Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thánh Tông Thuần Hoàng Đế (thượng) [43a43b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

Tách câu và Phiên âm

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0 …… 曰：「屈打雖有罪，今從權用之，又何妨乎？」[43a*1*1]

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 … viết: “Khuất Đả tuy hữu tội, kim tòng quyền dụng chi, hựu hà phương hồ?”.

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 帝從耒言，其命遂寝。[43a*1*16]

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 Đế tòng Lỗi ngôn, kì mệnh toại tẩm.

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 勑旨：宰臣録囚日有大理寺官，囚人鳴寃，得便折辦。[43a*2*5]

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 Sắc chỉ: Tể thần lục tù nhật hữu Đại lí tự quan, tù nhân minh oan, đắc tiện triết biện.

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 以吏科給事中寕滔兼教習功臣子弟及近侍𭓇生。[43a*3*7]

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 Dĩ Lại khoa cấp sự trung Ninh Thao kiêm Giáo tập công thần tử đệ cập cận thị học sinh.

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 命諫官陳鷟等問掌詔獄都旨揮使阮復不能速勘，至獄多淹滯之罪。[43a*4*9]

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 Mệnh gián quan Trần Xác đẳng vấn Chưởng chiếu ngục đô chỉ huy sứ Nguyễn Phục bất năng tốc khám, chí ngục đa yêm đái chi tội.

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 復進辨曰：「如有淹滯者，黎文叨、文豊蘂訟而已，餘始送來，未經律限。」[43a*5*18]

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 Phục tiến biện viết: “Như hữu yêm đái giả, Lê Văn Thao, Văn Phong nhị tụng nhi dĩ, dư thủy tống lai, vị kinh luật hạn”.

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 帝不問。[43a*7*6]

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 Đế bất vấn.

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 十三日，詔各衛門官中進士科黎廷俊、同秘書監梁世榮三十員人入鳳󰀩堂，帝命題試之。[43a*7*9]

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 Thập tam nhật, chiếu các vệ môn quan trúng tiến sĩ khoa Lê Đình Tuấn, đồng bí thư giám Lương Thế Vinh tam thập viên nhân nhập Phượng Nghi đường, đế mệnh đề thí chi.

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 召吏部尚書阮如堵復聀。[43a*9*7]

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 Triệu Lại bộ thượng thư Nguyễn Như Đổ phục chức.

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 先是 [43a*9*17] 如堵銓註不明，錦衣拿問失其聀，至是再許復聀。[43b*1*1]

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 Tiên thị Như Đổ thuyên chú bất minh, Cẩm Y nã vấn thất kì chức, chí thị tái hứa phục chức.

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 刑部尚書陳封等鞠北平總兵黎悔。[43b*2*1]

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 Hình bộ thượng thư Trần Phong đẳng cúc Bắc Bình tổng binh Lê Hối.

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 獄成，欲以軍令當之，以悔有功，遂以八𬢱請。[43b*2*15]

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 Ngục thành, dục dĩ quân lệnh đương chi, dĩ Hối hữu công, toại dĩ bát nghị thỉnh.

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 都御史陳鷟曰：「悔既付法司按問，宜從八𬢱。[43b*3*14]

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 Đô ngự sử Trần Xác viết: “Hối ký phó pháp ti án vấn, nghi tòng bát nghị.

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 所以不𬢱者，惟惡逆耳，未聞失律而不議。」[43b*4*12]

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 Sở dĩ bất nghị giả, duy ác nghịch nhĩ, vị văn thất luật nhi bất nghị”.

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 帝諭之曰：「軍法一而無二，鷟之所言，是岐而二，决非軍法之論，乃游説之語耳，宜以攸説罪之。」[43b*5*9]

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 Đế dụ chi viết: “Quân pháp nhất nhi vô nhị, Xác chi sở ngôn, thị kì nhi nhị, quyết phi quân pháp chi luận, nãi du thuyết chi ngữ nhĩ, nghi dĩ du thuyết tội chi”.

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 未幾，帝又諭鷟曰：「予誣爾為游説之客，予失言也。[43b*7*7]

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 Vị cơ, đế hựu dụ Xác viết: “Dư vu nhĩ vi du thuyết chi khách, dư thất ngôn dã.

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 嘉謀嘉猷入告于内，󰱃乎甘霖歲旱，舟楫濟川。[43b*8*7]

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 Gia mưu gia du nhập cáo vu nội, thứ hồ cam lâm tuế hạn, chu tiếp tế xuyên.

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 欽哉。」[43b*9*6]

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 Khâm tai”.

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 諭陳封曰：「朕聞，國之不有賞 …… [43b*9*8]

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 Dụ Trần Phong viết: “Trẫm văn, quốc chi bất hữu thưởng …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 … [43a] tâu rằng:

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 “Khuất Đả tuy có tội, nhưng nay quyền nghi mà dùng thì có hại gì?”.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Vua theo lời của Lỗi, lệnh ấy bèn thôi.

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 Ra sắc chỉ rằng: Ngày tể thần xử án, phải có quan Đại lý tự cho người tù kêu oan để tiện việc bẻ bác.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Lấy Lại khoa cấp sự trung Ninh Thao kiêm chức rèn dạy cho em công thần và cận thị học sĩ.

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 Sai bọn giám quan Trần Xác hỏi Chưởng chiếu ngục đô chỉ huy sứ Nguyễn Phục về tội không xét xử nhanh chóng để án bị ứ đọng nhiều. Phục dâng lời trình bày rằng:

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 “Nếu có để ứ đọng thì chỉ có hai án kiện của Lê Văn Thao và Văn Phong mà thôi còn đều thì mới đưa tới, chưa quá hạn xét xử”. Vua bỏ không hỏi.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Ngày 13, triệu quan các nha môn đã đỗ tiến sĩ là bọn Lê Bình Tuấn và đồng bí thư giám Lương Thế Vinh 30 người vào Phục Nghi đường, vua ra đầu bài cho thi.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Triệu Lại bộ thượng thư Nguyễn Như Đổ cho phục chức.

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Trước đó, [43b] Như Đổ vì việc biên chép người được thuyên bổ không rõ ràng, vệ Cẩm Y bắt hỏi, bị mất chức, đến đây lại cho phục chức.

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 Hình bộ thượng thư Trần Phong xét hỏi việc của Tổng binh Bắc Bình Lê Hối. Án xong, định xét xử theo quân lệnh, vì thấy Hối có công, xin cho theo luật bát nghị¹.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 Đỗ ngự sử Trần Xác nói:

¶ 51 Leave a comment on paragraph 51 0 “Hối đã giao cho pháp ty xét hỏi, nên theo luật bát nghị. Chỉ có tội đại ác, phản nghịch mới không được nghị xét thôi, chưa bao giờ thấy phạm pháp mà không nghị xét cả”.

¶ 52 Leave a comment on paragraph 52 0 Vua dụ Xác rằng: “Quân pháp chỉ có một chứ không có hai, lời Xác nói thế là đã tách làm hai đấy, hoàn toàn không phải là bàn về quân pháp, chỉ là lời du thuyết² mà thôi, nên trị hắn về tội du thuyết”.

¶ 53 Leave a comment on paragraph 53 0 Không bao lâu, vua lại dụ Xác rằng:

¶ 54 Leave a comment on paragraph 54 0 “Ta vu oan nhà ngươi là kẻ du thuyết, đó là ta lỡ lời. Ngươi có mưu kế gì hay, cứ vào nói với ta, để như cơn mưa ngọt khi đại hạn, như con thuyền lúc cần qua sông³. Hãy kính nhớ lấy”.

¶ 55 Leave a comment on paragraph 55 0 Dụ Trần Phong rằng:

¶ 56 Leave a comment on paragraph 56 0 “Trẫm nghe, nước mà không có thưởng …

¶ 57 Leave a comment on paragraph 57 0 ^⇡ 1 Bát nghị: nghị xét tội trạng của 8 người đáng được miễn giảm, gồm: thân thích, cố cựu, hiền thần, người tài cán, bậc sang trọng, kẻ siêng năng, tân khách. Xét theo luật bát nghị tức là đưa vào diện “chiếu cố” mà xét.

¶ 58 Leave a comment on paragraph 58 0 ^⇡ 2 Du thuyết: dùng tài ăn nói để biện bác, mê hoặc người nghe.

¶ 59 Leave a comment on paragraph 59 0 ^⇡ 3 Nguyên văn: “Cam lâm tuế hạn, chu tiếp tế xuyên”, lấy điển trong Kinh Thư, vua Thương bảo Phó Duyệt: “Ta sai ngươi làm mưa ngọt khi nắng hạn, làm mái chèo lúc qua sông”.