiên Ứng Vận Thánh Văn Thần Vũ Tắc Thiên Sùng Đạo …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 … [26a] Lan. Vua lên ngôi được 3 ngày thì bị Long Đĩnh giết. Bầy tôi điều chạy trốn, duy có Điện tiền quân là Lý Công Uẩn ôm xác mà khóc. Long Đĩnh lên ngôi, truy đặt thụy cho vua là Trung Tông Hoàng Đế, cho Công Uẩn làm Tứ sương quân phó chỉ huy sứ.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 Lê Văn Hưu nói: Ngọa Triều giết anh, tự lập làm vua; bạo ngược với dân chúng để thỏa lòng hung ác, đến nỗi mất nước mất ngôi, không phải là sự bất hạnh của nhà Lê, lỗi ở Đại Hành không sớm đặt Thái tử và do Trung Tông không biết phòng giữ từ khi mời chớm nên đến nỗi thế.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Sử thần Ngô Sĩ Liên nói: Sách Dã sử chép rằng: Đại Hành băng, Trung Tông vâng di chiếu nối ngôi. Long Đĩnh làm loạn, Trung tông vì anh em cùng mẹ không nỡ giết, tha cho. Sau Long Đĩnh sai bọn trộm cướp đêm trèo tường vào cung giết Trung Tông. Thế thì Trung Tông về tình anh em [26b] tuy là hậu, nhưng việc đứng chủ cúng tế, nối dõi tổ tiên thì xã tắc là trọng, anh em là khinh, huống chi là em bất dễ! Lúc ấy Trung Tông phải nêu việc Quản Thúc, Thúc Nha¹ mà trị tội thì mới phải, nếu không làm thế thì đem giam cầm ở một nơi riêng cho đến khi chết cũng được. Nhưng Trung Tông lại thả lỏng thì sao cho khỏi bị phản, rốt cuộc tan họ, diệt dòng là tự Trung Tông làm ra cả. Ngọa Triều thì có bõ trách làm chi? Cho nên người làm vua tất phải cư xử cho thật đúng đắn và phải xét hết lẽ vậy.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 NGỌA TRIỀU HOÀNG ĐẾ

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 (Tên húy là Long Đĩnh, lại có tên là Chí Trung, con thứ năm của Đại Hành ở ngôi 4 năm, thọ 24 tuổi (986-1009) băng ở tẩm điện. Vua làm việc càn dỡ giết vua cướp ngôi, thích dâm đãng tàn bạo, muốn không mất nước sao được?)

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 Mùa đông, vua cướp ngôi, tôn hiệu là Khai Thiên Ứng Vận Thánh Văn Thần Vũ Tắc Thiên Sùng Đạo …

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 ^⇡ 1 Quản Thúc: em Chu Vũ Vương và Chu Công, gây loạn để cướp ngôi của cháu là Thành Vương, bị Chu Công bắt giết. Thúc Nha: em của Lỗ Trang Công, khi Trang Công chết, Thúc Nha muốn làm loạn, bị quan nhiếp chính là Quý Hữu (cũng là em Trang Công) bắt uống thuốc độc chết.