Đại Việt Sử Ký Toàn Thư (Hán – Nôm)

Thái Tông Văn Hoàng Đế [BK11, 29a29b]

Bản chụp nguyên văn chữ Hán

¶ 1 Leave a comment on paragraph 1 0

Tách câu và Phiên âm

¶ 2 Leave a comment on paragraph 2 0 …… 成，命僧行點眼法，然後納廟祀之。[29a*1*1]

¶ 3 Leave a comment on paragraph 3 0 … thành, mệnh tăng hành điểm nhãn pháp, nhiên hậu nạp miếu tự chi.

¶ 4 Leave a comment on paragraph 4 0 二十八日，黎柄、阮天錫奉北使回奏，稱副使藩寧、行人阮吉甫及從人等七人遇大疫死，明國有吊祭。[29a*1*14]

¶ 5 Leave a comment on paragraph 5 0 Nhị thập bát nhật, Lê Bính, Nguyễn Thiên Tích phụng Bắc sứ hồi tấu, xưng Phó sứ Phiên Ninh, Hành nhân Nguyễn Cát Phủ cập tòng nhân đẳng thất nhân ngộ đại dịch tử, Minh quốc hữu điếu tế.

¶ 6 Leave a comment on paragraph 6 0 九月，試國子監各路教官及有學軍民於雲集堂。[29a*4*1]

¶ 7 Leave a comment on paragraph 7 0 Cửu nguyệt, thí Quốc tử giám các lộ giáo quan cập hữu học quân dân ư Vân Tập đường.

¶ 8 Leave a comment on paragraph 8 0 時，各教官多不稱職，或互相短辱，事聞于朝，故試以汰之。[29a*5*2]

¶ 9 Leave a comment on paragraph 9 0 Thời, các giáo quan đa bất xứng chức, hoặc hỗ tương đoản nhục, sự văn vu triều, cố thí dĩ thải chi.

¶ 10 Leave a comment on paragraph 10 0 仍試取軍民以充其闕。[29a*6*5]

¶ 11 Leave a comment on paragraph 11 0 Nhưng thí thủ quân dân dĩ sung kì khuyết.

¶ 12 Leave a comment on paragraph 12 0 十八日，議减税額。[29a*6*14]

¶ 13 Leave a comment on paragraph 13 0 Thập bát nhật, nghị giảm thuế ngạch.

¶ 14 Leave a comment on paragraph 14 0 其在桑洲無田榖者，軍𭁈桑地五高，民𭁈四髙，為常業免徵，而不及鰥寡。[29a*7*4]

¶ 15 Leave a comment on paragraph 15 0 Kì tại tang châu vô điền cốc giả, quân dữ tang địa ngũ cao, dân dữ tứ cao, vi thường nghiệp miễn trưng, nhi bất cập quan quả.

¶ 16 Leave a comment on paragraph 16 0 潘天爵曰：「鰥寡，王政之所恤。[29a*8*14]

¶ 17 Leave a comment on paragraph 17 0 Phan Thiên Tước viết: “Quan quả, vương chính chi sở tuất.

¶ 18 Leave a comment on paragraph 18 0 今惠及軍民，而彼不預，彼非天 [29a*9*7] 民乎？」[29b*1*1]

¶ 19 Leave a comment on paragraph 19 0 Kim huệ cập quân dân, nhi bỉ bất dự, bỉ phi thiên dân hồ?”.

¶ 20 Leave a comment on paragraph 20 0 大司徒黎察等曰：「軍民出力役，供賦税，彼鰥寡者於國何賴？且先帝時，未嘗輕减諸人，卿默無言，而今既定例，言之不置，何也？」[29b*1*3]

¶ 21 Leave a comment on paragraph 21 0 Đại tư đồ Lê Sát đẳng viết: “Quân dân xuất lực dịch, cung phú thuế, bỉ quan quả giả ư quốc hà lại? Thả Tiên đế thời, vị thường khinh giảm chư nhân, khanh mặc vô ngôn, nhi kim ký định lệ, ngôn chi bất trí, hà dã?”.

¶ 22 Leave a comment on paragraph 22 0 爵對曰：「先帝時，爵未獲居言職，今職當言事，欲成國家之美耳，𡸈私其身哉？」[29b*3*15]

¶ 23 Leave a comment on paragraph 23 0 Tước đối viết: “Tiên đế thời, Tước vị hoạch cư ngôn chức, kim chức đương ngôn sự, dục thành quốc gia chi mĩ nhĩ, khởi tư kì thân tai?”.

¶ 24 Leave a comment on paragraph 24 0 於是咱鰥寡免租三高。[29b*5*8]

¶ 25 Leave a comment on paragraph 25 0 Ư thị thính quan quả miễn tô tam cao.

¶ 26 Leave a comment on paragraph 26 0 以黎可立為門下司右侍郎，知西道軍民簿籍。[29b*5*17]

¶ 27 Leave a comment on paragraph 27 0 Dĩ Lê Khả lập vi Môn hạ ti hữu thị lang, tri Tây đạo quân dân bạ tịch.

¶ 28 Leave a comment on paragraph 28 0 國威路上舍社婦女阮氏玉𭁈夫有子八人，夫染惡嫉，阮氏玉不救養，盗夫財産，私通庫監阮占以圖改嫁，絞罪。[29b*7*1]

¶ 29 Leave a comment on paragraph 29 0 Quốc Oai lộ Thượng Xá xã phụ nữ Nguyễn Thị Ngọc dữ phu hữu tử bát nhân, phu nhiễm ố tật, Nguyễn Thị Ngọc bất cứu dưỡng, đạo phu tài sản, tư thông khố giám Nguyễn Chiếm dĩ đồ cải giá, giảo tội.

¶ 30 Leave a comment on paragraph 30 0 帝於後殿習騎象，馳逐。[29b*9*8]

¶ 31 Leave a comment on paragraph 31 0 Đế ư hậu điện tập kị tượng, trì trục.

¶ 32 Leave a comment on paragraph 32 0 會 …… [29b*9*17]

¶ 33 Leave a comment on paragraph 33 0 Hội …

Dịch Quốc Ngữ

¶ 34 Leave a comment on paragraph 34 0 … [29a] sai nhà sư làm phép điểm nhỡn¹ rồi rước vào Thái miếu để thờ.

¶ 35 Leave a comment on paragraph 35 0 Ngày 28, Lê Bính và Nguyễn Thiên Tích vâng mệnh đi sứ phương Bắc trở về, tâu là phó sứ Phan Ninh, hành nhân Nguyễn Cát Phú và người đi theo, gồm 7 người bị bệnh dịch chết, nước Minh đều có điếu tế.

¶ 36 Leave a comment on paragraph 36 0 Tháng 9, thi giám quan ở Quốc tử giám và các lộ, cùng quân dân có học vấn ở Vân Tập đường.

¶ 37 Leave a comment on paragraph 37 0 Bấy giờ, các giáo quan nhiều người không xứng chức hoặc nói xấu lẫn nhau, chuyện đến tai triều đình, cho nên cho thi để thải bỏ, mặc khác, cho thi để chọn lấy quân dân bổ sung chân khuyết.

¶ 38 Leave a comment on paragraph 38 0 Ngày 18, nghị bàn riêng về ngạch thuế.

¶ 39 Leave a comment on paragraph 39 0 Người ở đất bãi trồng dâu, có ruộng cấy lúa, quân thì cấp cho 5 sào đất trồng dâu, dân thì cấp cho 4 sào để làm sản nghiệp, miễn thuế, nhưng không miễn cho kẻ không vợ và góa chồng. Phan Thiên Tước nói:

¶ 40 Leave a comment on paragraph 40 0 “Người không vợ và goá chồng là hạng chính sách nhà vua thương đến. Nay ban ơn cho quân dân mà hạng đó không được dự, thế thì họ không phải là dân của [29b] vua ư?”.

¶ 41 Leave a comment on paragraph 41 0 Bọn Đại tư đồ Lê Sát nói:

¶ 42 Leave a comment on paragraph 42 0 “Quân dân bỏ sức làm việc, đóng góp thuế khoá, còn hạng không vợ góa chồng kia cho nước được gì? Vả lại, khi còn Tiên đế, chưa từng giảm nhẹ cho ai thì ông im lặng không nói gì, mà nay đã định thành lệ rồi lại cứ nói mãi không thôi là làm sao?”.

¶ 43 Leave a comment on paragraph 43 0 Tước trả lời:

¶ 44 Leave a comment on paragraph 44 0 “Khi còn Tiên đế, Tước này chưa được giữ chức trách nói năng, nay chức trách phải nói, cũng muốn thành điều hay cho nhà nước mà thôi, có phải mưu lợi riêng cho mình đâu?”.

¶ 45 Leave a comment on paragraph 45 0 Bấy giờ mới cho những người không vợ, góa chồng được miễn thuế tô 3 sào.

¶ 46 Leave a comment on paragraph 46 0 Lấy Lê Khả Lập làm Môn hạ ty hữu thị lang tri Tây đạo quân dân bạ tịch.

¶ 47 Leave a comment on paragraph 47 0 Người đàn bà ở xã Thương Xá, lộ Quốc Oai là Nguyễn Thị Ngọc đã có 8 con với chồng. Chồng bị bệnh hủi, Nguyễn Thị Ngọc không cứu chữa nuôi nấng, lấy trộm tài sản của chồng, tư thông với khố giám là Nguyễn Chiếm để mưu lấy chồng khác, bị xử giảo².

¶ 48 Leave a comment on paragraph 48 0 Vua tập cưỡi voi ở hậu điện, cho voi chạy đuổi nhau. Gặp …

¶ 49 Leave a comment on paragraph 49 0 ^⇡ 1 Điểm nhỡn: vẽ mắt tượng.

¶ 50 Leave a comment on paragraph 50 0 ^⇡ 2 Xử giảo: xử thắt cổ cho chết.